Δημήτρης Δανίκας

Αφθονία πρόχειρων και επιπόλαιων τοποθετήσεων. Οπως για παράδειγμα η περίπτωση της Γκρέτα Γκέργουιγκ που υπογράφει την κατασκευάστρια της τσιχλόφουσκας. Και που μέχρι σήμερα στην προσωπική της συλλογή περιλαμβάνονται δύο μέτριες έως ασήμαντες ταινίες όπως οι «Μικρές Κυρίες» και η «Πασχαλίτσα».

Μοναδικό της αποτύπωμα ως πρωταγωνίστρια, στη σαρκαστική κομεντί «Frances Ha» που είχε σκηνοθετήσει ο σύντροφός της Νόα Μπάουμπαχ. Απείρως ανώτερός της, ο σκηνοθέτης της βραβευμένης ταινίας «Ιστορία γάμου». Θα μου πείτε, όλα αυτά ενδιαφέρουν αποκλειστικά μόνο σινεφίλ και μάλιστα του σκληρού πυρήνα. Συμφωνώ.

Γιατί λοιπόν ο θρίαμβος αυτής της ροζ τσιχλόφουσκας; Μα επειδή έχει σπάσει το ρεκόρ εισπράξεων του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων! Απίστευτο. Μα επειδή η «Barbie» έχει αναρτηθεί στην πρώτη θέση των προτεραιοτήτων κάθε θεατή. Και επειδή ένα τόσο αναχρονιστικό θέμα, όπως αυτή η κούκλα, λατρεμένη των μικρών κοριτσιών της δεκαετίας του ’80, κατάφερε να επανέλθει μετά βαΐων και κλάδων σε μια εποχή υψηλής τεχνολογίας και τεχνητής νοημοσύνης.

Η αποδόμηση αυτής της τσιχλόφουσκας είναι απλή. Για παράδειγμα, η αισθητική της, ο πλήρης, ο απόλυτος ορισμός του κιτς. Τι είναι το «κιτς»; Το απλοϊκό. Το πλαστικό. Το επίπεδο. Το απόλυτο κενό. Με χαρακτήρες που διαθέτουν IQ μπιφτεκιού. Γιατί λοιπόν η Γκέργουιγκ επέλεξε μια τέτοια αισθητική; Μα για να περιφρονήσει και ταυτόχρονα να κολακεύσει κάθε ανυποψίαστο θεατή.

Γι’ αυτό η ηρωίδα της, αν και ολότελα ανεγκέφαλη και αφασική, καταφέρνει μέσα από μια πορεία εντός του πραγματικού κόσμου, να συνειδητοποιηθεί. Αυτή η πολιτική ορθότητα. Δηλαδή κάθε θηλυκό πλάσμα με χαμηλή αυτοεκτίμηση και περιορισμένη αντίληψη μπορεί να αποκτήσει τη δική του αυτονομία και να απαλλαγεί από κάθε αρσενικό που της κάνει δύσκολη τη ζωή. Κάπως έτσι προκύπτει η χειραφέτηση της Barbie και η αποκόλλησή της από τον Ken.

Με απλά λόγια, η παραδοχή είναι απλοϊκή. Κορίτσι μου, λέει πλαγίως η Γκρέτα Γκέργουιγκ, είσαι κούκλα. Δηλαδή ανεγκέφαλη και αφασική. Ομως, αν προσγειωθείς, τότε θα συνειδητοποιηθείς. Τότε, χωρίς να αλλάξεις την αισθητική σου και χωρίς να καταπολεμήσεις τη μανία σου να φροντίζεις την ομορφιά σου, μπορείς να παραμείνεις μια Barbie με κάποιο μυαλό και κάποιες απαιτήσεις από τη ζωή σου.

Αυτή η πονηριά του σεναρίου. Το γεγονός ότι η Γκέργουιγκ εκλαμβάνει κάθε νεανικό θηλυκό πλάσμα ως ανεγκέφαλο και αφασικό. Αυτή και η υποτίμηση προς το κοινό της. Το κιτς είναι η αισθητική αυτών των κοριτσιών. Το περιορισμένο λεξιλόγιό τους είναι τεκμήριο της αμορφωσιάς τους. Η ρουτίνα της επίσης απλοϊκής και προβλέψιμης συμπεριφοράς τους είναι το αίτιο της χαμηλής αυτοεκτίμησής τους. Επομένως, όλα αυτά τα κορίτσια κολυμπάνε στον αφρό.

Είναι κούκλες χωρίς νιονιό. Αυτός και ο πυρήνας της συνταγής για την κατασκευή της τσιχλόφουσκας. Αυτός και ο βαθύτερος λόγος που εξηγεί την επιτυχία της. Από τη μία η περιφρόνηση προς τον νεανικό, θηλυκό πληθυσμό. Η πιο βαριά και πιο προσβλητική περιφρόνηση. Καμωμένη και πασαλειμμένη με άφθονη ροζ «ζαχαρίνη». Και από την άλλη, η συμβουλή προς έξοδο από τη βιτρίνα με τη συνακόλουθη επαφή με την πραγματική κοινωνία. Μ’ ένα σμπάρο, δυο τρυγόνια.

Γιατί είναι τσιχλόφουσκα; Επειδή πιστά ακολουθεί την αισθητική του κιτς. Δηλαδή σε όλη τη διάρκεια αναπαράγει και διόλου υπονομεύει αυτή την αισθητική. Επειδή υποτιμάει το IQ κάθε θεατή. Γι’ αυτό η περιφρόνησή της είναι προσβλητική. Επειδή σε όλα τα επίπεδα και σε όλες τις σκηνές είναι απλοϊκή. Και επειδή όλα αυτά συγκροτούν τα υλικά μιας τσιχλόφουσκας.

Μιας χρήσεως η τσιχλόφουσκα. Τη μασουλάς και μετά τη φτύνεις. Μασουλάνε οι θεατές. Τους φτύνει, κατά πρόσωπο η σκηνοθέτρια. Να τις χαιρόσαστε! Και την «Barbie» και την Γκέργουιγκ!