Ο Πούτιν στην Αθήνα: Προσδοκίες και γκρίζα σημεία

Αν και η ελληνική κυβέρνηση προβάλλει την σημερινή επίσκεψη του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Αθήνα σαν μία νέα αρχή στην ελληνορωσική συνεργασία και θέλει να την συνδέσει με την ανάπτυξη της οικονομίας, οι προοπτικές για υπογραφή σημαντικών συμφωνιών είναι περιορισμένες. 



Είδε Παυλόπουλο και Τσίπρα

Ο πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλαντιμίρ Πούτιν βρίσκεται στην Αθήνα και λίγο μετά τις 18.00 ολοκληρώθηκε η συνάντησή του με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, ενώ πριν από λίγο

ολοκληρώθηκε η συνάντησή του με τον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα. Ακολούθησε η συνάντηση των δύο εθνικών αντιπροσωπειών και η υπογραφή διμερών συμφωνιών συνεργασίας. 

Κατά την συνάντησή του με τον Αλέξη Τσίπρα στο Μέγαρο Μαξίμου, ο κ. Πούτιν ανέφερε ότι υπάρχουν πολλά προβλήματα αλλά και προοπτικές για την εξέλιξη των σχέσεων Ελλάδας-Ρωσίας.

«Συνεχίζουμε τις συναντήσεις και τις διαβουλεύσεις σε ανώτατο επίπεδο», είπε ο Ρώσος πρόεδρος και υπογράμμισε ότι έχουν ήδη γίνει συζητήσεις για τις προοπτικές στην οικονομική συνεργασία Μόσχας και Αθήνας.

«Βεβαίως τα προβλήματα είναι πολλά αλλά υπάρχουν προοπτικές», είπε στο σημείο αυτό και τόνισε πως «πρέπει να μεταμορφώσουμε τα καλά συναισθήματα των δύο λαών μας σε απτά και οικονομικά αποτελέσματα», μέσω των επενδύσεων και των υψηλών τεχνολογιών.

Από την πλευρά του ο Αλέξης Τσίπρας είπε ότι κατά τις επισκέψεις του σε Μόσχα και Αγιά Πετρούπολη είχε την δυνατότητα να ανταλλάξει με τον κ. Πούτιν απόψεις για την ενίσχυση της συνεργασίας των δύο χωρών.

«Θέλω να επαναλάβω ότι η ενίσχυση των σχέσεων μας αποτελεί για την Ελλάδα μια στρατηγική επιλογή που επιτάσσουν οι ιστορικοί και πολιτισμικοί ισχυροί δεσμοί των λαών μας αλλά και οι οικονομικές δυνατότητες που ανοίγονται μπροστά μας, αλλά και της ενίσχυσης της ειρήνης στην περιοχή», ανέφερε και συνέχισε: «Έρχεστε στην Ελλάδα σε μια ιδιαίτερη στιγμή όπου γυρίζουμε σελίδα και θεωρώ ότι είναι θετικό  βήμα για την ενίσχυση των σχέσεων των δυο χωρών σε ένα περιβάλλον σταθερότητας και προοπτικής».

«Θέλω κλείνοντας να σας διαβεβαιώσω για τα ισχυρά συναισθήματα φιλίας και επιστημοσύνης που έχει ο ελληνικός για τον ρωσικό λαό», κατέληξε.

Ο πραγματικός σκοπός του ταξιδιού

Ο πραγματικός σκοπός όμως του ταξιδιού του είναι το Άγιο Όρος στο οποίο θα βρίσκεται αύριο το πρωί προκειμένου να συμμετάσχει στις τελετές για τα 1.000 χρόνια παρουσίας του ρωσικού μοναχισμού.

Μάλιστα, στο διάλογο που έχει με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο Ρώσος Πρόεδρος χαρακτήρισε σημαντικό ότι υποστηρίχθηκε η επικείμενη επίσκεψή του στο Άγιο Όρος. Ο κ. Πούτιν συνοδεύεται τους υπουργούς του Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, Πολιτισμού, Βλαντιμιρ Μεντίνσκι και και Ενέργειας Αλεξαντερ Νοβακ, τον επικεφαλής της Gazprom Αλεξέι Μίλλερ και της Rosneft Ιγκόρ Σέτσιν καθώς και μία σειρά επιχειρηματίες που ανήκουν στο περιβάλλον του. 

Στο Άγιο Όρος βρίσκεται ήδη ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος, επικεφαλής πολυπληθούς αντιπροσωπείας του ρωσικού κλήρου.

Πάντως ενώ τον πρόεδρο Πούτιν θα υποδεχθεί στην Αθωνική Πολιτεία ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, δεν θα βρίσκεται ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος στην επιστασία του οποίου υπάγεται το Όρος για λόγους που έχουν να κάνουν με τις διαφορές του με την ρωσική Εκκλησία.

Ο κ. Βαρθολομαίος αρνείται να νομιμοποιήσει την προσπάθεια αναβάθμισης της σημασίας του ρωσικού μοναχισμού στο Άγιο Όρος, στο πλαίσιο της οποίας εντάσσεται και η επίσκεψη Πούτιν. Άλλωστε η Μόσχα επενδύει στην παρουσία της στο Άγιο Όρος. Στο ρωσικό  Μοναστήρι του Παντελεήμονος έχουν φθάσει ήδη εδώ και 15 ημέρες εκτός από τον ρωσικό κλήρο και γνωστοί διανοούμενοι όπως ο Ντούνκιν που είναι στενός σύμβουλος του Πούτιν. Μάλιστα κατά την άφιξή του προ δεκαημέρου, κρατήθηκε στο αεροδρόμιο, καθώς υπάρχει ένταλμα από τις ουγγρικές αρχές, που λίγο έλειψε να προκαλέσει διπλωματικό επεισόδιο στις σχέσεις Ελλάδας-Ρωσίας. Ενδιαφέρον έχει ότι στο Όρος έχουν φθάσει και “Λύκοι της Μόσχας”, οργάνωση εθνικιστών μοτοσυκλετιστών που έχουν την προστασία του προέδρου της Ρωσίας. 

Η ελληνική κυβέρνηση επιθυμεί να αξιοποιήσει στο έπακρο τον πράγματι σημαντικό πολιτικό συμβολισμό της επίσκεψης Πούτιν.

Υποστηρίζει ότι η επίσκεψη θα αναθερμάνει τις ελληνορωσικές σχέσεις που ήταν στον «πάγο» από τις προηγούμενες κυβερνήσεις.

Σύμφωνα με την «Αυγή» ο ειδικός σύμβουλος του πρωθυπουργού για θέματα Ρωσίας Δημήτρης Βελάνης δήλωσε ότι «η ελληνική κυβέρνηση, όπως γνωρίζετε, κάνει τα πάντα για να αρχίσει η επιθυμητή ανάπτυξη και εμείς θεωρούμε ότι η ανάπτυξη θα περιέχει και τη Ρωσία». Σύμφωνα με τις πληροφορίες από το Μέγαρο Μαξίμου «οι επενδύσεις σε υποδομές, οι εξαγωγές, ο τουρισμός, η αγροτική οικονομία, η ενέργεια και η αναβάθμιση του πολιτικού διαλόγου θα βρεθούν στην ατζέντα των συζητήσεων του Ρώσου προέδρου με τον πρωθυπουργό και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας». 

Σύμφωνα όμως με πληροφορίες και εκτιμήσεις από ρωσικές πηγές η Μόσχα κρατά χαμηλά τον πήχη για ενδεχόμενα επενδυτικά και ενεργειακά σχέδια μετά την περυσινή εμπειρία της πρώτης επαφής με την κυβέρνηση Τσίπρα -με την αποστολή Λαφαζάνη ο οποίος επέστρεψε διαφημίζοντας ότι είχε ήδη πάρει 5 δις προκαταβολές για μελλοντική ενεργειακή συνεργασία.  

Η επίσκεψη στην Αθήνα γίνεται ενώ εξακολουθούν να ισχύουν οι κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας όπως και το εμπάργκο της Ρωσίας στα ευρωπαϊκά προϊόντα. Στη καλύτερη περίπτωση ο πρόεδρος Πούτιν εντάσσει την Ελλάδα στην πολιτική του για την επαναπροσέγγιση με την ΕΕ καθώς μάλιστα ξεδιπλώνει και το σχέδιό του για μία συνολική στρατηγική συνεργασία Ρωσίας-ΕΕ στον ευρασιατικό χώρο.

Στο άρθρο του στην «Καθημερινή» ο Βλαντιμίρ Πούτιν αναφέρθηκε σε προβλήματα που «δεν είναι ανεπίλυτα» και για την  ανάγκη δημιουργίας ενός ενιαίου Ευρασιατικου χώρου».

Η συγκυρία όμως προσδιορίζεται και από μία περαιτέρω όξυνση λόγω της νέας κούρσας εξοπλισμών με αφορμή την ανάπτυξη της αμερικανικής αντιπυραυλικής ασπίδας στην ανατολική Ευρώπη αλλά και την ενίσχυση της στρατιωτικής και ναυτικής παρουσίας του ΝΑΤΟ στη Βαλτική, στη Μαύρη Θάλασσα και στο Αιγαίο, καθώς και στην Πολώνια και στις Βαλτικές χώρες, κάτι για το οποίο η Μόσχα έχει αντιδράσει θεωρώντας ότι το ΝΑΤΟ παραβιάζει την συμφωνία κυρίων που υπήρχε και επεκτείνεται μέχρι τα σύνορά της.

Μέσα σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο ο βοηθός του ρώσου προέδρου, Γιούρι Ουσακοφ, μιλώντας στο ΡΙΑ ΝΟΒΟΣΤΙ και το Ιντερφάξ χαμήλωσε τον πήχη των προσδοκιών. Σημείωσε ότι ο Αλέξης Τσιπρας και ο Βλαντιμίρ Πούτιν συμφωνούν ότι πρέπει να μειωθεί η ένταση στις σχέσεις Ρωσίας-Ε.Ε. ,αλλά  η Αθήνα αναγκάζεται να ακολουθεί την πολιτική των κυρώσεων, ενώ την ιδία στιγμή επιμένει και επαναφέρει το ζήτημα των εξαιρέσεων  από το ρωσικό εμπάργκο των ελληνικών αγροτικών προϊόντων”. Ο Ουσάκοφ επανέλαβε ότι δεν τίθεται θέμα άρσης του εμπάργκο στα ελληνικά προιόντα: «Η Ρωσία δεν συζητά με δική της πρωτοβουλία τις κυρώσεις, διότι δεν είναι αυτή που τις επέβαλε. Δεν προβλέπονται ειδικοί όροι για μεμονωμένες χώρες». Σημειώνεται ότι πέρυσι ο Αλέξης Τσίπρας είχε ανακοινώσει άρση του εμπάργκο από την πλευρά της Μόσχας και είχε διαψευστεί. 

Όσο για τα ενεργειακά ο ίδιο δήλωσε ότι θα υπογραφεί συμφωνία προμήθειας πετρελαιοειδών ανάμεσα στα Ελληνικά Πετρέλαια και τον ρωσικό κρατικό κολοσσό Rosneft ο πρόεδρος του οποίου ακολουθεί την επίσκεψη Πούτιν. Η συμφωνία θα προβλέπει τον εφοδιασμό των ΕΛΠΕ με ρωσικό πετρέλαιο και εξαγωγή διυλισμένων προϊόντων.

Αναφέρθηκε και στην συμφωνία Gazprom με την ΔΕΠΑ και  Edison για μεταφορά φυσικού αερίου μέσω Μαύρης Θάλασσας και κατόπιν μέσω Ελλάδας στην Ιταλία, λέγοντας ότι  «το έγγραφο, που υπέγραψαν Gazprom, Edison και ΔΕΠΑ δεν είναι μια οριστική επενδυτική απόφαση, αλλά απαιτείται διεξαγωγή διαπραγματεύσεων με μια σειρά κρατών, και το σημαντικότερο, με τους αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής».

Η Ρωσία διατηρεί ενδιαφέρον για την ιδιωτικοποίηση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, αλλά το συνδέει με το λιμάνι της Θεσσαλονίκης για την ανάπτυξη ενός μεταφορικού άξονα προς την Ευρώπη. 

Γενικότερα η ρωσική κυβέρνηση παρότι έχει πάντα στραμμένη την προσοχή της στην Ελλάδα τόσο για ιστορικούς όσο και συγκυριακούς λόγους δεν θεωρεί ότι η Αθήνα μπορεί να ξεφύγει από το δυτικό πλαίσιο. Αντίθετα βλέπει με καχυποψία ότι η ελληνική κυβέρνηση δέχθηκε ασμένως την αυξημένη παρουσία των νατοϊκών δυνάμεων στο Αιγαίο με αφορμή το προσφυγικό. 

Στον ενεργειακό τομέα με την πανηγυρική έναρξη των εργασιών για τον ΤΑP μόλις πριν από δύο εβδομάδες, ο Αλέξης Τσίπρας έδειξε ότι αποδέχθηκε το αμερικανικό σχέδιο εφοδιασμού της Ευρώπης που είναι ανταγωνιστικό με τη Μόσχα. 

Αλλά ακόμη και στο πεδίο των σχέσεων με την Τουρκία ενώ είναι μία συγκυρία όπου η Μόσχα είναι σε «ψυχρό πόλεμο» με την Άγκυρα, για πολλούς λόγους όπως δείχνουν και οι πρόσφατες δηλώσεις Λαβρόφ, ο Αλέξης Τσίπρας κάνει κινήσεις προσέγγισης με τον Ερντογάν όπως έδειξε και η συνάντησή τους στην Κωνσταντινούπολη αφενός για να χαμηλώσει την ένταση στο Αιγαίο και αφετέρου για να μην ανοίξει πάλι την στρόφιγγα των προσφύγων. 

Φυσικά η ρωσική διπλωματία γνωρίζει πολύ καλά ποια είναι τα όρια των κινήσεων της κυβέρνησης της Αθήνας, η οποία προσαρμόστηκε και στον οικονομικό τομέα απόλυτα στις απαιτήσεις των δανειστών. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν θα αξιοποιήσει την επίσκεψη σε μία ευρωπαϊκή πρωτεύουσα για να στείλει τα μηνύματά του.