Project Typhoon: Έξι χρόνια καθαρίζουν όλες τις ακτές της Ελλάδoς

Τη μέθοδο της σύγκρισης επέλεξε το Κοινωφελές Ιδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης προκειμένου να αποδώσει εποπτικά τον αληθινό όσο και απίστευτο όγκο των απορριμμάτων που έχουν απομακρυνθεί από τις ελληνικές ακτές στα έξι χρόνια εφαρμογής του Typhoon Project. Ετσι, τα 35.449 κυβικά μέτρα των στερεών αποβλήτων που μόλυναν επί δεκαετίες τις παραλίες της χώρας αντιπαραβλήθηκαν με ορισμένα παγκοσμίως διάσημα και εμβληματικά μνημεία. Οπως το Μπιγκ Μπεν, το κατεξοχήν τοπόσημο του Λονδίνου, ο κεκλιμένος Πύργος της Πίζας, στην ομώνυμη πόλη της βόρειας Ιταλίας, και, οπωσδήποτε, ο Λευκός Πύργος, το σήμα κατατεθέν της συμπρωτεύουσας Θεσσαλονίκης.

Τα δε αποτελέσματα αυτής της συγκριτικής προσέγγισης είναι συγκλονιστικά. Αρκεί να φανταστεί κανείς μια κολοσσιαία σακούλα σκουπιδιών γεμάτη έως το πάνω άκρο της με μια ποσότητα περί τα 35.500 κ.μ. απορριμμάτων - όσα συνέλεξαν τα συνεργεία του Typhoon Project από το 2019 έως το τέλος του 2024 (αν και έκτοτε η ποσότητα έχει αυξηθεί ακόμη περισσότερο, φτάνοντας τα 35.670 κ.μ. σήμερα). Ετσι, λοιπόν, η φανταστική αυτή σακούλα του «Τυφώνα» θα ήταν 3,43 φορές μεγαλύτερη σε όγκο από τον Πύργο της Πίζας. Στην ίδια σακούλα θα χωρούσαν 7,62 Μπιγκ Μπεν, αλλά και 2,58 Λευκοί Πύργοι. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, φαντάζει κυριολεκτικά ασύλληπτη η έκταση της ρύπανσης των ελληνικών ακτών από τα στερεά απόβλητα.

Στη διάρκεια σχεδόν έξι ετών ακατάπαυστης, πυρετώδους θα έλεγε κανείς, δράσης, με συνεχείς περιπολίες στις ελληνικές θάλασσες, η ομάδα του «Τυφώνα» έχει καθαρίσει πάνω από 3.748 παραλίες ανά την επικράτεια της πατρίδας μας. Καλύπτοντας περί τα 841.000 μέτρα ακτογραμμής και απομακρύνοντας απορρίμματα βάρους 768 τόνων, τα οποία αντιστοιχούν σε όγκο μεγαλύτερο των 35.670 κυβικών μέτρων.

Επιμονή

Σε ό,τι αφορά την καταμέτρηση μεμονωμένων στοιχείων, όσο αυτή είναι εφικτή, συλλέχθηκαν 17.862.000 τεμάχια απορριμμάτων. Σε μια ποικιλία μεγέθους, η οποία εκτείνεται από μικροσκοπικά κομμάτια φελιζόλ έως γιγαντιαία ελαστικά βαρέων οχημάτων και λεπτά δίχτυα αλιείας τύπου ghost net, πλεγμένα από πλαστικές ίνες. Ολα αυτά απομακρύνθηκαν προσεκτικά, κομμάτι-κομμάτι, από την ομάδα του Typhoon Project, δηλαδή από ανθρώπους που δουλεύουν με τα χέρια τους, συχνά υπό πολύ δύσκολες συνθήκες, εκτεθειμένοι στα καιρικά φαινόμενα. Πάντως, ένα μεγάλο μέρος των απορριμμάτων που συλλέγει η ομάδα του «Τυφώνα» προέρχεται πιθανότατα από χερσαίες πηγές, αλλά και από εγκαταλελειμμένες ή πλημμελώς συντηρημένες ιχθυοκαλλιέργειες, φαινόμενο που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί κεντρικά από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ελληνικού κράτους.

Ο απολογισμός του Typhoon Project προκαλεί ανάμεικτα συναισθήματα: από τη μία την τάση να επιδαψιλευτούν οι δέοντες έπαινοι στο Κοινωφελές Ιδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης, το οποίο χρηματοδοτεί και στηρίζει πολύπλευρα μια πρωτοβουλία, εντελώς ιδιωτική, αλλά που κατατείνει στην ουσιαστική προστασία του φυσικού περιβάλλοντος στην πατρίδα μας. Ταυτόχρονα, ο ίδιος απολογισμός προκαλεί προβληματισμό και θλίψη: πώς είναι δυνατόν να ρυπαίνουμε, συλλογικά ως Ελληνες, τόσο πολύ και τόσο απερίσκεπτα την ίδια μας τη χώρα; Και, μάλιστα, έναν από τους πιο ισχυρούς φυσικούς πόρους της, τις παραλίες και τις ακτές;

Το παράδοξο συνίσταται στο εξής: Για τη συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων, αν μη τι άλλο, αποτελεί κοινή γνώση ότι η θαλάσσια ρύπανση από πλαστικά απορρίμματα, φελιζόλ, δίχτυα και λοιπά σκουπίδια είναι μια εξόχως σοβαρή απειλή για το περιβάλλον. Εξάλλου, αρκεί απλώς μια ματιά στις εικόνες από τις ελληνικές παραλίες, πριν από τον καθαρισμό τους, για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος. Σε αυτό το μέτωπο της σκληρής μάχης με τα στερεά απόβλητα στο θαλάσσιο περιβάλλον έχει αφοσιωθεί, εδώ και έξι χρόνια, ο «Τυφώνας», το ήδη γνώριμο πλοίο του πρωτοποριακού προγράμματος Typhoon Project, το οποίο υλοποιεί με επιμονή αλλά και με εμφανή επιτυχία το Κοινωφελές Ιδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης.

Ο «Τυφώνας», το μοναδικό σκάφος στη Μεσόγειο με αποκλειστική αποστολή τον καθαρισμό των ακτών, είναι ένα καθ’ όλα σύγχρονο πλεούμενο, μήκους 72 μ., το οποίο μεταφέρει 5 φουσκωτές λέμβους. Επί 365 ημέρες τον χρόνο, και φυσικά με το μόνιμο 35μελές πλήρωμά του, αυτούς τους μαχητές της αντιρρύπανσης, ο «Τυφώνας» «οργώνει» τις ελληνικές ακτές, απ’ άκρου εις άκρον της επικράτειας. Εστιάζοντας κατά προτεραιότητα στον καθαρισμό απομονωμένων και δύσβατων παραλιών, εκεί όπου η ρύπανση συσσωρεύεται επικίνδυνα. Ενδεικτικό του φόρτου που αντιμετωπίζει στην αποστολή του ο «Τυφώνας» είναι το γεγονός ότι χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια συνεχούς δραστηριότητας έως ότου ολοκληρωθεί ο πρώτος καθαρισμός ολόκληρης της νησιωτικής ακτογραμμής και μέρους της ηπειρωτικής χώρας. Τα ευρήματα αυτής της προσπάθειας κατέδειξαν τη μεγάλη επιβάρυνση των ακτών.

Ωστόσο, το πραγματικό αποτύπωμα του έργου που εκτελεί ο «Τυφώνας» φάνηκε πολύ πιο καθαρά στον δεύτερο κύκλο δράσης, με τους επαναληπτικούς καθαρισμούς, ο οποίος ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2023, αφού οι ίδιες ακτές που καθάρισε η ομάδα του Typhoon Project για δεύτερη φορά έδειξαν ποσοστό βελτίωσης κατά 80%, γεγονός ιδιαίτερα ευχάριστο και ευοίωνο για το μέλλον.

Η επιτυχία με αριθμούς

Στην Κρήτη, φερ’ ειπείν, οι παραλίες που καθαρίστηκαν για δεύτερη φορά εμφάνισαν ποσοστό βελτίωσης 78%. Στην Πάρο και στη Θάσο το ποσοστό αυτό έφτασε το 100%, ενώ στη μικρονησίδα Αγιος Γεώργιος του Σαρωνικού Κόλπου σημειώθηκε βελτίωση 83%, παρά τον τεράστιο όγκο απορριμμάτων που είχε βρεθεί εκεί στην πρώτη επίσκεψη, συνεπεία κυρίως των γειτονικών ιχθυοκαλλιεργειών.

Πρόσφατα, ο «Τυφώνας» ολοκλήρωσε τον δεύτερο κύκλο καθαρισμών στη χερσόνησο του Αθω, στο Αγιον Ορος, όπου η περιοχή έδειξε 88% ποσοστό βελτίωσης ως προς την προστασία των ακτών από στερεά απόβλητα. Εν τω μεταξύ, ο περίπλους του «Τυφώνα» συνεχίζεται στη Λήμνο, ένα νησί-ορόσημο για το πρόγραμμα, δεδομένου ότι στο παρελθόν η ομάδα του project επιχειρούσε επί 122 ημέρες - ή για περίπου τέσσερις μήνες.

Αξιομνημόνευτη ήταν επίσης η παρουσία του «Τυφώνα» στη Μαγνησία, όπου παρέμεινε επί επτά ολόκληρους μήνες, καθαρίζοντας τις πλημμυρισμένες ακτές της περιοχής, οι οποίες είχαν πληγεί από την κακοκαιρία «Daniel».

Πέραν των προηγουμένων δράσεων και εκτός από τον άμεσο καθαρισμό των ακτών, το Typhoon Project έχει αναδείξει έναν πολύτιμο πλούτο δεδομένων: όλα τα απορρίμματα ζυγίζονται, καταγράφονται και καταχωρίζονται στην ειδική βάση δεδομένων την οποία διατηρεί το Κοινωφελές Ιδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης. Η συγκεκριμένη database -η οποία, σημειωτέον συγκαταλέγεται στις πληρέστερες διεθνώς- έχει ήδη κεντρίσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας. Προσελκύοντας σημαντικές συνεργασίες, όπως αυτή με τα Πανεπιστήμια Πατρών και Αιγαίου, το Πολυτεχνείο Κρήτης και σύντομα με το Imperial College του Λονδίνου.

Παράλληλες δράσεις

Στα έξι χρόνια εφαρμογής του, το Project Typhoon, χάρη στη σχεδόν ηρωική προσπάθεια των στελεχών του, έχει κατακτήσει σαφώς το δικαίωμα να υπερηφανεύεται ότι έχει φτάσει στο 80% το ποσοστό βελτίωσης των ακτών που καθαρίζει για δεύτερη φορά. Ενα επίτευγμα που φαίνεται ακόμη πιο εντυπωσιακό εάν αναλογιστεί κάποιος ότι το Ιδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης ξεκίνησε το πρόγραμμα Typhoon από το απόλυτο μηδέν.

Είναι σαφές, όμως, ότι ο ίδιος κοινωφελής φορέας παραμένει ταγμένος στην ενεργή φροντίδα του περιβάλλοντος με έναν παράλληλο, ευρύ κύκλο δράσεων, οι οποίες είναι μεν ανεξάρτητες, αλλά και συναφείς με το Project Typhoon.

Σε αυτό το πλαίσιο, άξια αναφοράς είναι η πρωτοβουλία «Fishing For Litter» (Ψαρεύοντας Απορρίμματα), ένα πρόγραμμα που μετρά ήδη έξι χρόνια εφαρμογής. Ανθρωποι του Ιδρύματος Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης, μαζί με 48 αλιείς από όλο το Αιγαίο και σε συνεργασία με την περιβαλλοντική οργάνωση iSea, έχουν κατορθώσει να απομακρύνουν πολλές δεκάδες τόνους βενθικών απορριμμάτων (απόβλητα που επικάθονται στον βυθό της θάλασσας). Υπό διαφορετικές συνθήκες, χωρίς την παρέμβαση των ψαράδων και των ανθρώπων του Ιδρύματος, αυτά τα απόβλητα θα παρέμεναν για χρόνια στον βυθό επιβαρύνοντας τα θαλάσσια οικοσυστήματα.

Ταυτόχρονα, το Κοινωφελές Ιδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης αναπτύσσει εκπαιδευτικές περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες, όπως τη δράση «Στον αφρό και στο βυθό». Συνεργάτες του επισκέπτονται σχολεία -συμπεριλαμβανομένων των Ειδικών Σχολείων- σε μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης των μαθητών, ήδη από το επίπεδο της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, γύρω από ζητήματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος.

Από τη σκοπιά του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης, η διάδοση της αγάπης για το περιβάλλον και η καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης στους Ελληνες πολίτες τού αύριο, σε συνδυασμό, φυσικά, με την ανταπόκριση που εκδηλώνουν οι μικροί μαθητές, είναι ο καλύτερος τρόπος για να εορταστούν τα έκτα γενέθλια του «Τυφώνα».