Σπύρος Γκουτζάνης

Ο σουλτάνος Ερντογάν ήταν καλός με τον καλεσμένο του Έλληνα πρωθυπουργό, του συμπεριφέρθηκε με όλη την τουρκική μεγαλοπρέπεια και καλή φιλοξενία.

Το ερώτημα ωστόσο παραμένει: Γιατί σε αυτή την συγκυρία οι επαφές; Η απάντηση των Ελλήνων αξιωματούχων δείχνει αμηχανία. “Κάποτε έπρεπε να γίνει”, λένε δείχνοντας ότι δεν το προκάλεσαν αλλά δεν μπόρεσαν να το αποφύγουν. Αν και επί του θέματος είναι διαφορετική η προσέγγιση του πρωθυπουργικού επιτελείου από το υπουργείο Εξωτερικών. Το επόμενο ερώτημα είναι τι επιδιώκουν οι Τούρκοι; Τίποτα ιδιαίτερο απαντούν πάλι οι Έλληνες οι ιθύνοντες. Μόνο που οι Τούρκοι από το 1950 και μετά πάντα κάτι επιδιώκουν και μάλιστα σταθερά και με προοπτική. Ήθελαν αλλαγή στην Κύπρο και την πέτυχαν, εκμεταλλευόμενοι βέβαια την ελληνική αβελτηρία. Ήθελαν αλλαγή του καθεστώτος στο Αιγαίο και το έχουν πετύχει de facto, θέλουν τώρα να το θεσμοποιήσουν. Ήθελαν μεταβολή στην Θράκη και εν πολλοίς την έχουν πετύχει. Από την ανάληψη του Ερντογάν ήθελαν να άρει η Ελλάδα τις επιφυλάξεις της για την ευρωπαϊκή τους πορεία και το πέτυχαν.

“Βάλατε την ΑΟΖ στην ατζέντα των ελληνοτουρκικών συνομιλιών;” ρώτησε η τουρκάλα συνάδελφος. “Συζητήσαμε το θέμα της ΑΟΖ στην προοπτική της εξέυρεσης λύσης καζάν-καζάν”, απάντησε ο Τούρκος πρωθυπουργός δίνοντας την απάντηση στο προηγούμενο ερώτημα τί επεδίωκαν οι Τούρκοι με τις ολοήμερες επαφές. Καζάν-καζάν είναι η τουρκική μετάφραση του win-win, όρο που έβαλε στο διμερές λεξιλόγιο ο ο Γιώργος Παπανδρέου και είναι το αντίθετο του παιχνιδιού μηδενικού αθροίσματος -δηλαδή ότι σε μία αντίθεση και διαπραγμάτευση μεταξύ δύο παικτών το κέρδος του ενός είναι η απώλεια του άλλου. Δεν ταυτίζεται με το ελληνικό “αμοιβαία επωφελής λύση” που είναι ευρύτερο. Win-win ενδεχομένως μπορεί να υπάρξει στην οικονομία ή στο εμπόριο. Για παράδειγμα η αύξηση των εμπορικών συναλλαγών ή οι κοινές επενδύσεις μπορούν να φέρουν κέρδη και στα δύο μέρη. Στην υφαλοκρηπίδα όμως ή στην ΑΟΖ και στην συνδεόμενη με αυτά κυριαρχία στο Αιγαίο με ποιο τρόπο μπορεί να υπάρξει λύση win-win όταν το κέρδος του ενός συνεπάγεται την υποχώρηση του άλλου; Αν υπάρχουν κοιτάσματα που βάσει του διεθνούς δικαίου και του δικαίου της θάλασσας ανήκουν στην Ελλάδα -όπως υποστηρίζουν παγίως οι ελληνικές κυβερνήσεις- τότε πώς μπορεί να υπάρξει win-win λύση, αφού για να υπάρξει κέρδος -win-για την Τουρκία που δεν έχει δικαιώματα βάσει του διεθνούς δικαίου θα πρέπει να υπάρξει κάποια υποχώρηση και παραίτηση από αντίστοιχο δικαίωμα της Ελλάδας; Παρομοίως και για την υφαλοκρηπίδα ή την κυριαρχία στο Αιγαίο.

Εκτός αν ο Τούρκος πρωθυπουργός το εννοεί διαφορετικά: Οτι χωρίς σύμφωνη γνώμη της Τουρκίας εκμετάλλευση των κοιτασμάτων δεν θα υπάρξει, άρα δεν θα έχει κανείς κέρδος οπότε καλύτερα συνεκμετάλλευση για να έχει οφέλη και η Ελλάδα έστω και μειωμένα.

Η βελτίωση των σχέσεων σε τομείς χαμηλής ή ήπιας πολιτικής είναι συνεπής με αυτή την θέση. Διαμορφώνουν ένα περιβάλλον στην κοινή γνώμη της Ελλάδας ώστε να προχωρήσουν επαχθείς λύσεις επί τη βάση της διαφοράς ισχύος των δύο χωρών και στους τομείς σκληρής πολιτικής.

Η μεν Τουρκία έχει τους στόχους της τους οποίους προωθεί με όλα τα μέσα χαμηλής πολιτικής ή εναλλαγής στρατιωτικών απειλών και φιλίας. Οι στόχοι της Ελλάδας ποιοί είναι; Επί Κώστα Καραμανλή ήταν η διατήρηση του status quo μέσα από τον ευρωπαϊκό εκπολιτισμό του θηρίου. Για τον Γιώργο Παπανδρέου και όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών και σαν πρωθυπουργό ήταν η ελληνοτουρκική φιλία έστω και με υποχωρήσεις και συνεκμετάλλευση. Για την κυβέρνηση Σαμαρά ποιοί είναι οι στόχοι; Το να θέλει να διατηρήσει το status quo υπολογίζοντας ότι μελλοντικά το ισοζύγιο ισχύος θα βελτιωθεί υπέρ της χώρας μας -με δεδομένη την κρίση της οικονομίας για τα επόμενα δέκα χρόνια- είναι ανεδαφικό. Μήπως στο πίσω μέρος υπάρχει η μη ομολογούμενη συνεκμετάλλευση; Όσο για εκείνους που μιλούν για “καζάν ντιπί” και διάφορα άλλα ηρωικά είναι οι πρώτοι που θα κάνουν τούμπα  και θα μιλάνε για τα καλά της ελληνοτουρκικής φιλίας και συνεργασίας όπως έκαναν και για τα καλά και τις ευλογίες του μνημονίου.