Νίκος Φελέκης

Αν για τους πολίτες η παροιμία «όπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα μικρό καλάθι» ισχύει μία φορά, για τους εδρεύοντες στην Κουμουνδούρου ριζοσπάστες της Αριστεράς ισχύει δύο και τρεις φορές. Το μικρό καλάθι το λέμε επειδή τα «κεράσια», η μετεξέλιξη δηλαδή του ΣΥΡΙΖΑ από κόμμα σε παράταξη, είναι, όπως μας επισημαίνει προβεβλημένος βουλευτής που ανήκει στην ομάδα των «53+», μια υπόθεση οργανωτικά δύσκολη και πολιτικά περίπλοκη.

Και σε κάθε περίπτωση δεν εξαρτάται αποκλειστικά από τη διάθεση του Αλέξη Τσίπρα και των συνεργατών του εκείνων που προσπαθούν να αντιγράψουν την πορεία του Ανδρέα Παπανδρέου και του ΠΑΣΟΚ. Οπωσδήποτε σχετίζεται με την έκβαση του πολέμου στην Κεντροαριστερά, ενώ σε σημαντικό βαθμό εξαρτάται και από την κυβερνητική θητεία του Κυριάκου Μητσοτάκη. Εάν αυτή είναι επιτυχής, ο Αλέξης και η παρέα του ίσως χρειαστεί να περιμένουν περισσότερο από τέσσερα χρόνια για να επιστρέψουν στο Μαξίμου.

Η δήλωση του Τσίπρα ότι προτίθεται να μετακομίσει από την εργατική κατοικία της ριζοσπαστικής Αριστεράς στην πολυκατοικία της Σοσιαλδημοκρατίας σε κομφορτέιμπλ διαμέρισμα μπορεί να ηχεί ευχάριστα στ’ αυτιά των περισσοτέρων -είτε αυτοί ανήκουν στον ΣΥΡΙΖΑ, είτε στο ΚΙΝ.ΑΛ. ή ακόμη και όσοι από τη Ν.Δ. θεωρούν την ιδεολογικοπολιτική απονεύρωση της Κουμουνδούρου επιθυμητή εξέλιξη-, όμως στο προβλεπτό, τουλάχιστον, μέλλον δεν πρόκειται να ευδοκιμήσει. Και ο λόγος, σύμφωνα με τα όσα μας λέει πρώην υπουργός και κεντρικό στέλεχος της Κουμουνδούρου, είναι απλός: όπως η οικονομική ανάπτυξη, έτσι και η πολιτική μετεξέλιξη δεν διατάσσεται. Δεν αρκεί να το δηλώσεις για να γίνει πράξη. Ζήτησε ο Αλέξης Τσίπρας να ανοίξουν οι κομματικές οργανώσεις τις πόρτες τους και να εγγράψουν καινούρια μέλη προκειμένου, όπως είπε στους συντρόφους του στην Πολιτική Γραμματεία, το 10% των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ να γίνουν και μέλη του κόμματος. Από τις περίπου 30.000, που λέγεται ότι είναι τώρα, να φτάσουν κοντά στις 180.000. Τη σήμερον ημέρα, με το κομματικό φαινόμενο -όπως του εξήγησε και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος την περασμένη Τετάρτη- να υποχωρεί παγκοσμίως, θα πρόκειται για ηράκλειο άθλο να μπορέσει ο ΣΥΡΙΖΑ να αυξήσει κατά έξι φορές τα κομματικά του μέλη. Εκ παραλλήλου, επιθυμεί, όπως είπε στα μέλη της Πολιτικής Γραμματείας, να αυξηθεί κατακόρυφα η επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ στην Αυτοδιοίκηση και τον συνδικαλισμό. Δεν μπορεί το ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝ.ΑΛ., που έλαβε μόλις 8% στις εκλογές, να έχει πολλαπλάσια δύναμη στα συνδικάτα και την Αυτοδιοίκηση από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Ζητείται αφήγημα

Καλά είναι όλα αυτά. Μόνο που δεν είναι αρκετά για να αποφασίσει κάποιος ότι πρέπει εκτός από την αστυνομική να αποκτήσει και κομματική ταυτότητα ή έστω να εγγραφεί ηλεκτρονικά στο μητρώο μελών του ΣΥΡΙΖΑ. Για να πάει ένας απλός ψηφοφόρος να εγγραφεί στην τοπική ή κλαδική οργάνωση του ΣΥΡΙΖΑ και μάλιστα τώρα που δεν είναι στην κυβέρνηση, αλλά στην αντιπολίτευση, θα πρέπει ο Αλέξης Τσίπρας και οι συν αυτώ να του προσφέρουν κάποιο νέο και ελκυστικό αφήγημα, αφού αυτό που είχαν ο λαός το καταψήφισε και μάλιστα με μεγάλη πλειοψηφία δύο φορές σε 40 ημέρες. Επίσης, θα πρέπει να παρουσιάσει ένα νέο πολιτικό σχέδιο με προτεραιότητες, συμμαχίες και προγραμματικές δεσμεύσεις. Και πάνω απ’ όλα χρειάζεται ευκρινή κυβερνητική προοπτική, εναλλακτική της υφιστάμενης. Το «ανοίξαμε και σας περιμένουμε» δεν λέει τίποτε ειδικά όταν είσαι στην αντιπολίτευση. Ο Τσίπρας αυτό το ξέρει, αλλά, όπως μας λέει στενός του συνεργάτης, ελπίζει στο προσκλητήριό του αφενός να ανταποκριθούν όσοι ψηφοφόροι προερχόμενοι από το ιστορικό ΠΑΣΟΚ συμμετείχαν στον προεκλογικό αγώνα των υποψηφίων του ΣΥΡΙΖΑ και οι οποίοι, κατά δήλωση πρώην υπουργού του ΠΑΣΟΚ που τώρα εξελέγη βουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ, «δεν είναι και λίγοι». Και αφετέρου ο Τσίπρας ελπίζει ότι στον προσυνεδριακό διάλογο που θα ξεκινήσει το φθινόπωρο θα λάβουν μέρος κομματικά ανέστιες προσωπικότητες της Κεντροαριστεράς, κυρίως όμως συνδικαλιστικοί και αυτοδιοικητικοί παράγοντες του ΚΙΝ.ΑΛ., οι οποίοι έλκονται από την κυβερνητική εξουσία και κατά συνέπεια θα προτιμήσουν τον ΣΥΡΙΖΑ. 

Ευρύτερες συμμαχίες

Το μεγάλο στοίχημα του Τσίπρα είναι από τη μια να αλλάξει την κομματική ανθρωπογεωγραφία των οργανώσεων του ΣΥΡΙΖΑ με την προσθήκη ανθρώπων που προέρχονται από τον χώρο του Κέντρου και της Σοσιαλδημοκρατίας και από την άλλη να μαζικοποιήσει το κόμμα του με στελέχη από την Αυτοδιοίκηση και τον συνδικαλισμό, αφού μόνο έτσι μπορεί να οικοδομήσει εκείνες τις ευρύτερες πολιτικές και κοινωνικές συμμαχίες που θα κατοχυρώσουν τον ηγεμονικό ρόλο του ΣΥΡΙΖΑ στο πολιτικό σύστημα και θα κρατήσουν ανοιχτό τον δρόμο του ίδιου ώστε κάποια στιγμή να επανέλθει στο τιμόνι της διακυβέρνησης. Η πολιτική δυναμική είναι με τον Τσίπρα επειδή σε αυτόν οφείλεται κυρίαρχα η υψηλή πτήση του 31,5%, αλλά και γιατί από τους 86 βουλευτές που εξέλεξε ο ΣΥΡΙΖΑ οι τουλάχιστον 65 δεν βρίσκονται απλώς στη λεγόμενη «προεδρική πλειοψηφία», αλλά δηλώνουν (κατά το Ανδρεοπαπανδρεϊκοί) και... Αλεξοτσιπρικοί. Κυρίως όμως το μέλλον ανήκει στον Τσίπρα επειδή η νέα τάση του κομματικού φαινομένου ρίχνει τους προβολείς της απήχησης ενός πολιτικού υποκειμένου στην κοινωνία πρωτίστως στην προσωπικότητα του αρχηγού. Και ο πρώην πρωθυπουργός εφεξής θα κάνει ό,τι μπορεί για να ενισχύσει την προσωπολατρία στο κόμμα του.

Αποφασιστικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση θα είναι και η εκλογή αρχηγού από τη λαϊκή βάση και όχι από το κομματικό συνέδριο. Με την εκλογή του από τους οπαδούς και όχι από τα μέλη ο Τσίπρας θα θελήσει να κατοχυρώσει τον διακριτό αρχηγικό του ρόλο. Κάποιοι του εισηγούνται να προηγηθεί η εκλογή του αρχηγού και μετά να γίνει το συνέδριο. Πιθανότερος χρόνος διεξαγωγής του είναι η άνοιξη του 2020. Η αρχική απόφαση των κομματικών οργάνων θα είναι να διεξαχθεί προς τα τέλη του 2019, όμως οι γνωρίζοντες τα παρασκήνια της Κουμουνδούρου υποστηρίζουν ότι θα υπάρξει αναβολή, ενώ δεν αποκλείουν να γίνει ακόμη και μετά την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας προκειμένου να είναι πεντακάθαρο το πολιτικό τοπίο. 

Εκτός όμως από την προσέλκυση των πασοκογενών και τα αρχηγικά όνειρα του Τσίπρα στον ΣΥΡΙΖΑ, τα λεγόμενα αριστερά στελέχη επισημαίνουν τρία προβλήματα στα οποία θα πρέπει να δοθούν συγκεκριμένες και καθαρές απαντήσεις, διαφορετικά η μετεξέλιξη -και όχι η μεταλλαγή- θα ναυαγήσει. Το πρώτο είναι το θέμα της Νεολαίας. Αυτή τη στιγμή ο ΣΥΡΙΖΑ είναι χωρίς Νεολαία. Κάτι που φάνηκε καθαρά και στις φοιτητικές εκλογές. Και χωρίς Νεολαία δεν υπάρχει συνέχεια. «Στο πρώτο, λοιπόν, που θα πρέπει να επικεντρωθεί η μετεξέλιξη είναι στην οργάνωση Νεολαίας και όχι στους παράγοντες του ΠΑΣΟΚ, οι περισσότεροι από τους οποίους ενδιαφέρονται μόνο για τα αξιώματα», μας λέει προβεβλημένο στέλεχος των «53+». Στην ενδυνάμωση των πολιτικών χαρακτηριστικών και την αναθεώρηση των προγραμματικών θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να πέσει το βάρος και όχι στο μητρώο μελών, υποστηρίζει ιστορικό στέλεχος της ανανεωτικής Αριστεράς που επανεξελέγη άνετα στη Βουλή. Και προσθέτει ότι η φιλολογία περί νέου κόμματος αλά Κόρμπιν, την οργανωτική δηλαδή ανασυγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ στο πρότυπο των Εργατικών της Βρετανίας, είναι μεν καλή, αλλά αυτά που χρειάζεται η αξιωματική αντιπολίτευση για να ξαναγίνει κυβέρνηση είναι ριζοσπαστικό πρόγραμμα, ελκυστικό πολιτικό αφήγημα και κυρίως ενεργά μέλη στην κοινωνία και όχι ηλεκτρονικούς ακολούθους. 

Αυτό είναι το δεύτερο πρόβλημα στο οποίο επικεντρώνει την κριτική της η εσωκομματική αντιπολίτευση, και μάλιστα ορισμένοι διαβλέπουν μια προσπάθεια της ηγεσίας να οχυρωθεί πίσω από το 31,5%, για να μην υπάρξει αναλυτική συζήτηση για τα αίτια της ήττας. «Δεν μπορεί να λέμε ότι το όντως υψηλό και μη αναμενόμενο ποσοστό που πήραμε συνιστά νίκη. Το 31,5% υπολείπεται του 39,8% της Ν.Δ. Ο Μητσοτάκης κέρδισε, δεν κερδίσαμε εμείς. Και μάλιστα με αυτοδυναμία. Τον Σεπτέμβριο του 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν 8,5 μονάδες μπροστά και τώρα είναι 8,5 μονάδες πίσω. Αν αυτό συνιστά νίκη, τότε κάποιοι εκτός από τα μαθηματικά δεν τα πάνε και καλά με την πολιτική. Κι αν συνεχίσουμε να βαφτίζουμε την ήττα νίκη, μπορεί στο τέλος της τετραετίας της Ν.Δ. να υποστούμε και νέα ήττα, αν δεν έχουμε αναιρέσει τα αίτια που μας οδήγησαν στην αντιπολίτευση. Και για να τα αναιρέσουμε, πρέπει να τα συζητήσουμε και όχι να κρύβουμε τα λάθη, τις παραλείψεις και τις αρνητικές συμπεριφορές κάτω από το χαλί του 31,5%», επισημαίνει μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ. 

Η σχέση με το ΚΙΝ.ΑΛ.

Το τρίτο πρόβλημα είναι η σχέση με το ΚΙΝ.ΑΛ. Η ανάγκη να υπάρξει προσπάθεια ανασύνθεσης και αναδιοργάνωσης του ευρύτερου προοδευτικού χώρου είναι μεν πανθομολογούμενη, όμως ακόμη και ο Τσίπρας, που το ιεραρχεί ως πρώτο στην ατζέντα της επόμενης μέρας του ΣΥΡΙΖΑ, υποστηρίζει ότι η συνεργασία των δύο κομμάτων, σε πρώτο στάδιο, πρέπει να γίνει όχι μέσω δημόσιας πρόσκλησης στην ηγεσία του ΚΙΝ.ΑΛ. για συμπαράταξη, αλλά με τον συγχρονισμό των αντιπολιτευτικών βημάτων, αρχής γενομένης από τη Βουλή (π.χ. άσυλο, απλή αναλογική, ασφάλεια, μετανάστευση, κοινωνικά δικαιώματα κ.ά.). Τα δύο κόμματα θα πρέπει να αναζητήσουν κοινούς τόπους και όχι να επιδοθούν σε πολεμικές αντιπαραθέσεις για το ποιος είναι ο αυθεντικός εκφραστής της εγχώριας Κεντροαριστεράς, της ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας ή ο ουσιαστικός κληρονόμος της Προοδευτικής Παράταξης και της παρακαταθήκης του Ανδρέα Παπανδρέου.

Επαρκής αντιπολίτευση

Πάντως και εν κατακλείδι, όλα τα ανωτέρω θα επικαθοριστούν από την αντιπολίτευση στην κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Καλές οι ανοιχτές πόρτες, καλή η Κεντροαριστερά, καλά τα συνέδρια, η Φώφη, ο Κόρμπιν και η ήττα που βαφτίζεται ήττα. Ολα αυτά καλά είναι, ακόμη κι αν γίνουν τα μισά απ’ όσα λέγονται. Είθισται μετά από αρνητικά αποτελέσματα να υπάρχει πληθωρισμός λόγων προκειμένου να μην μπει το μαχαίρι στο κόκαλο, επειδή η ουσιαστική αυτοκριτική είναι επώδυνη. Τίποτε όμως από τα ανωτέρω δεν θα έχει ουσία και αποτέλεσμα αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ανταποκριθεί με επάρκεια στα καθήκοντα της αξιωματικής αντιπολίτευσης που του ανέθεσε ο λαός με την ψήφο του στις 7 Ιουλίου. Αν πολιτικά κάνει στροφή 180 μοιρών και επανέλθει στα κλέη του παρελθόντος, μάλλον θα πρέπει να θεωρήσουμε σίγουρο -όπως παραδέχονται πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες, αλλά και νουνεχή και ψύχραιμα στελέχη της Κουμουνδούρου- ότι ο Τσίπρας θα σπάσει τα μούτρα του. «Αν ο Τσίπρας και οι σύντροφοί του», μας λέει πρώην πολιτειακός παράγοντας, «θέλουν να κεφαλαιοποιήσουν τα χρόνια της κυβερνητικής τους θητείας, η αντιπολίτευση προσφέρεται. Αρκεί να είναι δημιουργική, επιδιορθωτική και υπέρ των πολιτών και του δημοσίου συμφέροντος.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, όσο κι αν μπορεί να μην αρέσει σε κάποιους στην Κουμουνδούρου, είναι μέρος του συστήματος, ναι του συστήματος, της αστικής κοινοβουλευτικής μας δημοκρατίας. Και όσο καλύτερα ανταποκριθεί στον νέο του ρόλο τόσο το μέλλον για το πάλαι ποτέ μικρό κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς θα είναι ευοίωνο».

Στην κατεύθυνση αυτή ήταν και τα λεγόμενα του Τσίπρα προ ημερών στο Πολιτικό Συμβούλιο και αυτός αναμένεται να είναι, σύμφωνα με τις οδηγίες της ηγεσίας, και ο προσανατολισμός του ΣΥΡΙΖΑ στην αντιπολίτευση. Σε επίπεδο ρητορικής και για να κρατάνε ζεστούς τους οπαδούς τους μπορεί να προβλέπουν ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν θα μακροημερεύσει, όμως ο Τσίπρας και οι συνεργάτες του είναι αλήθεια ότι προετοιμάζονται για μια καθαρή τετραετία Μητσοτάκη και όχι για μια δεξιά παρένθεση. Εξάλλου λύνοντας το Μακεδονικό και αποσυνδέοντας την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας από τις εκλογές ήταν ο Αλέξης Τσίπρας αυτός που ουσιαστικά είπε στον Μητσοτάκη: «Κυριάκο, προχώρα. Εχεις τέσσερα χρόνια για να κυβερνήσεις. Αν τα καταφέρεις έχει καλώς, διαφορετικά θα επιστρέψω»...