Ηρακλής Ρούπας

Έπρεπε να κλειστούμε ή να μας κλείσουν στο σπίτι για να γίνει πράξη αυτό που στις υπόλοιπες ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου θεωρείται ως δεδομένο; Tι ανακάλυψε αυτή η Κυβέρνηση που δεν το γνώριζαν οι προηγούμενες εδώ και δύο δεκαετίες; Οι περισσότεροι γνωρίζουμε την απάντηση του ρητορικού αυτού ερωτήματος. Αυτό που όμως πρέπει να αναδείξει η κυβέρνηση είναι πως αφού πλέον οι πολίτες αντιλαμβάνονται πως η ζωή τους μπορεί να γίνει ακόμα ευκολότερη, τα εργαλεία που θα τεθούν πλέον στην διάθεσή τους πρέπει να προασπίζουν την δικαιοσύνη καθώς και ίσες ευκαιρίες πρόσβασης.

Το gov.gr ήταν ίσως η ευκολότερη των αλλαγών, καθώς δεν είναι λίγοι εκείνοι που γνωρίζουν πως το μόνον που έλειπε τόσα χρόνια για την πλήρη διαδικτυακή διασύνδεση των πολιτών ήταν η «πολιτική βούληση». Το δύσκολο, όπως αποδείχθηκε, εγχείρημα ήταν αυτό της τηλεδιδασκαλίας. Η κρίση έδωσε την «δυνατότητα» στα δημόσια σχολεία να εξοικειωθούν με την ύπαρξη του εργαλείου αυτού της εκπαίδευσης. Δυστυχώς σε ένα πλαίσιο τεχνικά πεπαλαιωμένων ή ανύπαρκτων υπολογιστών στα σχολεία.

Η κίνηση όμως ήταν επιβεβλημένη, αν και η επικοινωνιακή διαχείριση από πλευράς υπουργείου δεν ήταν ακόλουθη με τα πενιχρά αποτελέσματα που εμφανίσθηκαν για την δυνατότητα διασύνδεσης δημοτικών και γυμνασίων. Ανέμενα μία ειλικρινή προσέγγιση των προβλημάτων παρά τις συνεχείς διαβεβαιώσεις για τον υψηλό βαθμό συμμετοχής στην ψηφιακή παράδοση των μαθημάτων.

Ήταν μία κίνηση επιβεβλημένη λόγων των συνθηκών. Στο μέλλον επιβάλλεται να αποτελέσει την βάση ουσιαστικής αλλαγής στο επίπεδο και το ύφος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αν θέλουμε να πιστεύουμε πως η επόμενη γενιά θα μπορέσει να συμμετάσχει σε κάποιας μορφής βιομηχανική επανάσταση. Μία κίνηση που προεκτεινόμενη σε πανεπιστήμια μπορεί να αποτελέσει πυλώνα ανάπτυξης με βάση την αναγκαία πλέον πολιτική «ελεύθερης» προσέγγισης δεδομένων στους νέους. Δυστυχώς όμως, ανέδειξε το πρόβλημα των υφιστάμενων ανισοτήτων, τόσο ως προς τους μαθητές, όσο και τους δασκάλους και καθηγητές. Κακά τα ψέματα. Η χώρα μπήκε βίαια στην «επαναστατική» φάση ευρεία χρήσης του διαδικτύου εν μέσω υγειονομικής κρίσης.

Κάθε επανάσταση όμως, για να πετύχει απαιτείται δυνατότητα ουσιαστικών επιλογών μαζικής συμμετοχής. Δεν είναι δυνατόν κάποιοι στην εμπροσθοφυλακή να πολεμούν με όπλα και άλλοι στα μετόπισθεν είτε να περιμένουν να προελάσουν οι σύντροφοί τους για να πάρουν τα όπλα των νεκρών αντιπάλων, είτε να βρουν ευκαιρία να πάρουν τα όπλα των νεκρών συντρόφων τους για να στηρίξουν τα επόμενα κύματα των επιτιθέμενων.

Δυστυχώς, τα όπλα υπό μορφή tablets και υπολογιστών για τα δημόσια σχολεία ήταν σχεδόν ανύπαρκτα για να στηρίξουν την επί «ίσοις όροις» εκπαίδευση των μαθητών. Το σύστημα υποστήριξης αργό για να δώσει την δυνατότητα σύνδεσης. Την ίδια στιγμή οι «στρατηγοί» δάσκαλοι και καθηγητές που πάσχισαν ατελείωτες ώρες να δομήσουν την διδακτική διαδικασία με δικές τους πρωτοβουλίες για να κρατηθεί η φλόγα ζωντανή.

Παρά τα σοβαρά προβλήματα, το εγχείρημα έβαλε ρίζες. Ανέδειξε όμως τα τεράστια θέματα αδικίας ως προς τις ευκαιρίες των μαθητών ανά περιοχές της χώρας καθώς και την οικονομική δυνατότητα οικογενειών να στηρίξουν τα παιδιά τους με tablets και υπολογιστές. Προφανώς, η εκπαιδευτική κοινότητα έχει αγκαλιάσει την τηλεκπαίδευση. Είναι εύκολο όμως και κάτω από ποιες προϋποθέσεις μπορεί οι μαθητές και γονείς κάθε οικονομικής δυνατότητας, αλλά και από κάθε περιοχή της χώρας να αισθανθούν ότι το παιδί τους μπορεί σήμερα ισότιμα να δρέπει τους καρπούς του νέου αυτού εγχειρήματος;

Τα παιδιά των ορεινών χωριών για παράδειγμα το 2020 δεν έχουν ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση – πόσο μάλλον στην τηλεκπαίδευση- με τα παιδιά των πόλεων. Πέρα από τις συνθήκες κάτω από τις οποίες πηγαίνουν στα σχολεία, ποιος πραγματικά ασχολείται με το πώς θα δοθούν στα παιδιά αυτά τα βασικά εφόδια για να συνεχίσουν τη ζωή τους; Για κάποια ξένη γλώσσα, για τη παιδεία, ή για τη ζωγραφική και τον αθλητισμό; Μαθήματα υπολογιστών; Πως θα μπορέσουν άραγε αυτά τα παιδιά, κάτοικοι των απομακρυσμένων χωριών, να έχουν την εντατική παρακολούθηση ενός φροντιστηρίου για να αποκτήσουν ίσα δικαιώματα εισαγωγής σε κάποιοι ΑΕΙ της χώρας;

Οι δάσκαλοι στα χωριά με ελάχιστα εφόδια προσπαθούν να κάνουν θαύματα. Εδώ τα κάνουν όλα. Όπως κάνουν για να οργανωθούν μαθήματα την περίοδο της τηλεδιδασκαλίας επί της ουσίας από μηδενική βάση. Ας αναλογισθούν όμως όσοι ζουν στις πόλεις πως στην «επαρχία» η εκπαίδευση είναι δύσκολη υπόθεση. Ο κόπος και η αγωνία των γονιών και των παιδιών δεν είναι μία απρόσωπη διαδικασία.

Στα χωρία η καθημερινότητα γίνεται βιωματική για τον εκπαιδευτικό. Τα «δίνουν όλα» για τον απλούστατο λόγο πως γνωρίζουν την μειονεκτική θέση των παιδιών αυτών, αλλά δεν έχουν την πολυτέλεια να το παραδεχθούν «φωναχτά». Παλεύουν και αυτοί με τα παιδιά. Μία πάλη που μετατράπηκε σε πραγματική αγωνία για την επόμενη ημέρα όταν αντιλήφθηκαν πως χωρίς σήμα στο δίκτυο αλλά και τα απαραίτητα όπλα – υπολογιστές και tablet- η μάχη της εκπαίδευση και του μέλλοντος των παιδιών είναι χαμένη. Δεν είναι όμως μόνον στα χωριά που παραμονεύει η ανισότητα.

Τον Σεπτέμβριο Θεού θέλοντος ξεκινάει μία νέα σχολική χρονιά. Μία χρονιά εντελώς διαφορετική από την προηγούμενη. Μία χρονιά που με βάση τα βιώματα της περιόδου που περνάμε θα μπορέσει να λειτουργήσει ως εφαλτήριο για μία νέα προσέγγιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας στην χώρα μας. Μία περίοδος που θα πρέπει να προσδοκούμε οι νέοι μαθητές του «διαδικτύου» να αποτελέσουν τον πυλώνα της νέας γενιάς ανάπτυξης. Αρκεί όλοι να έχουν την δυνατότητα να συμμετέχουν. Αρκεί μέσα από την διαδικασία αυτή να μην μεγαλώσει το χάσμα εκπαίδευσης μεταξύ των δημοσίων και των ιδιωτικών σχολείων.

Η τηλεκπαίδευση στην παρούσα φάση ενσωμάτωσε πολύ μικρό ποσοστό μαθητών. Η πρώτη πράξη ολοκληρώθηκε. Η δεύτερη και ουσιαστικότερη φάση πρέπει να διασφαλίσει ότι όλοι οι μαθητές θα έχουν ίσες δυνατότητες πρόσβασης. Για να γίνει αυτό απαιτούνται παροχές δωρεάν σύνδεσης σε ειδικές κατηγορίες μαθητών, καθώς και δωρεάν παροχή υπολογιστών και tablets.

Ο εθνικός αυτός στόχος μπορεί να επιτευχθεί με δωρεές παρόχων αλλά και αντιπροσώπων. Ο προϋπολογισμός αγοράς μπορεί να είναι δεκάδες εκατομμύρια. Όμως, αυτή η μορφή «επένδυσης» για το μέλλον μπορεί να χρηματοδοτηθεί από Ευρωπαϊκά κονδύλια ενώ η δημιουργία ενός πλαισίου δανεισμού προς μαθητές ανά σχολείο θα έδινε την δυνατότητα ανά τριετία όλοι οι μαθητές να έχουν χρεωμένο τον υπολογιστή τους. Όσοι δε μαθητές επιθυμούν να έχουν την δυνατότητα να τον αγοράζουν επί της ουσίας επιδοτώντας τον υπολογιστή των συμμαθητών τους.

Η κρίση θα είναι βαθιά. Αυτής της μορφής κρίσης όμως, παρά τα κοινωνικά προβλήματα που θα δημιουργήσει αποτελεί ευκαιρία οριστικής αλλαγής του πλαισίου λειτουργίας σε πολλούς τομείς της χώρας. Ο τουρισμός και η κακώς δομημένη πρωτογενής παραγωγή δεν πρέπει να αποτελούν τους βασικούς πυλώνες της αναπτυξιακής δυναμικής και του ΑΕΠ της χώρας. Όπως μέσα από τον σωστό χειρισμό της κρίσης αναδείξαμε την δυνατότητα να αποκτήσουμε το σύστημα υγείας της χώρας ως «εξαγώγιμο» προιόν, κατά τον ίδιο τρόπο –με ποιο μακροπρόθεσμο σχεδιασμό- πρέπει να δώσουμε την ευκαιρία στα νέα παιδιά μέσα από τις νέες τεχνολογίες να προωθήσουν ιδέες που θα βοηθήσουν την χώρα να αναδείξει νέα πεδία αναπτυξιακής δυναμικής.