Γιώργος Δ. Ανδρέου

Η υπογεννητικότητα στη χώρα μας απεικονίζεται στην διαχρονικά εφιαλτική ετήσια μείωση των γεννήσεων και του συνολικού πληθυσμού (62.624 γεννήσεις το 2024 έναντι 125.423 θανάτων). Οι πολίτες, όπως πάντα και επί παντός, εγκαλούν το κράτος, γιατί δεν λαμβάνει μέτρα για την αύξηση των γεννήσεων και κατ’ επέκταση του πληθυσμού. Ως είθισται τα ζητούμενα μέτρα είναι η οικονομική στήριξη των οικογενειών που γεννούν δεύτερο, τρίτο ή τέταρτο παιδί, δια της προσφιλούς τακτικής των επιδομάτων. Ανάλογα όμως μέτρα έχουν ληφθεί κατά καιρούς χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Το πρόβλημα είναι πολύ πιο σύνθετο και πολύπλοκο. Πρέπει κάποια στιγμή να τεθούν για την συνολική προσέγγισή του δημόσια, ευθέως και απροκάλυπτα πολλά βασικά και ουσιαστικά ερωτήματα. Να αναζητηθούν απαντήσεις από τους πολιτικούς, τους πολίτες, τους ειδικούς.

Είναι άραγε μόνο οικονομικοί οι λόγοι που οδηγούν τα νέα ζευγάρια είτε να μην θέλουν να κάνουν παιδιά είτε να αρκούνται μόνο σε ένα; Κι αν όχι ποιοι άλλοι παράγοντες επηρεάζουν και πως την αρνητική προδιάθεση των νέων Ελλήνων για τεκνοποιία;

Αν και, με όρους και συνθήκες ζωής του 21ου αιώνα, δεν αποτελεί πειστική απάντηση στο ερώτημα, είναι πραγματικότητα ότι οι απώτεροι πρόγονοί μας γεννούσαν 4/6 ή και 8 παιδιά/οικογένεια, σε δύσκολες έως τραγικές οικονομικές συνθήκες.

Ένα από τα πολλά τα ζητήματα που προβληματίζουν είναι αν συνδυάζεται και με ποιο τρόπο η υπογεννητικότητα με την ιλιγγιώδη αύξηση της υιοθεσίας ζώων συντροφιάς, των λεγόμενων PET. Πως εξηγείται η συναισθηματική δέσμευση και εξάρτηση με κάποιο μικρό ζώο, η αναδοχή της υποχρέωσης διαρκούς φροντίδας – που προσομοιάζει με τη φροντίδα μωρού που δεν ενηλικιώνεται ποτέ και διαρκών δαπανών που εγγίζουν, αν δεν ξεπερνούν σε κάποιες περιπτώσεις, τη δαπάνη γέννησης και ανατροφής ενός παιδιού. Υποκαθιστά την πατρομητρική ή ακόμα και την συντροφική – ερωτική – αγάπη, η σχέση με κάποιο ζώο συντροφιάς; Λειτουργεί αποτρεπτικά η σχέση αυτή στην τεκνοποιία; Τι οδηγεί νέα ζευγάρια και κυρίως νέα παιδιά στην επιλογή να εκτονώνουν την αγάπη και την τρυφερότητά τους σε ζώα; Ερωτήματα - προβλήματα- αρμοδιότητας ειδικών επιστημόνων (κοινωνιολόγων, ψυχολόγων κλπ).

Η Αγγλική λέξη PET στην κυριολεξία της σημαίνει χαϊδεύω αγγίζω απαλά ένα παιδί ή ένα ζώο με ευγενικό και στοργικό τρόπο. Ως ρήμα σημαίνει δύο άτομα που αγγίζονται με σεξουαλικό τρόπο. Στην καθομιλούμενη Ελληνική κατέληξε να σημαίνει μόνο το μικρό ζώο συντροφιάς.

Αν ζούσε σήμερα και περιδιάβαζε τους Ελληνικούς δρόμους, ειδικά στους τρόπους παραθερισμού, ο παραμυθάς Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, χαζεύοντας τους περαστικούς, δεν θα έγραφε το γλυκόπικρο τρυφερό «κορίτσι με τα σπίρτα». Θα έγγραφε για «το κορίτσι με το σκυλάκι» ή για την «κυρία με το σκυλάκι», αναλόγως του ποιοι συνοδοί - «αφεντικά» - υπερτερούν κατά περίπτωση αριθμητικά. Αν μάλιστα ήταν πολύ πρωί ή κοντά στο σούρουπο μπορεί να έγραφε και για τον «κύριο με το σκύλο» (είναι οι ώρες που βγάζουν βόλτα οι κύριοι συνήθως μεγαλόσωμους σκύλους – πολλές φορές γίνεται το αντίθετο – σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα χωρίς λουρί ελέγχου ή φίμωτρο προστασίας των λοιπών περιπατητών).

Όσο πάντως και να μην έχει κανένας αρνητική προδιάθεση για τα ζώα συντροφιάς, οι υπερβολές που βιώνουμε κάθε μέρα στις συμπεριφορές λατρείας και εξάρτησης με μικρά κυρίως ζώα προβληματίζουν. Αναδεικνύουν το βασικό ερώτημα – πρόβλημα - αν και πως σχετίζεται η υιοθεσία και η σχεδόν πατρομητρική φροντίδα των PET με την υπογεννητικότητα.

Εξόχως πικρή έως και απογοητευτική η διαπίστωση:

Υπερτερούν, δυστυχώς, αριθμητικά στην καθημερινή εικόνα της κοινωνίας, ειδικά το καλοκαίρι, οι παρέες ανθρώπων με σκύλους, από τις παρέες ανθρώπων με μικρά παιδιά.

Οι σκύλοι είναι τα pet που φαίνονται , γιατί συνοδεύουν χωρίς πρόβλημα «τα αφεντικά» σε περιπάτους, καφέ, εστιατόρια. Αν προσθέσουμε τις γάτες που κατά κανόνα παραμένουν εσώκλειστες – αιχμάλωτες - σε σπίτια ( η γάτα δεν ανέχεται λουρί ούτε μπορεί να βαδίζει ελεύθερη ήσυχα δίπλα στο αφεντικό, δραπετεύει), αλλά και τα υπόλοιπα (κουνέλια, ψαράκια , πτηνά, ερπετά) τότε ο συνολικός αριθμός των ζώων συντροφιάς ξεπερνάει κάθε φαντασία.

Από δημοσιευμένες μελέτες της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας για τα ζώα συντροφιάς, προκύπτουν ενδιαφέροντα στοιχεία;

- το 43% των ερωτηθέντων συμπολιτών μας δήλωσαν ότι έχουν κάποιο κατοικίδιο ζώο, ( δημοφιλέστερος ο σκύλος σε ποσοστό 66,10%). Έπονται γάτες, πτηνά, ψάρια.

- Οι ιδεολογικοπολιτικές απόψεις των ερωτηθέντων δεν διαφοροποιούν τη στάση τους απέναντι στα κατοικίδια.

- Οι νεότεροι σε ηλικία Έλληνες συγκατοικούν με ένα ή περισσότερα κατοικίδια ζώα.

- Οι συνταξιούχοι συμμετέχουν με το μικρότερο ποσοστό στην κατοχή PET.

- η συνολική δαπάνη των Ελλήνων για κατοικίδια (διατροφή, ιατρική φροντίδα, εκπαίδευση, καλλωπισμός, ειδικοί διαιτολόγοι κλπ), εκτιμάται σε πολλές δεκάδες εκατομμύρια, πάνω από τα €200 εκατ. που ξοδεύτηκαν – επίσημα - το 2022, μόνο την αγορά τροφών, με εκτιμώμενη ετήσια αύξηση 4,6%. Ήδη αναπτύσσεται η ασφάλιση των κατοικίδιων.

- Το συνολικό οικογενειακό εισόδημα δεν αποτελεί κριτήριο ή εμπόδιο για την υιοθέτηση κατοικίδιου. Ακόμα και όσοι δηλώνουν πολύ χαμηλό εισόδημα ή και ότι δεν τα βγάζουν πέρα οικονομικά, δηλώνουν κάτοχοι ενός, δύο ή ακόμα και τριών κατοικίδιων και μάλιστα σε ελαφρώς μεγαλύτερα ποσοστά από τους υπόλοιπους.

Τα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα για την υιοθεσία ζώων συντροφιάς δείχνουν πως η υπογεννητικότητα δεν είναι θέμα μόνο οικονομικό. Επιτείνουν τον προβληματισμό και αναδεικνύουν τα αναπάντητα ερωτήματα που είναι πολλά, σύνθετα, περίπλοκα και δεν επιδέχονται μονοσήμαντες απλοϊκές απαντήσεις. Υπεισέρχονται πολλοί προσωπικοί αλλά και κοινωνικοί παράγοντες, ο τρόπος ζωής, η επαγγελματοποίηση των γυναικών, προβλήματα ιατρικής φύσεως, η ψυχική κατάσταση και προδιάθεση, ευαισθησίες, παιδεία, κουλτούρα, μόδα κ.α.


Ο Γιώργος Ανδρέου είναι δικηγόρος (www.andreoulaw.gr)