Γεωργία Σαδανά

Αν υπάρχει κάποιος που υπενθυμίζει στον Αλέξη Τσίπρα, ακόμα και μέσα στις χαλαρές αυγουστιάτικες νύχτες, ότι είναι μακρύς ο δρόμος για τη μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ σε ένα νέο ΠΑΣΟΚ, ή έστω σε ένα κεντροαριστερό κόμμα που θα αναλάβει να εκφράσει ως και τον χώρο του συντηρητικού Κέντρου, αυτός δεν είναι άλλος από τον Ευκλείδη Τσακαλώτο. Σαν άλλος... Χαρδαλιάς, ο πρώην τσάρος της ελληνικής οικονομίας είναι ο άνθρωπος που θέλει να τηρηθούν αυστηρά οι... αποστάσεις του ΣΥΡΙΖΑ από τη σοσιαλδημοκρατία, την οποία με κάθε ευκαιρία την αποκηρύσσει ως καταστροφική προοπτική για την Αριστερά. Ακριβώς την ώρα που ο κ. Τσίπρας προσπαθεί να αναδείξει τον ΣΥΡΙΖΑ ως δεσπόζουσα δύναμη στον λεγόμενο «προοδευτικό χώρο» και να τον εμφανίσει ικανό να εκφράσει και πάλι πλειοψηφικά ρεύματα στη χώρα, ο κ. Τσακαλώτος είναι εκεί για να αποδομήσει το νέο αφήγημα του αρχηγού του, επιμένοντας στην «αριστερή καθαρότητα» του κόμματος. Ουδείς μπορεί να πει με βεβαιότητα αν ο κ. Τσίπρας τον βλέπει σαν τον Λαφαζάνη του 2020, αλλά και κανείς δεν παίρνει όρκο ότι αυτή η κόντρα θα έχει αίσιο τέλος.

Η αμφισβήτηση που εκφράζει ο αριστερός καθηγητής μοιάζει σαν παραδοξότητα, σαν ανορθογραφία στο νέο πολιτικό και ιδεολογικό ψηφιδωτό που φιλοτεχνεί η προεδρική ομάδα του κόμματος. Και είναι μάλλον ένα απροσδόκητο πρόβλημα που λίγοι περίμεναν μετά από εκείνο το βράδυ της θλίψης, τον Ιούλιο του 2019, και τη δραματική εκλογική ήττα. Ο κ. Τσακαλώτος θεωρούνταν εκ των κύριων υπευθύνων της συντριβής και άρα αποδυναμωμένος στο εσωκομματικό παιχνίδι της επόμενης μέρας - έτσι δηλαδή νόμιζαν οι άνθρωποι του κ. Τσίπρα.

Εναν χρόνο μετά, όμως, οι εξελίξεις τούς διαψεύδουν. Ξεκούραστος στην όψη, αισθητά αδυνατισμένος, με επιμελώς ατημέλητες -αλλά πάντως casual chic- στυλιστικές επιλογές, ο πρώην υπουργός Οικονομικών δηλώνει βροντερό «παρών». Τους τελευταίους μήνες μάλιστα «έχει υποκύψει στη γοητεία της αλλαγής», παρατηρούν παλιοί του φίλοι και γνώριμοι. Οχι μόνο γιατί στην τελευταία του ομιλία σε κομματική εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ στο Ηράκλειο Κρήτης εμφανίστηκε με θαλασσί νεανικό σακίδιο στον ώμο, αφήνοντας στη λήθη το αντίστοιχο κόκκινο, το σήμα κατατεθέν των μνημονιακών του χρόνων, αλλά, κυρίως, επειδή ο Τσακαλώτος του 2020 εκπέμπει περισσότερη αυτοπεποίθηση απ’ ό,τι αρκετοί σύντροφοί του μπορούν να αντέξουν, δίνοντας όλοι μαζί ραντεβού για τον τελικό εσωκομματικό λογαριασμό στο 3ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, αν και εφόσον αυτό πραγματοποιηθεί, καθότι η πανδημία είναι ακόμα εδώ. Για τον άλλοτε τσάρο της οικονομίας ο τελευταίος χρόνος είχε μεγάλο ενδιαφέρον. Κινήθηκε ανάμεσα στις μυλόπετρες της προσωπικής του ενδοσκόπησης, σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα του δημόσιου και ιδιωτικού του βίου. Η στροφή ή η αλλαγή που λέγεται ότι έκανε στην προσωπική του ζωή τον έχει αναζωογονήσει δίνοντάς του άλλον αέρα αυτοεκτίμησης, επιβεβαίωσης και συναισθηματικής ασφάλειας.

Σε κάθε περίπτωση, εμφανώς απαλλαγμένος από το άγχος των κυβερνητικών χειρισμών και τις κομματικές έριδες, ο κ. Τσακαλώτος φαίνεται να «πήρε για τα καλά τον χρόνο του», περνώντας μετά από μια περίοδο εσωστρέφειας και ήπιων τόνων στην αντεπίθεση και μάλιστα εν μέσω θέρους. Ξεφυλλίζοντας αυγουστιάτικα τις τελευταίες σελίδες από το «Ελα να πούμε ψέματα» της Μάρως Δούκα, ο κ. Τσακαλώτος ευχήθηκε από το χρονολόγιό του στο Facebook «καλό καλοκαίρι στους γνωστούς μου εκσυγχρονιστές που νιώθουν μια βαθιά απέχθεια για τον “λαϊκισμό του ΣΥΡΙΖΑ”, αλλά νιώθουν πολύ άνετα με την “αντιλαϊκιστική Ν.Δ.”», την ώρα που ο ίδιος ανεμίζει «το λάβαρο της brutal μεγαλοαστικής Αριστεράς», όπως του καταμαρτυρούν κάποιοι σύντροφοί του.

Ηταν η πρώτη βολή, ακριβώς προτού ακολουθήσει ο μεγάλος κανονιοβολισμός, ο οποίος ήρθε με μια συνέντευξη-έκπληξη στην εφημερίδα «Εποχή» την περασμένη Κυριακή. Χωρίς περιστροφές και δείχνοντας τα (εσωκομματικά) δόντια του, ο κ. Τσακαλώτος αποκήρυξε την Κεντροαριστερά ως «αδιάβαστη, εμμονική και αυτοκαταστροφική», αμφισβήτησε ευθέως τα «δικαιώματα της ηγετικής ομάδας» του ΣΥΡΙΖΑ και ζήτησε από τα στελέχη της αξιωματικής αντιπολίτευσης να δίνουν «συγκεκριμένες απαντήσεις» όταν εγκαλούνται για τα έργα και τις ημέρες της διακυβέρνησής τους, καλώντας τα στην πραγματικότητα σε ανυπακοή στη γραμμή της ηγεσίας.

Νωρίτερα είχε προλάβει να διαφοροποιηθεί με στυλ και αιχμηρά σχόλια στα θέματα των γκρίζων υποθέσεων της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ (π.χ. αποκαλύψεις για Μιωνή - Παππά), ενώ παρέμεινε σιωπηρός στην τελευταία συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κόμματος, όταν ο κ. Τσίπρας ζητούσε από τους βουλευτές του να σχηματίσουν ισχυρό ανάχωμα απέναντι στην επίθεση που δέχονταν τα στελέχη του.

«Κεντρώες λύσεις δεν υπάρχουν»

Οσοι έμειναν ενεοί -και ήταν πολλοί- με τη συνέντευξη στην «Εποχή» δεν είχαν εκτιμήσει ορθά τα όσα είχε πει στα μέσα Ιουλίου ο κ. Τσακαλώτος στην Κρήτη. Από το Ηράκλειο είχε ανοίξει τη βεντάλια της σύγκρουσης με την ηγετική ομάδα, όταν ξεκαθάριζε στους παριστάμενους συντρόφους του σε κομματική εκδήλωση (στην πλειονότητά τους πασοκογενείς) ότι «κεντρώες λύσεις δεν υπάρχουν.

Αυτή η κρίση έχει βάλει στο επίκεντρο τον παλιό αριστερό προβληματισμό: ποιος και τι παράγει». Αφήνοντας άφωνους τους παρισταμένους (5-6 από τους οποίους αποχώρησαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας) ο κ. Τσακαλώτος παρατήρησε στην ίδια εκδήλωση ότι «πρέπει να γίνει μια ανακατάταξη των δυνάμεων, μια ώσμωση με τις αρχές της Αριστεράς» - ούτε λέξη για προοδευτικές δυνάμεις. Υπεραμυνόμενος μάλιστα της αριστερής καθαρότητας του ΣΥΡΙΖΑ, φάνηκε ανοιχτός σε μια συνεργασία με μια καλή Κεντροαριστερά, αλλά μετεκλογικά και πάντως χωρίς αυτή να αποτελεί οργανικό μέρος της ευρύτερης δημοκρατικής παράταξης, με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ. Τα ίδια επανέλαβε λίγο μετά και στο Ρέθυμνο, με αποτέλεσμα να αποσταλεί στην Κουμουνδούρου κείμενο διαμαρτυρίας πρωτοκλασάτων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ στο νησί ζητώντας από την ηγεσία να αποσαφηνίσει το τοπίο!

Οργή από τους προεδρικούς

Τα όσα είπε ο κ. Τσακαλώτος στην «Εποχή» με την αποκήρυξη της Κεντροαριστεράς έπεσαν σαν βόμβα στην Κουμουνδούρου. «Θύμιζε... νιτρικό αμμώνιο», περιγράφουν καλά πληροφορημένες πηγές το εκρηκτικό κλίμα που επικρατούσε στους κόλπους της αξιωματικής αντιπολίτευσης λίγες ώρες μετά τη δημοσίευση της συνέντευξης, με τους ψυχραιμότερους να την κατατάσσουν ανάμεσα στα άλλα πολιτικά προϊόντα σαν «βούτυρο στο ψωμί της Δεξιάς, σε μια στιγμή που η κυβέρνηση βρίσκεται για πρώτη φορά τόσο στριμωγμένη από την οικονομική επίπτωση της πανδημίας, τα αυξημένα κρούσματα του κορωνοϊού και τα Ελληνοτουρκικά».

Ο πιο αψύς προεδρικός, ο κ. Παύλος Πολάκης, ήταν εκείνος που αποδοκίμασε οργισμένα τον σύντροφό του. Μέσω Facebook τού έστειλε... «χαιρετισμούς από τα Σφακιά» και απάντησε με το γνωστό του ύφος σημείο προς σημείο στα λεγόμενά του. Αρχικά τον υπέδειξε ως τον υπαίτιο της εκλογικής πανωλεθρίας του ΣΥΡΙΖΑ, εξαιτίας της υπερφορολόγησης, αναφέροντας ότι «η ανακούφιση της (μεσαίας τάξης έπρεπε) να είναι ΑΜΕΣΗ και όχι απλά να θωρακίζουμε τη χώρα με 37,5 δισ., φταναν και τα 30...)»! Ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Υγείας δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στον διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα ως «πέμπτη φάλαγγα», υπενθυμίζοντας ότι πρόκειται για φίλο του… κ. Τσακαλώτου από την εποχή των φοιτητικών τους χρόνων. Σε πιο προσωπικό τόνο, σημείωσε, «Ευκλείδη, εγώ δε θέλω μόνο να “διαφημίζουμε” το ηθικό πλεονέκτημα!! Τοχουμε έτσι κι αλλιώς και το αποδείξαμε! ΕΓΩ ΘΕΛΩ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΥΣ ΝΙΚΗΣΟΥΜΕ!!!», καταλογίζοντας ότι ουσιαστικά με τη στάση του ρίχνει λευκή πετσέτα στη μάχη για την κατάκτηση της πλειοψηφίας.

Αν και η κριτική Πολάκη απέναντι στην ιδεολογική πλατφόρμα του πρώην υπουργού Οικονομικών εκτόνωσε μέρος της οργής των προεδρικών, οι τελευταίοι βράζουν στο άκουσμα του ονόματος του κ. Τσακαλώτου, λέγοντας μεταξύ άλλων ότι «βγαίνει προς τα έξω με αριστερά λογύδρια και στην πράξη είναι ο πιο συστημικός όλων». Περιγράφουν, δε, με περισσή γλαφυρότητα περιστατικά από τις διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς για το μνημόνιο ΣΥΡΙΖΑ, φτάνοντας μέχρι τις φιλοφρονήσεις που ανταλλάσσει εσχάτως με τον διάδοχό του στην οδό Νίκης Χρήστο Σταϊκούρα. «Κρατά αριστερό μικρόφωνο και παίζει δεξιό τέμπο. Μιλά για αριστερή πολιτική αυτός που άσκησε κάθε νεοφιλελεύθερη πολιτική», επισημαίνουν με κάθε ευκαιρία άλλοι εκ των προεδρικών συντρόφων του κ. Τσακαλώτου, διαμηνύοντας έτσι πώς θα τον αντιμετωπίσουν στον δρόμο προς το συνέδριο.

«Μέχρι τώρα δημιουργεί την εικόνα του ηθικού, του θεματοφύλακα των συλλογικών διαδικασιών, ενώ λειτουργεί με προσωπική ατζέντα», λένε άλλα στελέχη. Οι περισσότεροι συνηγορούν, πάντως, δύσκολα μπορεί να γίνει δελφίνος. «Πραγματικά δεν πιστεύω ότι υπάρχει πολιτικό στέλεχος ή ιδεολογική τάση που πριονίζει τη θέση του Αλέξη. Εντούτοις, το πρόβλημα της συλλογικότητας είναι υπαρκτό γιατί σε μια καπιταλιστική κοινωνία η φυσική ροπή είναι προς τον ατομικισμό και όχι τη συλλογικότητα - άρα η μάχη για εξασφάλιση της συλλογικότητας είναι συνεχής», είχε δηλώσει ο κ. Τσακαλώτος τον περασμένο Ιούνιο, πετώντας τότε τα πρώτα πυροτεχνήματα αριστεροσύνης πάνω από την Κουμουνδούρου.