Στέργιος Κωνσταντίνου

Τι είναι η «μη συναινετική πορνογραφία;»

Προς το παρόν δεν προβλέπεται στη νομοθεσία ειδικός ορισμός του εγκλήματος για τη μη συναινετική πορνογραφία στο ν. 4619/2019 (εφεξής «Ποινικός Κώδικας», «Π.Κ.») και δυστυχώς ούτε με τις αλλαγές που επέφερε ο ν. 4871/2021 παρατηρήθηκε κάποια αλλαγή ως προς την κατεύθυνση αυτή. Πρόκειται σίγουρα για μια χαμένη ευκαιρία αν αναλογιστεί κανείς τη γενικότερη στροφή της κοινωνίας προς την πλήρη απαξία κάθε μορφής «βίας», είτε σωματικής είτε ψυχολογικής και συναισθηματικής των φύλων.

Βάσει των στοιχείων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE), η μη συναινετική πορνογραφία μπορεί να οριστεί ως η επεξεργασία (λ.χ. μετάδοση, διάδοση και προβολή) φωτογραφιών (με γραφικά ή χωρίς), ήχων ή/και βίντεο σεξουαλικού περιεχομένου, προερχόμενα κατά κύριο λόγο από ιδιωτικές στιγμές των εικονιζόμενων προσώπων, χωρίς τη συγκατάθεση ενός ή περισσοτέρων εξ αυτών. Πρόκειται λοιπόν για πράξη που ενέχει την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, τα οποία δε ανήκουν στις ειδικές κατηγορίες και για τα οποία υπάρχει κατ’ αρχήν απαγόρευση ως προς την επεξεργασία τους.

Πως ρυθμίζεται;

Καθώς η μη συναινετική πορνογραφία σχετίζεται άμεσα και αφορά στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ειδικότερα τα θεμελιώδη δικαιώματα στην ιδιωτικότητα και το απόρρητο της οικογενειακής ζωής καθώς και στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ως εκ τούτου τυγχάνουν εφαρμογής οι γενικές διατάξεις που ρυθμίζουν τα θέματα αυτά.

Μάλιστα, η πράξη διάθεσης του υλικού στο κοινό (εκτός του ιδιωτικού στενού κύκλου για τον οποίο προοριζόταν), την καθιστά επεξεργασία που εμπίπτει στο ρυθμιστικό περιεχόμενο της νομοθεσίας περί προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Αυτή ήταν και η θέση του Άρειου Πάγου σε πρόσφατη και σχετική απόφαση του (ΑΠ Ποιν. 505/2020).

Ειδικότερα, τα σχετικώς με την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ρυθμίζονται από το ενωσιακό και εθνικό ρυθμιστικό πλαίσιο περί προστασίας προσωπικών δεδομένων, ήτοι τον Κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 (γνωστό ως «GDPR και το ν.4624/2019, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. Προϊσχύσαν καθεστώς με το οποίο ρυθμίζονταν η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στην Ελλάδα ήταν ο ν.2472/1997.
Πως τιμωρούνταν η «μη συναινετική πορνογραφία»;

Σύμφωνα με το ν.2472/1997 «[ό]ποιος χωρίς δικαίωμα…μεταδίδει, ανακοινώνει (δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα)… είχε σκοπό να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον παράνομο περιουσιακό όφελος, ή να βλάψει τρίτον, επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα (10) ετών…». Σύμφωνα λοιπόν με το προηγούμενο νομικό καθεστώς, η μη συναινετική πορνογραφία θεωρούνταν κακούργημα.

Πως τιμωρείται πλέον η «μη συναινετική πορνογραφία»;

Το ίδιο δεν ισχύει πλέον, με την αντικατάσταση του ν.2472/1997 από το ν.4624/2019, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, σύμφωνα με τον οποίο «[ο]ποιος χρησιμοποιεί, μεταδίδει, διαδίδει, κοινολογεί με διαβίβαση, διαθέτει, ανακοινώνει ή καθιστά προσιτά σε μη δικαιούμενα πρόσωπα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα…τιμωρείται…με φυλάκιση, εάν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη…[μ]ε κάθειρξη μέχρι δέκα (10) ετών τιμωρείται ο υπαίτιος…άν είχε σκοπό να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον παράνομο περιουσιακό όφελος ή να προκαλέσει περιουσιακή ζημία σε άλλον ή να βλάψει άλλον και το συνολικό όφελος ή η συνολική ζημία υπερβαίνει το ποσό των εκατόν είκοσι χιλιάδων (120.000) ευρώ».

Συνεπώς, πλέον, η μη συναινετική πορνογραφία θεωρείται πλημμέλημα ενώ για να αναχθεί ως κακούργημα, εισάγεται μια οικονομική διάσταση, η οποία δεν συνάδει με την Συνταγματική προσέγγιση περί της προστασίας της ανθρώπινης αξίας.
Συνεπώς…

Καθώς η τεχνολογία και η ταχύτητα πρόσβασης στην πληροφορία εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς, με τους αντίστοιχα ραγδαίους ρυθμούς πολλαπλασιάζονται και οι τρόποι με τους οποίους ένα πρόσωπο μπορεί να πέσει θύμα της εγκληματικής συμπεριφοράς του οποιουδήποτε. Η Πολιτεία θα πρέπει, σε νομοθετικό επίπεδο, να ενεργεί προληπτικά, αποφασιστικά και άμεσα ώστε να αποθαρρύνει συμπεριφορές που μπορούν να κλονίσουν τις ελευθερίες και τα δικαιώματα των θυμάτων από τέτοιες παραβατικές συμπεριφορές και ενέργειες, καθώς και την αξιοπρέπεια τους. Το αποτύπωμα του ψηφιακού κόσμου στην πραγματική ζωή γιγαντώνεται διαρκώς. Η ταχύτητα με την οποία προσαρμοζόμαστε στη νέα πραγματικότητα, θα καθορίσει και την ικανότητα να ρυθμίσουμε το νέο αυτό κόσμο και να τον καταστήσουμε ασφαλή για όλους.

Στέργιος Κωνσταντίνου
Δικηγόρος – IP & ICT Law, CIPP/E, CIPM, FIP