Πάνος Λουκάκος

Αργά ή γρήγορα οι αγριάνθρωποι με τις κατσούνες και τον πετροπόλεμο θα επιστρέψουν στα μαντριά τους. Αργά ή γρήγορα η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε κάποιες παροχές, που θα αποτελούν πάλι εμβαλωματικές λύσεις, για να εκτονώσει τις αντιδράσεις του αγροτικού κόσμου. Ωστόσο, δεν θα είναι αυτή τη φορά τόσο εύκολο όσο υπήρξε στις προηγούμενες χρονιές. Διότι η φετινή εξέγερση έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά. Και το κυριότερο από αυτά είναι ότι αποτελεί μία έκρηξη των σωρευμένων προβλημάτων των τελευταίων 45 ετών, από την εποχή, δηλαδή, που άρχισαν να εισρέουν στην Ελλάδα οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις για τον ελληνικό πρωτογενή τομέα.

Υπολογίζεται ότι από το 1981 μέχρι σήμερα μπήκαν στα ελληνικά ταμεία από την Ευρωπαϊκή Ενωση πάνω από 180 δισεκατομμύρια για επιδοτήσεις στην ελληνική γεωργία, στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Καμία από τις κυβερνήσεις που άσκησαν εξουσία σε αυτά τα 45 χρόνια δεν κατέστρωσε μια συγκεκριμένη στρατηγική για την αξιοποίηση των κονδυλίων αυτών και δεν παρουσίασε ένα συγκεκριμένο σχέδιο για την ανάπτυξη του αγροτικού τομέα. Αλλά και οι εκάστοτε αντιπολιτεύσεις ουδέποτε πρότειναν συγκεκριμένα σχέδια ή αποκάλυψαν τις απάτες που καλά γνώριζαν, στοχεύοντας αποκλειστικά στη μετατροπή της τυχόν αντικυβερνητικής δυσαρέσκειας των αγροτών σε δεξαμενή αλίευσης ψήφων προς όφελός τους. Ετσι τα χρήματα των κοινοτικών επιδοτήσεων ρίχτηκαν σε ένα πηγάδι χωρίς πάτο. Εγιναν πολυτελή αυτοκίνητα, διαμερίσματα, καταναλωτικά αγαθά, ξοδεύτηκαν σε σκυλάδικα - τα «πολιτιστικά κέντρα» που έλεγε και ο μακαρίτης Ευάγγελος Γιαννόπουλος. Και πάντως δεν εξυπηρέτησαν τον σκοπό τους, δηλαδή τον εκσυγχρονισμό του πρωτογενούς τομέα, με τις απαιτούμενες αλλαγές, την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, τη στοχευμένη στήριξη γεωργικών και κτηνοτροφικών επενδύσεων, την απόκτηση νέας τεχνογνωσίας.

Ολοι ανεξαιρέτως γνώριζαν επί 45 χρόνια τι ακριβώς συμβαίνει με τις αγροτικές επιδοτήσεις και την παράτυπη έως και παράνομη διαχείρισή τους. Ωστόσο, δεν υπήρξε ποτέ κυβερνητική ή δικαστική παρέμβαση για την αντιμετώπιση του σκανδάλου και την εξυγίανση των διαδικασιών χρηματοδότησης του αγροτικού τομέα. Το αντίθετο. Ολες οι κυβερνήσεις στο διάστημα των 45 ετών αξιοποίησαν προς όφελός τους τις αθλιότητες που διέπρατταν οι κομματικοί εγκάθετοί τους στις θέσεις-κλειδιά της ροής του χρήματος. Και χρησιμοποίησαν αυτή τη ροή του χρήματος για τη μαζική εξαγορά της ψήφου των αγροτών, στήνοντας μηχανισμούς πολιτικής συναλλαγής. Τις λεπτομέρειες του έργου ανέλαβαν τοπικά αγροτοσυνδικαλιστικά δίκτυα, με εξασφαλισμένη βέβαιη ασυλία μέσω των στενών σχέσεών τους με τους κυβερνητικούς και κομματικούς μηχανισμούς εξουσίας. Ηδη έχει αποκαλυφθεί η ύπαρξη μαφιόζικων ομάδων με ενδιάμεσους τοπικούς κομματάρχες, αυτοδιοικητικούς παράγοντες, δημοσίους υπαλλήλους, δικηγόρους, λογιστές, ιδιώτες απατεώνες, συνδικαλιστές, γεωργούς, κτηνοτρόφους, πάσης μορφής και προελεύσεως νταραβεριτζήδες ακόμη και με νόμιμες επιχειρήσεις, τα λεγόμενα Κέντρα Υποδοχής Δηλώσεων (ΚΥΔ), ορισμένα από τα οποία οργάνωναν τις λεπτομέρειες για τη λεηλασία των κοινοτικών επιδοτήσεων. Ολοι αυτοί επιβίωναν σε όλες τις καταστάσεις, αλλάζοντας συχνά στρατόπεδο ανάλογα με τον εκάστοτε νικητή των εκλογών. Οπως και η ψήφος των αγροτών μετακινιόταν μαζικά και κατά περίπτωση μεταξύ ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας.

Και τώρα ήρθε ξαφνικά η ανώμαλη προσγείωση στην πραγματικότητα, η αποκάλυψη της απάτης και των απατεώνων. Οχι με πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης ή των ελληνικών δικαστικών αρχών, αλλά με στοχευμένη και αποτελεσματική παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, που ερευνά, διώκει και παραπέμπει στη Δικαιοσύνη αδικήματα εναντίον των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Ετσι, καθυστερούν τώρα οι καταβολές των επιδοτήσεων ακόμη και στους έντιμους αποδέκτες τους, που δεν συμμετείχαν στα παράνομα κυκλώματα, λόγω των εκτεταμένων ελέγχων μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου. Οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές του σκανδάλου βρίσκονται αντιμέτωποι με δικογραφίες, σύρονται στα ανακριτικά γραφεία, στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής, ορισμένοι δευτερεύοντες μάλιστα που δεν είχαν εξασφαλισμένη ασυλία ή υψηλή κουμπαριά προφυλακίζονται. Και βεβαίως το πάρτυ με τα πολυτελή αυτοκίνητα, τον επιδεικτικό τρόπο ζωής και τους υπερτυχερούς που κερδίζουν συνεχώς μεγάλα ποσά στα λαχεία έφτασε στο τέλος του.

Τι απέμεινε από όλα αυτά τα 45 χρόνια των επιδοτήσεων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής; 180 δισεκατομμύρια πεταμένα στο πηγάδι χωρίς πάτο. Η απουσία παραγωγικών επενδύσεων στη γεωργία, στην κτηνοτροφία και την αλιεία. Η απουσία κρίσιμων υποδομών, εν όψει μάλιστα και των νέων δεδομένων που φέρνει η κλιματική αλλαγή, από τις πλημμύρες έως τις πυρκαγιές και την ανάγκη πρόσθετων αρδευτικών δικτύων. Η ερήμωση της υπαίθρου και η συρρίκνωση του αγροτικού κόσμου. Η διάχυτη δυσαρέσκεια της περιφέρειας έναντι του κεντρικού κράτους. Μία δυσαρέσκεια όμως που τείνει να προσλάβει τη μορφή ευρύτερου κοινωνικού μετώπου με πληθυσμούς και των αστικών κέντρων και πλέον απρόβλεπτη εξέλιξη.

Διότι, όπως οι αγρότες, έτσι και πολλοί εργαζόμενοι και συνταξιούχοι των πόλεων ζουν σε ένα κράτος που διαφημίζει συνεχώς το «οικονομικό θαύμα» του, την ώρα που ορισμένοι από αυτούς δυσκολεύονται να καλύψουν άμεσες ανάγκες τους μετά το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα. Και αναμφίβολα υπάρχουν κερδισμένοι από το «οικονομικό θαύμα». Τράπεζες, μεγάλες επιχειρήσεις, κεφαλαιούχοι. Στις κάλπες, όμως, αυτοί είναι ελάχιστοι. Ενώ οι άλλοι αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία. Και εδώ μπορεί να υπάρξει μια δεύτερη ανώμαλη προσγείωση στην πραγματικότητα για όσους κινούνται σε έναν περίκλειστο κόσμο και εφησυχάζουν ότι όλα βαίνουν καλώς.