Κατερίνα Μπατζελή

Η σημερινή κρίση στον ΟΠΕΚΕΠΕ έχει προκαλέσει πρωτοφανή αναστάτωση στον αγροτικό κόσμο, υπονομεύει τη βιωσιμότητα του πρωτογενούς τομέα της χώρας, δημιουργεί αναταράξεις στον εμπορικό ισοζύγιο, στην ήδη παραπαίουσα αγορά και οικονομία.

Οι καθυστερήσεις πληρωμών, οι συνεχείς έλεγχοι της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, οι καταγγελίες για αδιαφάνεια, η αποκάλυψη της αναξιοπιστία μέρους της δημόσιας διοίκησης, η «ραθυμία» του επιτελικού κράτους, η πολιτική επιλογή της πολυδαίδαλης διαδικασίας αποκατάστασης του ΟΠΕΚΕΠΕ, έχουν πλήξει σοβαρά την αξιοπιστία της κυβέρνησης, έχουν προκαλέσει τριγμούς στην διακυβέρνηση της χώρας, σε μια δε περίοδο μάλιστα, ανατρεπτικών αλλαγών στην ΕΕ.

Η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν πρόκειται για μια διοικητική εξυγίανση, όπως η κυβέρνηση θέλει να την υποβαθμίζει.

Είναι ζήτημα δημοκρατίας, λειτουργίας των κοινοβουλευτικών αρχών, συνεννόησης των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας, για ανάπτυξη και συνοχή.

Η υπόθεση αυτή, ξεδιπλώνει περίτρανα τις πολιτικές αδυναμίες και παραλείψεις, τη μη ουσιαστική συμμετοχή των παραγωγικών φορέων και των πολιτικών δυνάμεων για την από κοινού χάραξη και δρομολόγηση ενός μακροχρόνιου στρατηγικού Σχεδίου Ανάπτυξης για την αναδιάταξη του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, συμπεριλαμβανομένης και της Αγροτικής Οικονομίας.

Το ότι σήμερα η χώρα μας βρίσκεται στην δυσάρεστη αυτή κατάσταση, οφείλεται στους «παροικούντες» του ΥΠΑΑΤ, στους συνεργαζόμενους με αυτό και στους «κλειδούχους» του συστήματος. Υπήρχε ένας «τεχνοκρατικός περίγυρος» που εισήγαγε την αυστηριοποίηση των όρων εφαρμογής της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), ενώ στην ουσία έστρωσε σχέδιο εξάρτησης των αγροτών από μηχανισμούς όπως πχ των ΚΥΔ, ΕΛΓΟ και Συμβούλους. Η υποχρέωση έτσι της χώρας, να συντάξει ένα Στρατηγικό Εθνικό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης που θα εφαρμόζεται με ακρίβεια σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, κατέληξε σε ένα πολυδαίδαλο σχέδιο, που ξεπερνούσε την ίδια την πολυπλοκότητα της ΚΑΠ. Το ΥΠΑΑΤ δε, πρωτοτύπησε, με το να μην περιλάβει μέτρα που στήριζαν το εισόδημα των αγροτών, να μην ενισχύσει τον πυλώνα των άμεσων κοινοτικών ενισχύσεων, να μην προωθήσει την απλοποίηση των περιβαλλοντικών μέτρων, να μην αποφασίσει την ασφάλιση παραγωγής και εισοδημάτων.

Οι παραγωγοί μας σε όλη αυτή τη περίοδο, ήδη επιβαρυμένοι από την ενεργειακή κρίση και το αυξημένο κόστος καλλιέργειας, έβλεπαν και βλέπουν, να εξανεμίζεται η ρευστότητα τους, να στρεφόταν για δανεισμό και εγγυήσεις προς το ανελαστικό τραπεζικό σύστημα, να εγκαταλείπονται γεωργικές εκτάσεις και να οδηγούνται σταδιακά σε ασφυξία λόγω των καθυστερήσεων πληρωμής των κοινοτικών επιδοτήσεων.

Η κυβέρνηση στο φαύλο αυτό κύκλο που έχει δημιουργηθεί επι διακυβέρνησής της, επέλεξε ως «μεταρρυθμιστική» πρόταση την ένταξη του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ. Η πρόταση αυτή είναι «μοναδικά πρωτότυπη» σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δεν είχε την έγκριση από την Επιτροπή, παρέβλεψε ότι οι Οργανισμοί Πληρωμών Αγροτικών Επιδοτήσεων είναι ανεξάρτητοι οργανισμοί, ενώ δεν είθισται ο «ελεγκτής να είναι και ελεγχόμενος». Φυσικά, το νομοσχέδιο για την ενσωμάτωση των δυο Οργανισμών, θα έχει ενδιαφέρον, όχι μόνο για την τήρηση της διαφάνειας και διασταύρωσης στοιχείων αλλά και για την προετοιμασία του νέου λογισμικού, τη διαχείριση του γεωχωρικού συστήματος σε σχέση με τους σημερινούς «κλειδούχους».

Παράλληλα, η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει ορισμένα μέτρα στήριξης, κυρίως φορολογικού και ασφαλιστικού χαρακτήρα. Ωστόσο, αυτά δεν προσφέρουν άμεση ρευστότητα στους παραγωγούς ούτε δίνουν τη δυνατότητα να ξεκινήσουν έγκαιρα την νέα παραγωγική περίοδο.

Στο ζήτημα του ΟΠΕΚΕΠΕ και των ευρυτέρων δομικών διαστάσεων του, κανείς δεν μπορεί να μείνει θεατής, είτε των διαρκών αποκαλύψεων που ξεδιπλώνονται στην Εξεταστική Επιτροπή, είτε των επιπτώσεων στην πραγματική οικονομία. Φυσικά, κάθε προσέγγιση και πρόταση που διατυπώνεται, βασίζεται όχι στην ενημέρωση αλλά στην πληροφόρηση που υπάρχει για τις κινήσεις της κυβέρνησης, εφόσον έχει επιλέξει για μια ακόμη φορά, να διαπραγματεύεται κεκλεισμένων των θυρών και βάσει απόρρητων εγγράφων!

Η Αγροτική οικονομία και η διατροφική ασφάλεια είναι «εθνικό ζήτημα».

Πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα επιβίωσης, σταθεροποίησης των αγροτών και του κλάδου καθώς και μέτρα «γέφυρες», που θα συνδέσουν το σημερινό σύστημα με τις μελλοντικές εξελίξεις στην ευρωπαϊκή οικονομία και αγροτική πολιτική, όπου φαίνεται ότι δεν θα θυμίζει την σημερινή κατάσταση μετά τις σημαντικές μειώσεις του Προϋπολογισμού. Να τονιστεί δε, ότι η Επιτροπή τον Νοέμβριο, πέρα της ολοκλήρωσης των ελέγχων για την έναρξη των πληρωμών, απαιτεί από τη κυβέρνηση, πολιτικές και παρεμβάσεις που θα ανασυγκροτήσουν τον αγροτικό χώρο αλλά και τη σύνδεση του με την γενικότερη οικονομία.

Ρεαλιστικές προτάσεις για την επαναφορά της σταθερότητας.

Είναι σκόπιμο να προωθηθούν άμεσες ενισχύσεις για την στήριξη των αγροτών, όπως:

1. Ενεργοποίηση ενισχύσεων: Η κυβέρνηση οφείλει να ενεργοποιήσει εθνικές ενισχύσεις προσωρινού χαρακτήρα, ώστε να καλυφθεί άμεσα το εισόδημα των παραγωγών μέχρι να ξεμπλοκαριστεί το σύνολο των κοινοτικών επιδοτήσεων. Οι ενισχύσεις αυτές ως μεταβατικά μέτρα μπορεί να συμπεριληφθούν στην δημοσιονομική ευελιξία που παρέχει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
2. Συνεργασία με το τραπεζικό σύστημα: Απαιτείται συνεννόηση με τις συστηματικές Τράπεζες και την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα για τη δημιουργία στοχευμένων χρηματοδοτικών εργαλείων ρευστότητας. Αυτά μπορούν να παρέχουν χαμηλότοκα δάνεια και εγγυήσεις που θα επιτρέψουν στους παραγωγούς να καλύψουν βασικές ανάγκες όπως καύσιμα, εφόδια και εργασία.
3. Προκαταβολή πληρωμών: Η χορήγηση προκαταβολών βάσει στοιχείων προηγουμένων περιόδων ή βάσει του ποσοστού των ελέγχων που έχουν επιβεβαιωθεί από την ΑΑΔΕ, θα μπορούσε να προσφέρει ανάσα στους παραγωγούς. Μια τέτοια λύση, έστω προσωρινή, θα αποτρέψει νέο κύμα εγκατάλειψης καλλιεργειών και θα δώσει το απαραίτητο χρονικό περιθώριο για την ολοκλήρωση των ευρωπαϊκών διαδικασιών.
4. Δημιουργία μηχανισμού ασφάλισης εισοδήματος: Η θέσπιση ενός μόνιμου μηχανισμού ασφάλισης παραγωγής και εισοδήματος, σε συνεργασία με τον ΕΛΓΑ και επενδυτικών κεφαλαίων, είναι πλέον επιτακτική ανάγκη. Ένα συμπληρωματικό σύστημα, που θα ενεργοποιείται αυτόματα σε περιόδους κρίσεων όπως, φυσικών καταστροφών, ασθενειών πχ ευλογίας αιγοπροβάτων, διακυμάνσεων εμπορικών τιμών, ενεργειακών κρίσεων και διαχείρισης υδάτινων πόρων, μπορεί να παρέχει ενίσχυση του εισοδήματος και έμμεσα σταθερότητα της αγροτικής παραγωγής. Η σύζευξη της ΚΑΠ με την ασφαλιστική πολιτική του ΕΛΓΑ, θα επιτρέψει την δημιουργία ενός πολυεπίπεδου συστήματος προστασίας της σταθεροποίησης του εισοδήματος για απώλειες πχ.πάνω του 30%.

Διαρθρωτικές παρεμβάσεις για βιώσιμη γεωργία.

Είναι δε αναγκαίο να προωθηθούν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα νέα μέτρα όπως άλλωστε, προβλέπονται και από την νέα ΚΑΠ 2034. Μέτρα που θα θεωρηθούν ως «γέφυρες» σε μια νέα φάση μεταρρυθμίσεων για την ενίσχυση του αγροτικό τομέα. Μεταξύ των πολιτικών μπορεί να είναι :

1. Σχεδιασμός για μεταφορά πόρων από τον πυλώνα (ΙΙ)αγροτικής ανάπτυξης όπως προβλέπεται και από την ΚΑΠ, για να διατεθούν σε χρηματοοικονομικά εργαλεία προς ενίσχυση των επενδύσεων
2. Ενίσχυση συνεταιριστικών σχημάτων για διαχείριση αμοιβαίων ταμείων, κάλυψης απωλειών εισοδήματος και κοινές προμήθειες εφοδίων
3. Δημιουργία αγροτικών funds, που θα λειτουργούν ως πολλαπλασιαστές κεφαλαίων, στηρίζοντας την καινοτομία, τις εξαγωγές και τη διαχείριση κινδύνων
4. Ενίσχυση συλλογικών αγροτικών φορέων και δη συνεταιριστικών σχημάτων, με σκοπό την διαχείριση της αγροτικής γης που απελευθερώνεται, είτε λόγω απόσυρσης αγροτών είτε λόγω δέσμευσης τους από χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. Η υπερσυγκέντρωση αγροτικής γης σε σχήματα τύπου «ομίλων», δεν θα στηριχθεί από την νέα ΚΑΠ
5. Επιδοτήσεις κλιμακούμενες σε συνδυασμό με φορολογικά κίνητρα, ώστε να υπάρχει δίκαιη κατανομή τους σε περιφερειακό επίπεδο και της σύνδεσης τους με την αλυσίδα παραγωγής

Η κρίση στον ΟΠΕΚΕΠΕ είναι ένα καμπανάκι για το μέλλον της ελληνικής γεωργίας και της ανάπτυξης, σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Αν άμεσα, δεν αναδειχτεί πολιτική βούληση για διαφάνεια, για αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, θα υπάρξει «μαύρη τρύπα» στα σπλάχνα της ελληνικής υπαίθρου, που μπορεί να προκαλέσει ακραίες αντιδράσεις της περιθωριοποιημένης κοινωνίας απέναντι σε ένα διαμελισμένο πολιτικό σύστημα!

Κατερίνα Μπατζελή, πρ Υπουργός, βουλευτής και Ευρωβουλευτής