Γιώργος Π. Κουντούρης

Ο αιφνιδιασμός αμέριμνων θεατών, τους καθιστά -εν αγνοία τους- πρωταγωνιστές για λίγα δευτερόλεπτα, τόσο όσο διαρκεί μια προσωπική στιγμή να γίνει viral στα κοινωνικά δίκτυα.

Σε μια εποχή όπου η πρόληψη και αποτροπή παραβατικών ενεργειών έχει καθιερώσει αποτελεσματικά την εγκατάσταση και λειτουργία συστημάτων βιντεοεπιτήρησης σε δημόσιους χώρους, αρκεί μια καταχρηστική μεταχείριση του εργαλείου προς τέρψη του πλήθους για να τεθεί απαιτητικά στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου, το ζήτημα των ορίων της ιδιωτικότητας και πως αυτά προσδιορίζονται.

Είναι γνωστό ότι σύμφωνα με τους Ευρωπαϊκούς κανονισμούς και οδηγίες, η εικόνα ενός προσώπου αποτελεί δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα και συνεπώς κάθε χρήση της θεωρείται επεξεργασία προσωπικών δεδομένων. Η δημόσια προβολή ενός προσώπου, ιδίως όταν αυτή συνοδεύεται από πίεση για εκδήλωση συναισθημάτων όπως ένα φιλί, ή δημοσιοποιεί ανέλεγκτα γενετήσιους προσανατολισμούς και προτιμήσεις, αποτελεί επεξεργασία ευαίσθητων δεδομένων και δεν μπορεί να θεωρηθεί νομικά και κοινωνικά αποδεκτή χωρίς σαφή συγκατάθεση.

Η παρουσία ενός ατόμου σε έναν δημόσιο χώρο δεν συνιστά αυτόματη συγκατάθεση για καταγραφή και δημόσια προβολή. Ειδικά στην περίπτωση της «kiss cam», όπου η κάμερα εστιάζει απρόβλεπτα και συχνά αιφνιδιαστικά στους θεατές, παραβιάζεται όχι μόνο η αρχή της συναίνεσης, αλλά και η αρχή της ελαχιστοποίησης των δεδομένων, σύμφωνα με την οποία πρέπει να συλλέγονται μόνο τα απολύτως απαραίτητα δεδομένα και αυτή η καταγραφή να στηρίζεται σε κάποια νόμιμη βάση επεξεργασίας.

Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ προστατεύει το δικαίωμα στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή, ενώ παράλληλα κατοχυρώνει την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Η δημόσια έκθεση προσώπων χωρίς συγκατάθεση, ιδίως σε ευαίσθητες ή αμήχανες στιγμές, παραβιάζει σαφώς τα θεμελιώδη αυτά δικαιώματα, καταλύοντας αυθαίρετα κάθε έννοια προστασίας της ιδιωτικότητας.

Όταν χιλιάδες θεατές αποκτούν άμεση πρόσβαση στην προσωπική στιγμή δυο ανθρώπων, μπορούμε να μιλάμε για μια βιαιότητα με κορύφωση την ενθάρρυνση ή και την αποδοκιμασία του όχλου. Μια χαρακτηριστική βάναυση ψυχολογία της αρένας με θηρία και μονομάχους. Οι ανυπεράσπιστοι πρωταγωνιστές ωθούνται σε μια υποχρεωτική « παράσταση» εγκαταλείποντας κάθε δυνατότητα αντίδρασης. Η αντίδραση φαίνεται μάταιη και το θύμα παραδίνεται στη ταπείνωση.

Η «kiss cam» ενσαρκώνει μια κουλτούρα δημόσιας πίεσης για συμμόρφωση προς μια υποτιθέμενη "χαριτωμένη" νόρμα, αγνοώντας τις προσωπικές επιθυμίες και τα ατομικά δικαιώματα. Η μάζα που επευφημεί ασκεί την εξουσία της, τσαλαπατώντας κάθε όριο ιδιωτικότητας. Το αποτέλεσμα είναι μια μορφή μικροεπιβολής, ένα κοινωνικό "πείραμα" με πρωταγωνιστές που δεν έδωσαν ποτέ τη συγκατάθεσή τους να συμμετάσχουν.

Σε ευνομούμενες χώρες με νομοθεσία που εξελίσσεται παράλληλα με κοινωνικές αξίες και πυλώνες τις έννοιες της ατομικής ελευθερίας και της αυτοδιάθεσης, η φιλοσοφία της λειτουργίας της κάμερας βασίζεται στο δημόσιο συμφέρον, στην ασφάλεια των πολίτων και βέβαια στη στάθμιση των πληττομένων αγαθών.

Ο νομικός πολιτισμός υπαγορεύει τη χρήση της κάμερας υπό την προϋπόθεση της σύννομης λειτουργίας της, εισάγοντας εγγυήσεις οριοθέτησης του πεδίου δραστηριότητας τους. Οποιαδήποτε αλλότρια χρήση της θα αντικαταστήσει το ερωτικό φιλί σε τελευταίο ασπασμό και την kiss cam σε kill cam.