Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Οι διαχωριστικές γραμμές που επί δεκαετίες προσδιόριζαν τους πολιτικούς χώρους και τους κομματικούς συνασπισμούς μετακινούνται, καθώς οι όροι του οικονομικού σχεδιασμού και διεξαγωγής του διεθνούς εμπορίου μεταβάλλονται και προσδιορίζουν νέα ζητήματα και νέες συνθήκες πολιτικής αντιπαράθεσης. Ταυτόχρονα, οι αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις χαράσσουν δύο μεγάλα στρατόπεδα, τις ΗΠΑ και την Κίνα, μεταξύ των οποίων η πόλωση διαρκώς εντείνεται, αναγκάζοντας όλες τις χώρες να πάρουν θέση, αλλά και τους εσωτερικούς πολιτικούς σχηματισμούς να διαμορφώσουν θέσεις και να τοποθετηθούν επί του θέματος.

Στην Ευρώπη ο πόλεμος στην Ουκρανία μετά την εισβολή της Ρωσίας διαιωνίζεται και τείνει να οδηγήσει σε εσωτερικό πολιτικό ρήγμα σε πολλές χώρες, καθώς οι περισσότερες κυβερνήσεις υιοθετούν σκληρή ρητορική απέναντι στη Μόσχα, αλλά η δημοτικότητά τους υποχωρεί. Στα πεδία της οικονομίας και του εμπορίου, ο ρόλος του κράτους είναι ίσως το σημαντικότερο πεδίο όπου οι όροι αλλάζουν, καθώς οι ΗΠΑ διαμορφώνουν έναν νέου τύπου κρατικό παρεμβατισμό, με τις μεγάλες εταιρείες να χρησιμοποιούνται ως εργαλεία εσωτερικής αλλά και εξωτερικής πολιτικής, είτε με το καρότο είτε με το μαστίγιο.

Σταδιακά, η τάση αυτή θα επεκταθεί και στον υπόλοιπο κόσμο, καθώς όλοι θα πρέπει να προσαρμοστούν και να τοποθετηθούν, είτε θετικά είτε αρνητικά, απέναντι στο νέο υπόδειγμα. Προνομιακό πεδίο παρέμβασης είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη, η οποία δεν είναι μόνο το κλειδί για την παραγωγή και την οικονομία, αλλά και καθοριστικό πεδίο για τη στρατιωτική υπεροπλία. Στην ΤΝ διεξάγεται η νέα «κούρσα εξοπλισμών».

Είναι ενδεικτικό ότι οι ΗΠΑ απέκτησαν κρατική συμμετοχή 10% στην εταιρεία επεξεργαστών INTEL, ενώ έναν μήνα μετά πήρε ποσοστό εκεί και η -ανταγωνιστική- NVIDIA, η οποία είναι κορυφαία στην παραγωγή προηγμένων επεξεργαστών ΤΝ. Η Κίνα από την πλευρά της απαγόρευσε στις κινεζικές εταιρείες να χρησιμοποιούν επεξεργαστές NVIDIA, δείχνοντας ότι η αντιπαράθεση στον καθοριστικό αυτόν τομέα είναι ήπια μεν, προς το παρόν, αλλά μετωπική.

Είναι ξεκάθαρο ότι στη νέα αυτή εποχή, το οικοδόμημα της λεγόμενης «νεοφιλελεύθερης» ή «νεοσυντηρητικής» συναίνεσης των ανοιχτών αγορών και της μέγιστης δυνατής ελευθερίας των επιχειρήσεων βρίσκεται σε υποχώρηση. Και μαζί του υποχωρούν και οι πολιτικές δυνάμεις που το στήριξαν, οι οποίες τοποθετούνται στο πολιτικό κέντρο ή γύρω από αυτό.

Η τάση αυτή είναι ορατή στη σχεδόν γενικευμένη άνοδο κυρίως της λεγόμενης «Ακροδεξιάς» -ή «νέας Δεξιάς» ή «εθνικιστικής Δεξιάς», σύμφωνα με τους όρους που κερδίζουν έδαφος τελευταία- αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις και της Αριστεράς, ακραίας ή μη.

Το πολιτικό πρόβλημα για τις δυνάμεις του Κέντρου, αλλά και της Αριστεράς είναι ότι δεν διαθέτουν μια νέα πολιτική πρόταση, απέναντι στο ανερχόμενο δεξιό πολιτικό κύμα. Εμφανίζονται, έτσι, τόσο η Κεντροαριστερά όσο και η Κεντροδεξιά, ως υπερασπιστές του πρότερου καθεστώτος, του status quo, του κατεστημένου, απέναντι σε δεξιές δυνάμεις που υπόσχονται αλλαγή των πραγμάτων - ανεξάρτητα από το εάν οι υποσχέσεις αυτές είναι ειλικρινείς ή εφικτές. Η επαναφορά στην προτέρα κατάσταση, όμως, δεν θέλγει τους ψηφοφόρους, καθώς μεγάλα τμήματα της κοινωνίας βιώνουν σταθερή επιδείνωση των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών, κυρίως μετά τη μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση που ξέσπασε με το κραχ του 2008 και εξελίχθηκε στη συνέχεια.

Είναι μάλιστα ξεκάθαρο και τεκμηριωμένο ότι μια από τις αιτίες της κρίσης εκείνης, ίσως η βασική, ήταν η απορρύθμιση των αγορών παγκοσμίως και η κατάργηση των συνόρων και όχι μόνο των οικονομικών.

Η επιστροφή του κράτους και του παρεμβατισμού γίνεται δεκτή ως λογική απάντηση, πόσο μάλλον που σε συνθήκες οικονομικής αποσταθεροποίησης και αβεβαιότητας οι άνθρωποι έχουν την τάση να «γραπώνονται» σε σύμβολα και αξίες που αποτελούν μέρος της ταυτότητάς τους και εμπνέουν σταθερότητα, είτε πρόκειται για την ιστορία, τις κοινωνικές δομές, την πατρίδα ή την εθνική ταυτότητα.

Αυτός είναι και ο λόγος που αποδοκιμάζονται δημοσκοπικά τόσο τα ανοιχτά σύνορα και η μετανάστευση όσο και η λεγόμενη woke ατζέντα.

Το ότι οι δυνάμεις του Κέντρου αλλά και της Αριστεράς δεν έχουν διατυπώσει μια αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση και ρητορική αφήνει το πεδίο κενό και ανοιχτό σε όσους επενδύουν στην υπαρκτή και σεβαστή ανάγκη των ανθρώπων να βρουν στηρίγματα. Το να καταγγέλλονται οι τελευταίοι ως λαϊκιστές ή δημαγωγοί δεν έχει στην πραγματικότητα μεγάλη αξία, αφού απλά ερμηνεύεται ως -και σε κάποιον βαθμό είναι- αντίθεση του κατεστημένου στην όποια αλλαγή.

Δεδομένου ότι επιστροφή στο προηγούμενο καθεστώς δεν είναι νοητή, ούτε αποδεκτή από τους πολίτες, οι όποιες πολιτικές προτάσεις οφείλουν να λάβουν υπόψη τα νέα ζητούμενα και το νέο περιβάλλον, που απαιτεί ισχυρές και αποφασιστικές παρεμβάσεις από το κράτος καθώς και εθνικές πολιτικές οι οποίες θα βελτιώσουν τη ζωή των ανθρώπων και τη θέση κάθε χώρας στο νέο παγκόσμιο σκηνικό.