Μπάμπης Κούτρας

Το σχέδιο μετατροπής της Μεσογείου σε «mare nostrum αλά Τούρκα» είναι τόσο κραυγαλέα αγεωγράφητο και παράλογο, ώστε δεν χρήζει καν σοβαρής ανάλυσης. Οι άσπονδοι γείτονές μας ανασχεδιάζουν τον χάρτη της Μεσογείου εντελώς ελεύθερα, κατά τον τρόπο που θα τους άρεσε, αγνοώντας τους πάντες και τα πάντα: διεθνείς συνθήκες και το ισχύον δίκαιο της θάλασσας, σύνορα και σαφώς προσδιορισμένες ζώνες οικονομικής εκμετάλλευσης.

Είναι παραπάνω από βέβαιο ότι για τον Ταγίπ Ερντογάν και τους επιτελείς του η οριοθέτηση των συνόρων είναι μια επουσιώδης λεπτομέρεια, μερικές ακανόνιστες γραμμές τραβηγμένες σε μεγάλα πολύχρωμα χαρτιά. Με μια μονοκοντυλιά, η Τουρκία αποκτά αμέσως σύνορα -και κοινά συμφέροντα- με τη Λιβύη. Το ότι ενδιαμέσως υπάρχουν κάποια άλλα σημάδια στον χάρτη, κατά κύριο λόγο της ελληνικής και της κυπριακής επικράτειας, είναι παντελώς αδιάφορο για τους Τούρκους αυτόκλητους αναμορφωτές της γεωγραφίας στη Μεσόγειο. Οι οποίοι βρήκαν πρόθυμους συνεργούς στους πολυδιασπασμένους και χαμένους στις διαρκείς εσωτερικές τους διαμάχες Λιβύους.

Ενα στοιχείο, όμως, που απαιτεί την προσοχή και τον προβληματισμό της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής είναι οι μέθοδοι που εφαρμόζει η Τουρκία για να προσελκύει την προσοχή της παγκόσμιας κοινότητας. Και σταδιακά να θεμελιώνει -ακόμη και στον αέρα- τα επεκτατικά της σχέδια παρουσιάζοντάς τα, συν τω χρόνω, ως απολύτως δίκαια και εύλογα. Στην περίπτωση της υπογραφής Μνημονίου Κατανόησης ανάμεσα στην Τουρκία και τη Λιβύη, θα μπορούσε κάποιος να διακρίνει τον μέχρι παραφροσύνης μεγαλοϊδεατισμό του Ταγίπ Ερντογάν. Παράλληλα με την καθιέρωση της προσωπικής του εικόνας ως σουλτάνου εντός των συνόρων της πατρίδας του, ο Τούρκος πρόεδρος καλλιεργεί και αυτήν του ηγέτη -ή μήπως αφέντη;- ολόκληρης της Μέσης Ανατολής. Αφού τακτοποίησε το Συριακό, το Κουρδικό και το Προσφυγικό, τώρα στρέφεται και στη Βόρεια Αφρική. Και αν με ένα μνημόνιο, μαζί με κάποια μέχρι στιγμής άγνωστα ανταλλάγματα, προσεταιρίστηκε τη Λιβύη, σε επόμενη φάση θα επεκταθεί σε ολόκληρη τη Νοτιοδυτική Μεσόγειο.

Η ικανότητα των Τούρκων να εγείρουν εδαφικές και αλυτρωτικές απαιτήσεις είναι γνωστή, επαναλαμβανόμενη και προβλέψιμη. Το ότι είναι παντελώς αστήρικτη και θρασεία δεν έχει καμία σημασία. Η ελληνική πλευρά οφείλει να αντιδράσει - και ορθώς ο υπουργός Εξωτερικών απείλησε τον Λίβυο πρέσβη στην Αθήνα με απέλαση εάν δεν συνεργαστεί στη διευκρίνιση των όρων του Μνημονίου. Ισως η καλύτερη θεραπεία σε μια κατά φαντασίαν και αυθαίρετη μετάθεση των συνόρων, σε πείσμα της διεθνούς νομιμότητας ή και της κοινής λογικής, είναι μια εκστρατεία ενημέρωσης. Διότι το στοίχημα για την Ελλάδα είναι να καταδείξει τη βαθιά ανοησία - αλλά και τον δόλο πίσω από τα πυροτεχνήματα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.

Στην επερχόμενη σύνοδο του ΝΑΤΟ θα υπάρξει μια τέτοια ευκαιρία - αν και δεν πρέπει ποτέ να θεωρούμε δεδομένη τη στάση των συμμάχων επειδή ο Ερντογάν συνεχίζει να φλερτάρει με τη Μόσχα. Ο «σουλτάνος» επέστρεψε πρόσφατα από τις ΗΠΑ, όπου μίλησε για δουλειές με τον πρόεδρο Τραμπ, το Ισραήλ εξακολουθεί να σιωπά εξαιτίας των πολιτικών του προβλημάτων και οι μόνοι που συνεχίζουν να μας στηρίζουν είναι η Γαλλία και ο Μακρόν. Δεν είναι τυχαία άλλωστε η πρωτοφανής επίθεση του Ερντογάν κατά του Γάλλου προέδρου.

Τέλος, το θέμα που πρέπει να ξαναδούμε μετά τις τελευταίες εξελίξεις είναι το Προσφυγικό-Μεταναστευτικό. Ποτέ δεν πιστέψαμε ότι ήταν τόσο αθώο όσο έλεγε ο Αλέξης Τσίπρας, γεγονός που τώρα αποδεικνύεται στην πράξη. Συνεπώς, πρέπει να τροποποιήσουμε τη στρατηγική μας και κυρίως να πείσουμε τους Ευρωπαίους ότι πίσω από τις «τρέλες» του Ερντογάν κρύβεται ένα σχέδιο που δεν ξέρουμε πότε θα εκδηλωθεί στο Αιγαίο ή στην Κύπρο.