Κλεοπάτρα Κοντονίκα

Τι λαός είμαστε βρε παιδί μου; Ακριβοί στα πίτουρα και φτηνοί στ’ αλεύρι. Δεν μας νοιάζει που πληρώνουμε δίδακτρα στο σχολείο, μας καίει μην τυχόν και πληρώσουμε τις πενταροδεκάρες του ΦΠΑ. 

Είσαι ένοχος κύριε. Και δεν δικαιούσαι δια να ομιλείς. Αφού επιλέγεις ιδιωτικό σχολείο, θα αναλάβεις και το κόστος. Το οποίο βέβαια το έχεις αναλάβει. Το οποίο όμως δεν θα προσδιορίζεται μόνο βάσει της τιμολόγησης των υπηρεσιών, αλλά και βάσει των αναγκών του κράτους που πένεται. Είσαι ένοχος. Πληρώνεις δίδακτρα, πληρώνεις βιβλία (με ΦΠΑ) θα πληρώσεις φόρο προστιθέμενης αξίας και για τις εκπαιδευτικές υπηρεσίες. Γιατί; Γιατί το κράτος πένεται. Και οφείλεις να συνδράμεις. Διότι έχεις, διότι μπορείς και πληρώνεις. Διότι αν δεν είχες, θα πήγαινες στο δημόσιο όπου και πάλι θα ήσουν ένοχος αν τυχόν αντιδρούσες που δεν ήρθε ο δάσκαλος. Διότι το κράτος πένεται. Και πρέπει να το κατανοήσεις και να συνδράμεις. Όπως οφείλει να συνδράμει κάθε ευσυνείδητος πολίτης, με ότι έχει και δεν έχει. Ακόμα και με τα παιδιά του. Πώς οι πρόγονοί μας έστελναν τα παιδιά τους να σκοτωθούν στη μάχη; Για τη σωτηρία της πατρίδας; Έτσι κι εσύ, αν χρειαστεί θα βάλεις και το παιδί στο ζύγι. 
Δεν είναι περίεργο που στην ελληνική κοινωνία έχει επικρατήσει η αντίληψη ότι όταν σε ένα σπίτι σταματάει το πρωί το σχολικό, η οικογένεια έχει τον τρόπο της. Είναι μια αντίληψη που καλλιεργήθηκε πολλές δεκαετίες πριν όταν το ιδιωτικό σχολείο ήταν πράγματι εξαίρεση και τα κίτρινα σχολικά αυτοκίνητα σπάνια κυκλοφορούσαν στους δρόμους των λαϊκών συνοικιών. Είναι μια αντίληψη που παρά την πρόοδο της κοινωνίας, φαίνεται ότι είναι τόσο βαθειά ριζωμένη ώστε να αποτελεί στερεότυπο και να συντηρεί ιδεοληψίες.  

Καλλιεργήθηκε την εποχή που –θα θυμούνται οι παλαιότεροι- η σχολική ποδιά και οι μπλέ ή άσπρες κάλτσες, υπηρετούσαν την ιδέα της ισότητας μεταξύ των μαθητών προκειμένου να αποφευχθούν ενδυματολογικές συγκρίσεις, διαχωρισμοί και συμπλεγματικές συμπεριφορές. Ήταν η εποχή που η σχολική ποδιά αγοραζόταν μεγαλύτερη για να φορεθεί δυό χρονιές απ’ το παιδί, σε μια ηλικία που τα παιδιά μεγαλώνουν πολύ γρήγορα. 

Όσο το βιωτικό επίπεδο ανέβαινε, εξέλιπε και αυτή η ανάγκη. Η ποδιά πήρε χαρακτήρα καταπίεσης και καταργήθηκε. Οι άνθρωποι είχαν εργασία και το εισόδημα αυξήθηκε, τόσο στον ιδιωτικόόσο και στον δημόσιο τομέα. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού,εντάχθηκε στη διευρυνόμενη μεσαία τάξη, δόμησε τη ζωή του στη βάση νέων καταναλωτικών προτύπων, απέκτησε «αστικές» συνήθειες, μεταξύ των οποίων και το ιδιωτικό σχολείο. Προφανώς δεν πλούτισε, ή για να είμαστε ακριβείς, δεν πλούτισαν όλοι, επειδή αγόρασαν ένα σπίτι με δάνειο και αντικατέστησαν το παλιό με ένα νεώτερο και ακριβότερο αυτοκίνητο, ούτε επειδή αποφάσισαν να διαθέσουν 4 ή 4 ή 6 χιλιάδες το χρόνο για το ιδιωτικό σχολείο.
Αυτή η πλατειά μάζα που δημιουργήθηκε την εποχή της ευημερίας (της πλαστής έστω ευημερίας) είναι η ίδια που τροφοδότησε την καινούργια τάξη των νεόπτωχων της κρίσης. Είναι οι νοικοκυραίοι του δημοσίου που υπέστησαν τις μειώσεις των μισθών (οι πρώτοι που έχασαν τα δώρα), είναι οι νοικοκυραίοι του ιδιωτικού τομέα που έχασαν δουλειές, ή περιορίστηκε δραματικά το εισόδημά τους ενώ ταυτόχρονα εκτοξεύθηκαν οι υποχρεώσεις τους. Είναι οι νεόπτωχοι, όχι κατ’ ανάγκην άστεγοι και πένητες. Είναι αυτοί που η ζωή τους δυσκόλεψε , αυτοί που ζορίζονται να πληρώσουν το δάνειο, αυτοί που δυσκολεύονται να πληρώσουν τους φόρους, αυτοί που ίσως έκοψαν τις διακοπές και περιόρισαν τις καταναλωτικές τους δαπάνες στο supermarket. Πολλοί, επέλεξαν να μην αφήσουν την κρίση να αγγίξει το επίπεδο εκπαίδευσης των παιδιών τους. Συνέχισαν να πληρώνουν το ιδιωτικό σχολείο και το φροντιστήριο. Ανέλαβαν το κόστος αυτό στο ακέραιο, με όποιο κόστος για τις άλλες ανάγκες τους. 

Και εκεί ξαναβγαίνει στην επιφάνεια το στερεότυπο, στολισμένο με ολίγη αλαζονεία, με ολίγη ιδεοληψία, με μπόλικη άγνοια της πραγματικότητας, αναβιώνει τα ταξικά πρότυπα και σε κατηγορεί για την αστική σου αντίληψη, για σε βλέπει σαν ένα παράσιτο της κοινωνίας που συνήθισε να πλουτίζει εις βάρος των πραγματικά αδυνάμων. Η ισοπεδωτική αντίληψη που υιοθετεί με κλειστά μάτια τα στερεότυπα, αγνοώντας επιδεικτικά και από άποψη τις πραγματικές συνθήκες επιβίωσης και σε κατατάσσει σ’ αυτούς που πρέπει να συντρίψει. Όχι γιατί δίνει προτεραιότητα (ως οφείλει) στους εξαθλιωμένους, αλλά γιατί δικούς τηςθεωρεί τους εξαθλιωμένους. Η εξουσία που βγάζει τα απωθημένα της και γίνεται τιμωρός, προπαγανδίζοντας ταυτόχρονα τις ενοχές που πρέπει να αισθάνεσαι ως «προνομιούχος», για να κρύψει ίσως τις δικές της ενοχές. 

Δεν είναι λοιπόν το πρόβλημα (μόνο) ο ΦΠΑ στο σχολείο ή το φροντιστήριο. Αυτό το πρόβλημα θα το λύσουν οι οικογένειες. Επιλογές θα βρουν. Μπορούν να σταματήσουν το ιδιωτικό σχολείο. Μπορούν να παζαρέψουν με το φροντιστήριο (όπως γίνεται, ας μη πέφτουμε απ’ τα σύννεφα) για μικρότερη απόδειξη. Μπορούν να σταματήσουν το ιδιωτικό και να δώσουν τα μαύρα χρήματα στην παραπαιδεία. Διότι το να αφήσουν το παιδί τους στουρνάρι, σίγουρα δεν είναι επιλογή. 

Αρα, ας μην κρυβόμαστε πίσω απ’ το δάχτυλό μας. Ο ΦΠΑ θα αντιμετωπισθεί. Θα μπορούσε π.χ. το κράτος να εξηγήσει στους πολίτες ότι ο ΦΠΑ συμψηφίζεται και ότι μπορεί το σχολείο να καλύψει μέρος της επιβάρυνσης μέσω του συμψηφισμού αυτού, ώστε να μην μετακυλήσουν ολόκληρο το κόστος στα δίδακτρα. Δεν το κάνει όμως. Γιατί το θέμα του δεν είναι να εξηγήσει, να διευκολύνει, να νοιαστεί. Το θέμα του είναι το στερεότυπο. Έχεις σπίτι, εξοχικό και αυτοκίνητο, μπορείς να πας στο ιδιωτικό, έχεις σύνταξη πάνω από το χιλιάρικο, δεν είσαι δικός μου. Έχεις. Άρα θα πληρώσεις. Άλλωστε θεωρεί πως όσο και να σε φορτώσει, για σένα θα είναι πενταροδεκάρες. Κι όπως μας εξήγησαν βουλευτές και υπουργοί, σιγά το κόστος, 80 ευρώ το μήνα, όσο δηλαδή ένα ζευγάρι αθλητικά παπούτσια, όσο 272.000 παλιές ασήμαντες δεκάρες… σιγά την αύξηση…

Δεν είναι συνεπώς ο ΦΠΑ. Είναι η αντίληψη που διαχώριζε και συνεχίζει να διαχωρίζει και να διχάζει την κοινωνία. Είναι η αλαζονεία της εξουσίας