Ανδρέας Ζούλας

Μέχρι την εκπνοή του, στις 18.00 της Κυριακής 5 Οκτωβρίου (ώρα Ουάσινγκτον) είναι, μπορεί να λεχθεί, οι πιο κρίσιμες ώρες των τελευταίων δεκαετιών. Ειρήνη ή κόλαση. Αν αρθούν οι «εσωτερικές διαφωνίες» και γίνει αποδεκτό το προταθέν σχέδιο ειρήνευσης, δρομολογείται μια διαδικασία που από την άμεση κατάπαυση των εχθροπραξιών οδηγεί αρχικά στην παγίωση της ειρήνης, με απώτερο στόχο την δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους.

Με την ευχή τα πάντα να εξελιχθούν καλώς, πρέπει να υπογραμμίσουμε το πρώτο μέγα θετικό αποτέλεσμα, δεδομένου ότι το σχέδιο έχει ήδη τύχει της εγκρίσεως του Ισραήλ βεβαίως, αλλά και σειράς σημαντικών δυνάμεων του Αραβικού κόσμου, με τις θέσεις των οποίων συνετάγη τελικώς – εκών άκων – και ο πρόεδρος της Τουρκίας. Αλλά και η «Παλαιστινιακή Αρχή». Τι πρωτίστως σημαίνει αυτή η αποδοχή: Οι πάντες – πλην της ηγεσίας της Χαμάς, μέχρι τώρα τουλάχιστον – αποδέχονται την ύπαρξη και την, ειρηνική φυσικά, συνύπαρξη ΔΥΟ κρατών, του Ισραήλ και των Παλαιστινίων. Μέγα κέρδος. Έχει ήδη χάσει η ιδέα των ακραίων που δεν ανέχονταν ο ένας την ύπαρξη του άλλου. Κέρδισε η ιδέα της συνύπαρξης των δύο. Διακηρύσσεται αυτό από πλευράς Ισραήλ με την αποδοχή και μόνο του ειρηνευτικού σχεδίου, αλλά και εξαλείφεται και από την άλλη πλευρά το ακραίο «αξίωμα» του αφανισμού του κράτους του Ισραήλ, «από το ποτάμι μέχρι την θάλασσα». Ξεπεράστηκε αυτή η ακραία και καθαρά ολοκληρωτικής νοοτροπίας και αντίληψης θέση, που την «επέβαλε» η Χαμάς ως «παλαιστινιακή θέση» και την οποία τελείως άκριτα είχαν σπεύσει να υιοθετήσουν πολλοί πολίτες διαφόρων κρατών. Ιδέες που γυρίζουν την διεθνή ζωή δεκαετίες πίσω ξεπεράστηκαν με την προοπτική ειρήνευσης στην πολύπαθη αυτή περιοχή.

Το δεύτερο, εξίσου μέγα επίτευγμα που ήδη με την πολυμερή αποδοχή του σχεδίου και της προοπτικής ειρήνευσης διαπιστώνεται είναι: Η ενίσχυση της αρχής της επικράτησης των κανόνων του διεθνούς δικαίου ως πρωταρχικού παράγοντα, στον οποίο πρέπει να βασίζονται οι διμερείς και διακρατικές σχέσεις. Δεν νοείται «ειρηνική συνύπαρξη» και ανάπτυξη σχέσεων «καλής γειτονίας» μεταξύ δύο ή περισσοτέρων κρατών της στενής ή και ευρύτερης περιοχής μας, έξω από το πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και – πολύ περισσότερο – με γνώμονα το «δίκαιο του ισχυροτέρου.

Βεβαίως οι αρχές αυτές δεν επικρατούν, δυστυχώς, αυτομάτως, αλλά χρειάζεται προσήλωση σ’ αυτές και σταθερή πολιτική βούληση για να παγιωθούν στην διεθνή σκηνή.

Είναι όμως δεδομένο ότι αυτή την στιγμή έχει εκφρασθεί η γενικότερη βούληση να εμπεδωθεί στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής (όπως έχει επικρατήσει να λέγεται η, πράγματι, «Εγγύς Ανατολή») μια νέα κατάσταση πραγμάτων. Από την οποία μόνο όφελος μπορούν να περιμένουν οι πάντες. Με πολυετείς βεβαίως από εδώ και μπρος προσπάθειες, αλλά με κριτήριο την ειρηνική συμβίωση. Μπορούμε να πούμε ότι «γυρίζουμε σελίδα»; Μάλλον ότι αρχίζουμε την προσπάθεια ή, ακριβέστερα, ότι πρέπει να αρχίσουμε την προσπάθεια, μπορούμε να πούμε.

Σ’ αυτή την προοπτική που διανοίγεται καλό είναι να σταθμίσουμε - εδώ στην Ελλάδα, μεταξύ μας - με ψυχραιμία και, κυρίως χωρίς διάθεση για «κομματική εκμετάλλευση» ποια είναι η θέση-αφετηρίας της χώρας με βάση τα δεδομένα της πολιτικής που έχει ακολουθήσει μέχρι τώρα η παρούσα Κυβέρνηση. Και στις μέχρι τώρα εξελίξεις στο Παλαιστινιακό, αλλά και ευρύτερα.

Η αρχική και τελική θέση της Κυβέρνησης ήταν αυτή που διαγράφεται στην προτεινόμενη λύση: Συνύπαρξη δύο κρατών, με ίδρυση Παλαιστινιακού κράτους με διαδικασία του ΟΗΕ. Ούτε άμεση αναγνώριση Παλαιστινιακού Κράτους, όπως έσπευσαν να κάνουν άλλες χώρες με πράξεις που αγνοήθηκαν και ξεπεράστηκαν από τα γεγονότα. Και είναι εύλογο να μη προχωρήσεις σε αναγνώριση κράτους με την Χαμάς σε πλήρη ισχύ και δράση.

Δυστυχώς η ελληνική Αντιπολίτευση αυτά τα παρέβλεπε επί σειρά μηνών και … στηλίτευε την Κυβέρνηση, τον δε πρωθυπουργό – απόντα στα Ηνωμένα Έθνη – κυριολεκτικώς εχλεύαζε για την υποτίμηση που δήθεν του έκανε ο Τούρκος πρόεδρος που, κατ’ αυτούς θριάμβευσε στον Λευκό Οίκο. Το ότι η επίσκεψη αυτή ενδεχομένως μπορεί να αποτέλεσε την «αρχή του |τέλους» της εποχής Ερντογάν δεν θέλουν να το παραδεχθούν, παρά τις επισημάνσεις και αυτών των τουρκικών μέσων ενημέρωσης και των δημοσιογράφων της γείτονος…

Είναι εξ άλλου, για να επικεντρωθούμε με στα ελληνοτουρκικά, αντικειμενικώς δεδομένο ότι η Ελλάδα παγίως και σταθερά ακολουθεί με προσήλωση και εφαρμόζει τις αρχές του διεθνούς δικαίου και της ειρηνικής διευθετήσεως των πραγματικών διακρατικών διαφορών, στα σημεία που αυτές υπάρχουν, αλλά και σε κάθε θέμα που τίθεται ή εγείρεται στις σχέσεις μας με τους γείτονες, ιδίως δε με την Τουρκία. Η ειρηνική διευθέτηση των ζητημάτων αυτών είναι μονόδρομος για την Ελλάδα. Αυτή την πολιτική ακολουθεί η παρούσα Κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Και αυτή η πολιτική δεν συνιστά «εθνική υποχώρηση».

Την θέση της χώρας δεν ωφελούν, αλλ’ αντίθετα μπορεί να βλάψουν θέσεις που δεν πρέπει να διατυπώνονται ούτε σε φοιτητικά αμφιθέατρα ή σε κομματικές συναθροίσεις, ιδεοληπτικού χαρακτήρα, πολύ δε περισσότερο ως «κομματικές θέσεις» εντός και εκτός του Κοινοβουλίου. Πολλές φορές όμως διατυπώνονται θέσεις που φαίνονται ως κακέκτυπα αντίγραφα του μακρινού εκείνου «Βυθίσατε το Χόρα», που σύντονες και διαχρονικές προσπάθειες κατεβλήθησαν για να του προσδώσουν «πατριωτικό χαρακτήρα», ως φράση που ελέχθη από τον Ανδρέα Παπανδρέου δήθεν σε … συνεννόηση με τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Με «πυροτεχνήματα» ούτε τότε ασκήθηκε, ούτε τώρα είναι νοητό να ασκηθεί σοβαρή εξωτερική πολιτική. Και είναι επιβεβλημένο να επικρατήσει σύνεση και συνεννόηση ειδικά στα θέματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων για τον εξής ιδιαίτερα σημαντικό λόγο.

Αν υποτεθεί ότι πράγματι βρισκόμαστε ενόψει εξελίξεων στην Τουρκία, άγνωστα και άδηλα στοιχεία είναι και η διάρκεια και η τελική απόληξή τους. Όπως, επίσης, άγνωστες και απρόβλεπτες είναι οι όποιες ενέργειες είναι ενδεχόμενο να αναληφθούν - ακόμη και ως «αντιπερισπασμός στις εσωτερικές εκεί εξελίξεις - με άμεση επίδραση στις διακρατικές μας σχέσεις. Χρειάζεται να επιδείξουμε ψυχραιμία και να έχουμε – επιτέλους- εθνική ομοψυχία και συνεννόηση.

Όμως πριν από όλα αυτά που είναι μέλημα των προσεχών μηνών ή και ετών, υπάρχει το θέμα του τι θα γίνει μέχρι την Κυριακή. Το τελεσίγραφο Τραμπ απευθυνόμενο στην Χαμάς παρέχει μέχρι και «αμνηστία» στους πάντες. Αμνηστία χωρίς κανένα πια ρόλο. Θα το δεχθούν οι ιθύνοντες επιλέγοντας την ειρήνη «χωρίς αυτούς» ή θα προτιμήσουν την «κόλαση». Την κόλαση για ποιους;

Θέλω να κλείσω με μια αισιόδοξη αναφορά για την μελλοντική προοπτική. Πριν αρκετά χρόνια, το 1999, με πρωτοβουλία του διεθνούς φήμης αρχιμουσικού Ντάνιελ Μπάρενμπόϊμ και του Παλαιστινίου συγγραφέα-διανοουμένου Εντουάρντ Σαΐντ ιδρύθηκε μικτή Ισραηλινο-Αραβική Συμφωνική Ορχήστρα, που με πολύ μεγάλες δυσκολίες μετεξελίχθη στην Μουσική Ακαδημία Μπάρενμπόιμ – Σαΐντ, που λειτουργεί με έδρα το Βερολίνο. Το μέγεθος των δυσκολιών που συνάντησε η Ορχήστρα αυτή το προσδιόρισε ο ίδιος ο Ντάνιελ Μπάρενμπόιμ με την εξής βραχύτατη πλην εύγλωττη δήλωση:

«Πιστεύω πως η Ορχήστρα αυτή έχει πάρει θρυλικές διαστάσεις. Αν σκεφθεί κανείς πως αποτελείται από Λιβανέζους, Σύρους, Ιορδανούς, Αιγύπτιους, Παλαιστίνιους Ισραηλινούς, Ιρανούς μουσικούς και πως δεν μπορούμε να εμφανιστούμε σε καμία από τις χώρες αυτές, είναι νομίζω, λυπηρό. Είναι βέβαιο πως θα συμβεί μια μέρα. Δεν ξέρω αν θα είμαι εδώ, Το ελπίζω πάρα πολύ».

Κοινή, πανανθρώπινη ελπίδα…