200 χρόνια από το θάνατο του ιδρυτή της Βαρβακείου Σχολής - Η μεγάλη ιστορία του σχολείου

Ένα από τα πιο εμβληματικά εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας, το Βαρβάκειο Πρότυπο Σχολείο, που ιδρύθηκε το 1859 χάρη στη δωρεά του εθνικού ευεργέτη Ιωάννη Βαρβάκη (1745-1825). Η αποστολή ήταν εξαρχής σαφής: να προσφέρει δωρεάν, ποιοτική εκπαίδευση στους νέους της νεοσύστατης Ελλάδας.

Ο Ιωάννης Βαρβάκης, ο οποίος γεννήθηκε στα Ψαρά, ασχολήθηκε με τη ναυτιλία και το εμπόριο και απέκτησε τεράστια περιουσία στη Ρωσία χάρη στο εμπόριο χαβιαριού. Βαθιά επηρεασμένος από την ελληνική επανάσταση και το όραμα για την παιδεία στην απελευθερωμένη Ελλάδα, αποφάσισε να διαθέσει μεγάλο μέρος της περιουσίας του για τη δημιουργία ενός σχολείου, που θα προσέφερε δωρεάν παιδεία στους νέους της Ελλάδας. Μετά τον θάνατό του το 1825, η διαθήκη του προέβλεπε την ίδρυση εκπαιδευτικού ιδρύματος.

Η σχολή στεγάστηκε σε νεοκλασικό κτίριο στο κέντρο της Αθήνας, έργο του αρχιτέκτονα Παναγή Κάλκου και βρισκόταν στο χώρο της σημερινής Βαρβακείου Αγοράς επί της οδού Αθηνάς.

Μετά το 1944, οπότε το κτίριο υπέστη μεγάλες καταστροφές κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών, η Βαρβάκειος χρειάστηκε να στεγαστεί σε άλλα κτήρια στην Αθήνα (οδός Κωλέττη 34, οδός Ακαδημίας και Χ. Τρικούπη, οδός Αραχώβης), ενώ το αρχικό κτήριο κατεδαφίστηκε τελικά το 1955.

Από το 1983 έως και σήμερα το Πρότυπο Γυμνάσιο και Λύκειο της Βαρβακείου Σχολής στεγάζεται σε κτιριακές εγκαταστάσεις στο Παλαιό Ψυχικό. Από το 1979 παύει να είναι αποκλειστικά αρρένων.

Οι επιφανείς μαθητές

Εξαιρετικά σημαντική ήταν η συμβολή της της Βαρβακείου Σχολής στην εκπαίδευση νέων επιστημόνων και λογίων, πολλοί από τους οποίους διακρίθηκαν σε διάφορους τομείς της επιστήμης, των γραμμάτων και της πολιτικής, αφήνοντας το δικό τους αποτύπωμα στην Ιστορία του τόπου. Επιφανείς Έλληνες υπήρξαν μαθητές της Βαρβακείου Σχολής, μεταξύ των οποίων: Αναστάσιος Κεφαλάς, επίσκοπος και θεολόγος, μετέπειτα γνωστός ως Άγιος Νεκτάριος Αιγίνης, προστάτης της σχολής από το 2000. Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, λογοτέχνης. Αντώνης Σαμαράκης, πεζογράφος. Κώστας Αξελός, φιλόσοφος. Ρένος Αποστολίδης, συγγραφέας, δημοσιογράφος, φιλόλογος και κριτικός της λογοτεχνίας της μεταπολεμικής γενιάς. Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, επιστήμονας, πανεπιστημιακός. Γιάννης Βαρβέρης, ποιητής της γενιάς του '70, κριτικός, δοκιμιογράφος και μεταφραστής. Γεώργιος Δροσίνης, ποιητής, πεζογράφος και δημοσιογράφος. Βασίλης Λάσκος, στρατιωτικός, αντιπλοίαρχος του Βασιλικού Ναυτικού και τελευταίος κυβερνήτης του υποβρυχίου Κατσώνης.

Τίτος Πατρίκιος, ποιητής, πεζογράφος και μεταφραστής. Μανόλης Τριανταφυλλίδης, γλωσσολόγος και ένας εκ των ιδρυτών του «Εκπαιδευτικού Ομίλου». Βασίλης Ρώτας, ποιητής, πεζογράφος, δραματουργός, συγγραφέας, στρατιωτικός, κριτικός και μεταφραστής. Δημήτριος Βερβεσός, δικηγόρος και πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών. Εμμανουήλ Βουρέκας, αρχιτέκτονας, με γνωστά του έργα το ξενοδοχείο Χίλτον Αθηνών και το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Φρέντυ Γερμανός, δημοσιογράφος και συγγραφέας. Αθανάσιος Δημόπουλος, ιατρός παθολόγος, πανεπιστημιακός, πρώην υπουργός και τέως Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Κωνσταντίνος Δοξιάδης, πολεοδόμος, αρχιτέκτονας. Πάνος Κοκκινόπουλος, σκηνοθέτης.

Νικόλαος Λάσκαρης, θεατρικός συγγραφέας, μεταφραστής γαλλικών θεατρικών έργων, αρθρογράφος σε εφημερίδες και περιοδικά, θεατρικός κριτικός και επιμελητής θεατρικών εκδόσεων, και ιστορικός του νεοελληνικού θεάτρου. Λάμπρος Λιάβας, καθηγητής εθνομουσικολογίας στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής του ΠΜΣ «Εθνομουσικολογία και Μουσική Πράξη». Ευσέβιος Ματθόπουλος, αρχιμανδρίτης, ιδρυτής της Αδελφότητος Θεολόγων «Η Ζωή». Μανώλης Μαυροματάκης, ηθοποιός. Δημήτρης Μητρόπουλος, διευθυντής ορχήστρας, πιανίστας και συνθέτης.

Δημήτρης Μιχαηλίδης, συνθέτης και σκηνοθέτης, διευθυντής της Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΙΡΤ (1966 – 1974). Αγγελική Παναγιωτάτου, η πρώτη γυναίκα που αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Χρίστος Παπαδημητρίου, επιστήμονας υπολογιστών, ακαδημαϊκός. Γιώργος Παπαστεφάνου, ραδιοφωνικός και τηλεοπτικός παρουσιαστής και παραγωγός, δημοσιογράφος και στιχουργός. Γεώργιος Ρεμούνδος, μαθηματικός και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Νίκος Σύψας, πανεπιστημιακός και λοιμωξιολόγος. Αλέξανδρος Σχινάς, συγγραφέας, δημοσιογράφος, εκφωνητής της ελληνικής υπηρεσίας της Deutsche Welle τον καιρό της δικτατορίας στην Ελλάδα.
Πολιτικοί, μεταξύ των οποίων: Αλέξανδρος Παπάγος, Νικόλαος Πλαστήρας, Ευάγγελος Αβέρωφ, Κωνσταντίνος Τσάτσος, Γεράσιμος Αρσένης, Κωνσταντίνος Ν. Αλαβάνος, Γιώργος Καρατζαφέρης, Σίμος Β. Κεδίκογλου, Βασίλης Κοντογιαννόπουλος, Θεόδωρος Πάγκαλος, Μιχάλης Παπαγιαννάκης, Ιωάννης Παλαιοκρασσάς, Γιάγκος Πεσμαζόγλου, Νίκος Χαρδαλιάς.

Επίσης, σημαντικά ονόματα της εκπαίδευσης δίδαξαν στη Βαρβάκειο, όπως οι:  Κωνσταντίνος Αρτέμης, Γεώργιος Βιζυηνός, Παναγιώτης Ζερβός, Αλέξανδρος Καριώτογλου, Ευάγγελος Κοφινιώτης, Γεώργιος Λαμπελέτ, Αλκίνοος Μάζης, Ιωάννης Μαργαζιώτης, Αλέξανδρος Μωραϊτίδης, Θεόδωρος Νέγρης, Θεοδόσιος Σπεράντσας, Αχιλλέας Τζάρτζανος, Πέτρος Τόγκας, Άγγελος Φέτσης.

Η φιλοσοφία του σχολείου

Η Βαρβάκειος Σχολή ξεκίνησε τη λειτουργία της με στόχο την παροχή υψηλής ποιότητας εκπαίδευσης, κυρίως κλασικών γραμμάτων, αλλά και θετικών επιστημών. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα εμπνεόταν από τα πρότυπα των ευρωπαϊκών κλασικών σχολείων, συνδυάζοντας την ελληνική παράδοση με τη σύγχρονη επιστημονική γνώση.

Η σχολή λειτούργησε ως πρότυπο και πειραματικό σχολείο, αποσκοπώντας στη διάδοση της νεωτερικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα. «Το όραμα του Ιωάννη Βαρβάκη για μια εκπαιδευτική δομή που θα υπηρετεί την κοινωνία και την πρόοδο παραμένει ζωντανό, καθιστώντας τη σχολή έναν από τους σημαντικότερους φάρους γνώσης στην Ελλάδα. Η ιστορία του σχολείου αποτελεί παράδειγμα του πώς η παιδεία μπορεί να αποτελέσει κινητήρια δύναμη για την κοινωνική πρόοδο και την ανάπτυξη ενός έθνους.

Το Βαρβάκειο συνεχίζει να εμπνέει, να καινοτομεί και να προσφέρει άριστη εκπαίδευση στις νεότερες γενιές, διατηρώντας αναλλοίωτο το πνεύμα του μεγάλου ευεργέτη της», σημειώνει ο διευθυντής του Βαρβακείου Γυμνασίου, κ.Ιωάννης Αναστασόπουλος. Από κοινού με το διευθυντή του Λυκείου, Δημήτριο Βαμνιέ, καταβάλλουν προσπάθειες ώστε μέσα από καινοτόμες πρακτικές και σύγχρονες εκπαιδευτικές μεθόδους, να διασφαλίσουν πως το Βαρβάκειο εξακολουθεί να συνεισφέρει στην ανάπτυξη και εξέλιξη του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος.

Η εκπαιδευτική προσέγγιση της Βαρβακείου Σχολής παραμένει προσανατολισμένη στην αριστεία, με μαθητές που επιλέγονται μέσω εξετάσεων ενώ κάθε χρόνο βρίσκεται στις πρώτες προτιμήσεις των μαθητών στις εισαγωγικές εξετάσεις για τα Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία. Οι εκπαιδευτικοί αξιολογούνται αυστηρά.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται όχι μόνο στις θετικές και θεωρητικές επιστήμες αλλά και στις τέχνες, ενώ το σχολείο συμμετέχει ενεργά σε διαγωνισμούς και προγράμματα καινοτομίας και αριστείας. Κάθε χρόνο οι μαθητές της Βαρβακείου διακρίνονται καταλαμβάνοντας τις πρώτες θέσεις σε Πανελλήνιους και Διεθνείς διαγωνισμούς μαθηματικών (Θαλής, Αρχιμήδης, Ευκλείδης), Φυσικής (Αριστοτέλης), Φιλοσοφίας, Ρητορικής, Πληροφορικής, Σύγχρονης Τεχνολογίας, Τεχνητής Νοημοσύνης κ.ά.. «Επισημαίνεται ότι όλοι ανεξαιρέτως οι μαθητές του σχολείου επιτυγχάνουν υψηλές επιδόσεις στις Πανελλαδικές Εξετάσεις», προσθέτει ο κ.Αναστασόπουλος.

Ποιος ήταν ο Ιωάννης Βαρβάκης

Βλέποντας τα μεγάλα και πολύ αυστηρά του μάτια, καθώς και την ορμητικότητα που τον χαρακτήριζε, οι συνομήλικοί του τον φώναζαν ‘Βαρβάκι’, μία προσωνυμία που φαίνεται ότι του άρεσε και την διατήρησε ως επώνυμο - έτσι πέρασε στην ιστορία με το όνομα Βαρβάκης και το επώνυμο του έγινε τίτλος ευγενείας στην τσαρική Ρωσία.

Ο εθνικός ευεργέτης Ιωάννης Βαρβάκης (1732 – 1825) από τα Ψαρά, ήταν γιος του Ανδρέα Λεοντή (Λεοντίδη) και της Μαρώς Μόρου. Μεγαλώνοντας, αν και ήταν ήδη πλοίαρχος εμπορικού πλοίου, πήρε μέρος στον ρωσοτουρκικό πόλεμο σαν κυβερνήτης πυρπολικού. Κατά τα Ορλωφικά (1770), ήταν ένας από τους Έλληνες ορθοδόξους που συντάχθηκε με τα στρατεύματα της Αικατερίνης Β' ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ως Ψαριανός πλοιοκτήτης εκποίησε ολόκληρη την περιουσία του για να εξοπλίσει με κανόνια και να επανδρώσει με στρατιώτες ένα από τα πλοία του, με σκοπό τη ναυτική σύγκρουση με τους Τούρκους. Μετά το πέρας τής επιχείρησης, ο Ορλώφ τον συνεχάρη και ακολούθως, η Αικατερίνη της Ρωσίας τον ενέταξε στις στρατιωτικές δυνάμεις της Αυτοκρατορικής Ρωσίας με το βαθμό του υπολοχαγού.

Αφού υπεγράφη η Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, ο Βαρβάκης έλαβε οικονομική ενίσχυση από την αυτοκράτειρα, η οποία και του παραχώρησε το δικαίωμα κατεργασίας και παρασκευής χαβιαριού, δημιουργώντας στην πόλη Αστραχάν της Κασπίας μεγάλο εργοστάσιο. Έτσι απέκτησε μεγάλη περιουσία, μεγάλο μέρος της οποίας πρόσφερε για κοινωφελή έργα στη Ρωσία (νοσοκομεία, γέφυρες, διώρυγες).
Η συμβολή του Ιωάννη Βαρβάκη στον Αγώνα πριν και κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, ήταν τεράστια. Με έξοδα δικά του εξόπλισε τους ομογενείς που πολεμούσαν με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Επίσης, μέσω του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως κατάφερε να εξαγοράσει πάρα πολλούς Έλληνες αιχμαλώτους.

Πάνω απ’όλα, ο Βαρβάκης βοήθησε τον αγώνα των Ψαριανών, στέλνοντάς τους τρόφιμα και εφόδια. Μετά την καταστροφή των Ψαρών, το 1824, ήρθε ο ίδιος στην Ελλάδα, για να βοηθήσει με κάθε μέσο τους πρόσφυγες. Κατά την παραμονή του στην Ελλάδα ονομάστηκε με ψήφισμα του Βουλευτικού μέγας ευεργέτης του Έθνους.

Απεβίωσε τα ξημερώματα της 12ης Ιανουαρίου 1825 και στη διαθήκη του άφησε 1.000.000 ρούβλια κληροδότημα για την ίδρυση της Βαρβακείου Σχολής και το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του στο ελληνικό Δημόσιο για κοινωφελείς σκοπούς. Κατέθεσε τα χρήματα που χρειάστηκαν για την ανέγερσή του σε ρωσική τράπεζα και το 1857 άρχισε το κτίριο της Βαρβακείου Σχολής, με σχέδια και επίβλεψη του Παναγιώτη Κάλκου.

Η ζωή του Βαρβάκη αποτέλεσε, επίσης, πεδίο έμπνευσης, το 2012, για την κινηματογραφική ταινία «Ο Θεός αγαπάει το χαβιάρι» του Γιάννη Σμαραγδή με πρωταγωνιστές τον Σεμπάστιαν Κοχ και την Κατρίν Ντενέβ.

Ορμώμενος από την έμπνευση ότι ο πλούτος βρίσκει αξία μόνο όταν επιστρέφει στην κοινωνία, ο Ιωάννης Βαρβάκης έθεσε ως προτεραιότητα την ενίσχυση της παιδείας.

Για το λόγο αυτό, η ίδρυση της Βαρβακείου Σχολής δεν ήταν απλώς μια φιλανθρωπική πράξη, αλλά μια επένδυση στο μέλλον της χώρας. Σχεδίασε και υλοποίησε ένα όραμα για ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό σύστημα, που επιδίωκε να παρέχει ποιοτική εκπαίδευση σε παιδιά από όλες τις κοινωνικές τάξεις. Η Βαρβάκειος Σχολή εξελίχθηκε – εκτός από ιστορικό σχολείο - σε ένα κέντρο γνώσης και πολιτισμού.

Εκπαίδευση δεν είναι μόνο τα μαθήματα

Η Βαρβάκειος Σχολή διοργανώνει εκθέσεις, μουσικές συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις, ημερίδες ενισχύοντας την καλλιτεχνική παιδεία των μαθητών. Επιπλέον, συμμετέχει σε προγράμματα ανταλλαγής με σχολεία του εξωτερικού, προάγοντας τη διαπολιτισμική κατανόηση, ενθαρρύνει τη συμμετοχή των μαθητών σε κοινωνικές δράσεις, όπως προγράμματα εθελοντισμού και εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης.

Την φετινή σχολική χρονιά διοργάνωσε εσπερίδα σε συνεργασία με την Περιφέρεια Αττικής και το ίδρυμα «Πάνος Μυλωνάς» με θέμα την οδική ασφάλεια στις σχολικές μετακινήσεις, προάγοντας την ευαισθητοποίηση σε θέματα ασφάλειας.

«Επίσης, το σχολείο για να τιμήσει τον μεγάλο εθνικό ευεργέτη και ιδρυτή του Ιωάννη Βαρβάκη διοργάνωσε στο χώρο της Τράπεζας της Ελλάδος τιμητικό μνημόσυνο με την παρουσία πολλών σπουδαίων προσωπικοτήτων από το χώρο της πολιτικής, των επιστημών, της παιδείας και των επιχειρήσεων. Κατά τη διάρκεια όλου του έτους διοργανώνεται πανελλήνιος εκπαιδευτικός διαγωνισμός λογοτεχνίας, ποίησης και καλλιτεχνικών, με συμμετοχή εκατοντάδων σχολείων απ΄όλη την Ελλάδα με θέμα τα 200 χρόνια από το θάνατο του μεγάλου ευεργέτη Ιωάννη Βαρβάκη», προσθέτει ο κ.Αναστασόπουλος.

Για την καλύτερη προετοιμασία των μαθητών απέναντι στις προκλήσεις του μέλλοντος, η Βαρβάκειος Σχολή συνδυάζει την παράδοση, την καινοτομία, το ήθος και την δημιουργικότητα. «Να συνεχίσει αυτό το σχολείο να βγάζει στην κοινωνία ανθρώπους που να συνδυάζουν ποιότητα, μόρφωση και ήθος», συνοψίζει τους στόχους του ο διευθυντής του γυμνασίου. «Η κληρονομιά του Βαρβάκη δεν είναι απλώς μια ιστορική αναφορά, αλλά μια διαρκής πρόκληση για να συνεχίσουμε το έργο του, να προωθήσουμε τις αξίες που πρέσβευε και να δημιουργήσουμε μια κοινωνία πρότυπη, άριστη και πιο ανθρώπινη με πράξεις, με αφοσίωση στην κοινωνική προσφορά και με την πίστη στην δύναμη της αλληλεγγύης», καταλήγει.

Ειδήσεις σήμερα:

Κανείς δεν θα γλιτώσει από τους δασμούς, λέει τώρα ο Τραμπ για κινητά, υπολογιστές και τσιπ - «Θα μπουν σε ξεχωριστό καλάθι»

Σάλος στην Ταϊλάνδη για 67χρονο Κινέζο που έκανε σεξ σε πεζοδρόμιο με την 35χρονη σύντροφό του - Κινδυνεύουν με φυλάκιση 10 ετών

Ο Ροντινέι τραγούδησε το «πάλι, πάλι» του Φέρρη στα ελληνικά για το 48ο πρωτάθλημα του Ολυμπιακού - Δείτε βίντεο