Καρχαρίες στις ελληνικές θάλασσες: Οι «δικοί μας» είναι καλοί, αλλά... μακριά λένε οι ειδικοί

Στη χολιγουντιανή υπερπαραγωγή «Jaws» (Τα σαγόνια του καρχαρία), ο τοπικός ρεπόρτερ παρατηρεί ότι «οι καρχαρίες είναι σαν τους δολοφόνους με τσεκούρια, Μάρτιν. [...] Υπάρχει κάτι τρελό και σατανικό και ανεξέλεγκτο σε αυτούς». Στην πραγματική ζωή αυτές οι μυστηριώδεις φονικές μηχανές που κάθονται στην κορυφή της θαλάσσιας τροφικής αλυσίδας έρχονται ξανά στο προσκήνιο. Από τη μία, λόγω της τρομακτικής και θανατηφόρας επίθεσης με θύμα 32χρονο Ρώσο στο Σαρμ ελ Σέιχ της Αιγύπτου και από την άλλη, λόγω των -όλο και συχνότερων- βίντεο που δείχνουν καρχαρίες στα ελληνικά νερά. Και δεν μπορούμε παρά να αναρωτηθούμε: Υπάρχουν καρχαρίες στα ελληνικά νερά, πόσοι είναι και αν κινδυνεύουμε από αυτούς.

Δείτε το βίντεο: Oι εντυπωσιακότερες σκηνές με επιθέσεις καρχαριών από την ταινία «Jaws» (Τα σαγόνια του καρχαρία)

Ογδόντα οκτώ. Τόσα είναι τα είδη καρχαριών -μαζί με τα συγγενικά τους καρχαριοειδή- που υπάρχουν στις ελληνικές θάλασσες, σύμφωνα με τις καταγραφές του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος». Ανάμεσα σε αυτά υπάρχουν ο... διάσημος από τα «Σαγόνια του Καρχαρία» μεγάλος λευκός, ο γλαυκοκαρχαρίας, η λάμια, ο σαπουνάς και πολλοί ακόμα. Και παρότι για κάποιους θα ήταν... βολικό να δημιουργήσουμε ένα θρίλερ όπως το «Jaws», όπου μανιασμένοι καρχαρίες έχουν βάλει στόχο να μας φάνε όλους (τους λουόμενους), οι επιστήμονες συμφωνούν σε ένα πράγμα: «Δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο διευθυντής του «Αρχιπελάγους», Θοδωρής Τσιμπίδης, όταν τον ρωτάμε αν κινδυνεύουμε από καρχαρίες στην Ελλάδα.

Οι επιθέσεις

Ο κ. Τσιμπίδης λέει ότι «τα τελευταία 160 χρόνια έχουμε 11 αναφορές ατυχημάτων, δηλαδή επιθέσεων, οι οποίες δεν είναι καν επιβεβαιωμένες. Μια λεπτομέρεια είναι ότι το περασμένο έτος είχαμε περίπου 340 δυστυχήματα στις ελληνικές θάλασσες. Σε κανένα από αυτά δεν εμπλεκόταν όχι μόνο καρχαρίας, αλλά οποιοδήποτε θαλάσσιο είδος».

Ο ίδιος εξηγεί ότι αν πραγματικά υπήρχε κίνδυνος οι άνθρωποι του Ινστιτούτου (περίπου 70 στον αριθμό) που εδώ και 25 χρόνια αλληλεπιδρούν με αυτά τα είδη καταγράφοντας τη συμπεριφορά τους και παρατηρώντας τα θα ήταν οι πρώτοι που θα είχαν δεχτεί επιθέσεις! Γιατί, λοιπόν, δεν κινδυνεύουμε, σύμφωνα με τους ειδικούς;

«Το πλεονέκτημα είναι ότι η διατροφή τους γίνεται στα μεγάλα βάθη, δηλαδή κάτω από τα 600 μέτρα. Και αυτό γιατί δεν έχουν καλή όραση, αλλά όσφρηση, γεγονός που κάνει αυτά τα ζώα να αισθάνονται ευάλωτα στο φως της ημέρας. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο δεν τα βλέπουμε συχνά και οι πιθανότητες να τα συναντήσουμε παραμένουν μικρές. Επειδή κινούνται σε ρήγματα και βαθιά νερά», απαντά ο κ. Τσιμπίδης και συνεχίζει: «Φυσικά, για εμάς, το καλύτερο είναι να παραμένουμε στις οργανωμένες παραλίες. Η άγρια φύση είναι... άγρια και καλό είναι να μένουμε μακριά της».

Οντως, στην Ελλάδα καταγράφονται καρχαρίες από την αρχαιότητα. Η πρώτη αναφορά μάλιστα γίνεται από τον Ηρόδοτο, ο οποίος περιγράφει ότι όταν ο περσικός στόλος συνετρίβη στα βράχια της αθωνικής χερσονήσου, τα «θαλάσσια θηρία» τούς άρπαζαν και τους κομμάτιαζαν («υπό των θηρίων διεφθείροντο αρπαζόμενοι»).

Από τις καταγεγραμμένες, αλλά όχι επιβεβαιωμένες επιθέσεις καρχαριών στην Ελλάδα ξεχωρίζουν οι παρακάτω:

• ■ Το 1847 πλοίο του 36ου Τάγματος του Γουόρστερσαϊρ που έφτασε στην Κέρκυρα έχασε 19χρονο Βρετανό στρατιώτη, ο οποίος φέρεται να δέχτηκε επίθεση από καρχαρία καθώς κολυμπούσε στο βόρειο τμήμα του νησιού.
• ■ Το 1903 στην Κρήτη καταγγέλθηκαν δύο θάνατοι από επιθέσεις καρχαριών σε σφουγγαράδες.
• ■ Στις 22 Σεπτεμβρίου του 1948 καταγράφεται θανατηφόρα επίθεση από «γιγαντιαίο σκυλόψαρο», όπως περιγράφεται, σε ψαρά.
• ■ Στις 17 Αυγούστου του 1951 στο Μον Ρεπό της Κέρκυρας 16χρονη δέχεται επίθεση από καρχαρία και χάνει τη ζωή της. Γλιτώνει τραυματισμένος ο 17χρονος φίλος της.
• ■ Το 1956 στην Κέρκυρα μια 15χρονη δέχεται θανατηφόρα επίθεση από άγνωστο είδος καρχαρία.
• ■ Την 1η Ιουνίου του 1963 η Αυστριακή συγγραφέας και φιλόλογος Χέλγκα Πογκλ κατασπαράχθηκε ενώ κολυμπούσε, σε απόσταση μόλις 3 μέτρων από την ακτή στον Παγασητικό κόλπο. Αυτόπτης μάρτυρας ήταν η φίλη της Βίλκεν, η οποία περιέγραψε έναν μεγάλο λευκό καρχαρία.
• ■ Το 1981 καταγράφηκε επίθεση καρχαρία σε Αυστριακό τουρίστα στην περιοχή του Παγασητικού, χωρίς περαιτέρω στοιχεία.

«Ο καρχαρίας, και ιδιαίτερα ο λευκός, έχει τερατοποιηθεί από τον κινηματογράφο», λέει η καθηγήτρια Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στην οργάνωση iSea, Αναστασία Χαρίτου, και εξηγεί: «Σχεδόν έναν αιώνα έχει να σημειωθεί ατύχημα με καρχαρία στην Ελλάδα. Οι καρχαρίες δεν μας στοχεύουν και, ιδιαίτερα οι μεσογειακοί πληθυσμοί, έχουν προσαρμοστεί να ζουν μακριά από τις ακτές. Συχνά οι λευκοί αλληλεπιδρούν, αλλά αυτό που συμβαίνει είναι ότι δεν μας αντιμετωπίζουν ως θηρευτές, αλλά γνωρίζουν ότι κινδυνεύουν ως θηράματα».

Ο κ. Τσιμπίδης συμφωνεί απολύτως. Εξηγεί ότι ο καρχαρίας βλέπει έναν μεγάλο σκοτεινό όγκο (έτσι βλέπει το αλιευτικό) να αλιεύει τεράστιες ποσότητες ψαριών και αναγνωρίζει πως το είδος αυτό δεν ανήκει στην τροφική του αλυσίδα.
Οι παρεξηγήσεις

Το βίντεο ενός καρχαρία που κολυμπά έξω από το λιμάνι της Ζακύνθου έγινε viral και έκανε πολλούς να αναρωτηθούν. Γιατί τους βλέπουμε τόσο συχνά τελευταία; Μήπως έχει αυξηθεί ο πληθυσμός τους; Οι επιστήμονες διευκρινίζουν ότι δεν τους βλέπουμε πιο συχνά, απλώς έχουμε όλοι κινητά και οι στιγμές που τους καταγράφουμε διαδίδονται πολύ πιο γρήγορα χάρη στα κοινωνικά δίκτυα! «Η παρουσία τους είναι στιγμιαία. Τη μία στιγμή το βλέπεις το ζώο και την άλλη έχει εξαφανιστεί και έχει επιστρέψει στο φυσικό του περιβάλλον.

Μπορεί να ξεστράτισε ακολουθώντας κάποιο κοπάδι ψαριών, να χάθηκε», αναφέρουν οι ειδικοί. Ωστόσο το φρικιαστικό περιστατικό της Αιγύπτου, όπου καρχαρίας επιτέθηκε και κατασπάραξε μπροστά στα μάτια της συντρόφου του και του πατέρα του έναν άτυχο 32χρονο Ρώσο, λίγα μέτρα από την ακτή, έχει προκαλέσει σοκ σε όλο τον κόσμο. Κινδυνεύουμε κι εμείς από κάτι τέτοιο; Γιατί πύκνωσαν τόσο οι επιθέσεις;

Ο επικεφαλής του «Αρχιπελάγους» εξηγεί στο «ΘΕΜΑ» ότι «δεν είναι τυχαίο ότι παρατηρούμε τέτοια περιστατικά σε χώρες και μέρη όπου υπάρχει... παράτυπη συμπεριφορά λόγω τουρισμού. Δηλαδή στην Αίγυπτο, στην Αυστραλία, στη Νότια Αφρική και σε άλλες χώρες, όπου προκαλούν τους καρχαρίες με δολώματα, ακόμα και φερομόνες για να τους προσελκύσουν στα ρηχά και να τους δουν οι τουρίστες. Αυτό, καταλαβαίνετε, έχει τρομακτικά αποτελέσματα».

Ευτυχώς για εμάς, τέτοιο είδος τουρισμού δεν υπάρχει στην Ελλάδα ή τις γύρω χώρες, ενώ επιπλέον το οικοσύστημα διατηρείται σε μια ισορροπία (ας μην ξεχνάμε ότι και οι θηρευτές, όπως όλα τα είδη, είναι άκρως απαραίτητοι για τα θαλάσσια οικοσυστήματα) καθώς ο καρχαρίας δεν είναι στόχος αλιείας. Μόνο ο σαπουνάς καταγράφει μείωση του πληθυσμού του, επειδή αλληλεπιδρά με τα αλιευτικά σκάφη, εξηγούν οι επιστήμονες, με συνέπεια να αλιεύεται κατά λάθος.

«Το πραγματικό πρόβλημα», εξηγεί ο κ. Τσιμπίδης, «υπάρχει με τα εισβολικά είδη, π.χ. τα λεοντόψαρα, τα οποία διαταράσσουν την ισορροπία του οικοσυστήματος και είναι επικίνδυνα αν έρθουν σε επαφή με τον άνθρωπο». Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι και η επαφή με τον καρχαρία δεν είναι επικίνδυνη. Με το κάθε είδος να έχει τον χώρο του, οι ειδικοί συμβουλεύουν να μην απομακρυνόμαστε από τις οργανωμένες παραλίες κάνοντας το μπάνιο μας και, αν δούμε κάποιο είδος καρχαρία, με ψυχραιμία να κολυμπήσουμε μακριά του και να βγούμε από το νερό, έχοντας κατά νου ότι δεν είμαστε το... μενού του, αλλά ότι πρόκειται για είδος της άγριας φύσης, η αλληλεπίδραση με το οποίο εγκυμονεί θανατηφόρο κίνδυνο. Μακριά και αγαπημένοι, λοιπόν!


Ειδήσεις σήμερα:

ΣΥΡΙΖΑ: Οι πέντε που συνόδευσαν τον Τσίπρα στο «αντίο» - Δείτε βίντεο

Παραίτηση Τσίπρα - Μητσοτάκης: Κλείνει ένας κύκλος για τον ΣΥΡΙΖΑ - Αναμενόμενο μετά από τρεις συντριπτικές ήττες

Μαντόνα: Συναντήθηκαν οι μάνατζέρ της για το ενδεχόμενο θανάτου της σταρ από τη βακτηριακή λοίμωξη