20 χρόνια από τον θάνατο του Σερζ Γκενσμπούρ

«Ο Ιουδαϊσμός δεν είναι θρησκεία! Καμία θρησκεία δεν δημιουργεί τέτοιες μύτες», δήλωνε 30 περίπου χρόνια πριν ο Σερζ Γκενσμπούρ, αναφερόμενος στα δύο σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετώπισε στην παιδική του ηλικία. Την εβραϊκή του καταγωγή και την άσχημη εμφάνισή του. Δύο «κληρονομιές» που δεν κατάφερε ποτέ να αποποιηθεί, αλλά που κατάφερε να τις ξεπεράσει μέσα από το μοναδικό του έργο. Ο Σερζ Γκενσμπούρ θα καταφέρει να μείνει στην μνήμη όλων, ως ένας από τους σημαντικότερους Ευρωπαίους μουσικούς του 20ου αιώνα.

Ο άνθρωπος που με την προβοκατόρικη ρητορική του, τους διφορούμενους στίχους του, την εκπληκτική του μουσική, αλλά και λόγω των ερωτικών του περιπετειών, θα μετατραπεί σε λαϊκό είδωλο. Δεν είναι άλλωστε πολλοί άνδρες που θα μπορούσαν να δηλώσουν δημοσίως πως  παράτησαν την Μπριζίτ Μπαρντό, επειδή…. «της έπεσε το στήθος»!

Σερζ Γκενσμπούρ

Ο Λουσιάν Γκινσμπούρ, όπως ήταν το αληθινό όνομα του Σερζ Γκενσμπούρ, θα γεννηθεί, μαζί την δίδυμη αδελφή του Λιλιάν, στο Παρίσι στις 2 Απριλίου του 1928, από γονείς Εβραίους με καταγωγή την Ουκρανία. Ο αντισημιτισμός που επικρατούσε στην Σοβιετική Ένωση μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, ανάγκασε την οικογένεια Γκινσμπούρ, να εγκαταλείψει τη χώρα τους και μέσω Κωνσταντινούπολης και Μασσαλίας, βρέθηκαν τελικά στο Παρίσι.
 
Ο πατέρας του, Γιοζέφ, υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους πιανίστες στο Παρίσι της “Belle époque”, ερμηνεύοντας εκτός από τους ρομαντικούς Σοπέν και Λιστ, διάσημους αμερικανούς συνθέτες όπως ο Κόουλ Πότερ και ο Τζορτζ Γκέρσουιν. Αυτός ήταν που θα προσπαθήσει να μεταδώσει στον Λουσιέν την αγάπη του για τη μουσική, καθώς ο τελευταίος δεν έδειχνε το παραμικρό ενδιαφέρον.

Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος θα βρει τον 11χρονο Λουσιέν στο Παρίσι. Το μαρτύριο των Εβραίων θα αρχίσει να διαδραματίζεται το 1942, όταν ο νόμος της κατοχικής κυβέρνησης επέβαλε σε όλους τους «Juifs» της χώρας να φέρουν ένα κίτρινο αστέρι, δηλωτικό του θρησκεύματός τους, στο μανίκι τους.

Ο μικρός αδύναμος Λουσιάν, θα βιώσει την περιθωριοποίηση με αξιοσημείωτη ωριμότητα, καθώς εντυπωσιάζοντας τους περισσότερους από την οικογένειά του, θα μεταβεί μόνος του στα γραφεία της Κομαντατούρ για να παραλάβει το κίτρινο αστέρι. «Ένιωθα σαν αγελάδα που την μαρκάρουν με καυτό σίδερο» θα δηλώσει πολλά χρόνια αργότερα ο Σερζ Γκενσμπούρ.
 
Το αδύνατο, μικροκαμωμένο παιδί, που άκουγε τους συμμαθητές του να τον πειράζουν για την άσχημη εμφάνισή του και την εβραϊκή του καταγωγή, θα απομονωθεί από όλους και θα αφοσιωθεί στην μελέτη και τη ζωγραφική. «Από 13 ετών είχα περιθωριοποιηθεί» θα δηλώσει αργότερα ο Γκενσμπούρ. Διάβαζα συνεχώς βιβλία και κάπνιζα φθηνά τσιγάρα», μία συνήθεια, που μαζί με πολλές άλλες, θα καταγραφεί στις θρυλικές του καταχρήσεις.

Σύντομα η κυκλοφορία των Εβραίων στο Παρίσι θα απαγορευθεί μετά τις 8.00 το βράδυ και ο πατέρας του, Γιοσέφ, δεν θα μπορεί πλέον να εργάζεται στα νυχτερινά κέντρα. Θα μετακομίσει στην Λιμόζ, από όπου θα στέλνει χρήματα στην οικογένειά του. Ο Λουσιάν και η μητέρα του θα αναγκαστούν να τον ακολουθήσουν, καθώς η ζωή για τους Εβραίους στο Παρίσι είχε γίνει επικίνδυνη. Η Λιμόζ παρέμενε υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης του Βισί και ήταν κατά τι ανεκτικότερη στους Εβραίους.
 
Με την απελευθέρωση της Γαλλίας η οικογένεια θα επιστρέψει στο Παρίσι και ο μικρός Λουσιάν θα εγγραφεί στο «École Supérieure des Beaux Arts» στην Μονμάρτρη, για να σταδιοδρομήσει στην ζωγραφική. Ο πατέρας του που ήθελε πάντα τον Λουσιάν να ακολουθήσει καριέρα στη μουσική, θα πληρώσει έναν Τσιγγάνο, για να του κάνει μαθήματα κιθάρας. Την ίδια χρονιά, ο Γκενσμπούρ, θα υπηρετήσει τη θητεία του στον γαλλικό στρατό.

Εκεί θα αποκτήσει την δεύτερη μεγάλη του έξη, μετά το τσιγάρο. Το αλκοόλ. Μια συνήθεια που όχι μόνο δεν θα μειώσει, αλλά θα αυξήσει στο υπόλοιπο της ζωής του, μένοντας στην ιστορία, ως ένας από τους διασημότερους πότες.
 
“The Ballad of Melody Nelson”

Παράλληλα με τις σπουδές του στην ζωγραφική θα αρχίσει να εμφανίζεται στα καμπαρέ του λόφου της Μονμάρτρης και θα καταφέρει να σοκάρει ακόμα και τον πατέρα του με τον ιδιοφυή τρόπο που έπαιζε πιάνο. Κανείς δεν πίστευε πως ο μικρός Λουσιάν ήξερε να παίζει πιάνο με τόση δεξιοτεχνία.

Τα έντυπα της εποχής τον πρόσεξαν και προέβαλαν την εμφάνισή του με κακεντρέχεια. «Ένας άνθρωπος που μοιάζει με γριά χελώνα, τραγουδά εκπληκτικά» ήταν ένα δημοσίευμα που τον σόκαρε.

«Γνωρίζω πως είμαι άσχημος» είχε δηλώσει στους φίλους του. «Καμία γυναίκα δεν θα με θελήσει ποτέ για την εμφάνισή μου. Θα με θελήσουν όμως όλες για τα τραγούδια μου». Μια δήλωση που ανταποκρίθηκε απόλυτα στην πραγματικότητα.




«Ερωτευόμαστε μια γυναίκα για αυτό που δεν είναι και την παρατάμε για αυτό που είναι»

Μέσα σε ελάχιστα χρόνια, θα αναπτύξει μια προσωπικότητα ενός μποέμ μέθυσου, που θα καταφέρει να γητεύσει με τον τρόπο που έπαιζε το πιάνο τις ωραιότερες γυναίκες της Ευρώπης. Μπριζίτ Μπαρντό, Κατρίν Ντενέβ, Βανέσα Παραντί, Τζέιν Μπίρκιν. Μπαμπού. Ο Σερζ, ο «μέθυσος». Ο «άσχημος». Ο «μισογύνης». Ο «Εβραίος»….Θα τον ερωτευθούν όλες! Και θα τις παρατήσει επίσης όλες!





Πάντα στην κορυφή. «Agent provocateur» από τη φύση του, θα συγκλονίσει τους φαν του άπειρες φορές. Από το «Je t'aime ... Moi non Plus", όπου ο Τύπος της Γαλλίας αναφέρθηκε στην ζωντανή ηχογράφηση της σεξουαλικής πράξης του Σερζ με την Τζέιν Μπίρκιν, μέχρι την «ρέγγε» εκτέλεση της Μασσαλιώτιδας που προκάλεσε την μήνιν των πωρωμένων εθνικιστών της Γαλλίας και φυσικά με το “ Lemon Incest” όπου εμφανίστηκε με την ημίγυμνη 13χρονη κόρη του στο ίδιο κρεβάτι, ο Σερζ Γκενσμπούρ, θα προκαλεί πάντα το ενδιαφέρον.

"Je suis venu te dire que je m'en vais

Με προσωπικότητα πληθωρική, άκρως γοητευτική και αυτοκαταστροφική, ο Σερζ Γκενσμπούρ, θα καταφέρει να διατηρήσει τον μοναδικό του «σοβαρό δεσμό» με την «πιτσιρίκα» Βρετανίδα Τζειν Μπίρκιν. Το 1971 θα γεννηθεί η κόρη τους Σαρλότ.

Η Τζειν Μπίρκιν εγκατέλειψε τον Σερζ το 1980, μετά από ένα περιστατικό, όπου ο Σερζ μεθυσμένος, έβγαλε ένα περίστροφο και πυροβόλησε μπροστά στο παιδί τους. Έμεινε μόνος. Άρχισε να πίνει ακόμα περισσότερο. Η επόμενη σχέση του ήταν η Μπαμπού. Μια αριστοκράτισσα με Γερμανική και Κινέζικη καταγωγή, 23 χρόνια νεώτερή του.

«Ένας άντρας άσχημος, αλλά ασύλληπτα γοητευτικός. Μέθυσος και καπνιστής. Μισογύνης, που τον ερωτεύονται όλες οι γυναίκες. Ένας αρχαιοελληνικός  Θεός» ήταν οι τίτλοι των εφημερίδων της εποχής.

Οι καταχρήσεις του  τον οδήγησαν στον θάνατο στις 2 Μαρτίου του 1991, σε ηλικία 62 ετών, με σοβαρά προβλήματα στο συκώτι και τους πνεύμονες. Οι Placebo, οι Pulp, οι Portishead, οι Radiohead και εκατοντάδες άλλοι μουσικοί τον έχουν ακόμα ως πρότυπο.
 



Ένας άνθρωπος που κατάφερε να συνδέσει το όνομά του, όχι μόνο στον αστερισμό της μουσικής, αλλά κυρίως να προβάλει μια μποέμικη ζωή και μια γοητευτική περσόνα, σε μια εποχή που η Γαλλία απεμπολούσε κάθε χαρακτηριστικό πολιτισμικής επίδρασης. Ο  Σερζ Γκενσμπούρ, ο μουσικός που άφησε το στίγμα του στην Ευρώπη, ως μουσικός, ως καλλιτέχνης και ως άνδρας, 20 χρόνια μετά από τον θάνατό του παραμένει ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες που έβγαλε η ήπειρός μας.

Ένας καλλιτέχνης που επέλεξε την αυτοκαταστροφή και απέκτησε την αποθέωση. Επιβεβαιώνοντας την ρήση, «πως το μικρό κερί, δίνει πάντα εντονότερη φλόγα».