Χρ. Ι. Στεφανάδης

Υβριστής κατά τους αρχαίους Έλληνες, ήταν αυτός που υπερεκτιμούσε τις δυνάμεις του και τις δυνατότητές του και για τον λόγο αυτό είχε αλαζονική συμπεριφορά, προσβλητική για τους συνανθρώπους και πολλές φορές και βίαιη.

Η υβριστική συμπεριφορά, εκδηλωνόταν τόσο απέναντι στους νόμους της πολιτείας , όσο και απέναντι στους άγραφους θεϊκούς νόμους, που καθόριζαν εκείνη την εποχή τα όρια της ηθικής.

Η συμπεριφορά του υβριστή, αποτελούσε για αρχαίους παραβίαση της ηθικής ,απόπειρα ανατροπής της κοινωνικής ισορροπίας και γενικότερα της τάξης του κόσμου. Για τον λόγο αυτό , πίστευαν ότι οδηγούσε τελικά στην καταστροφή του “υβριστή” από τον Δία…

Ο Ντέιβιντ Όουεν γιατρός Νευρολόγος αλλά και επιφανής πολιτικός, που είχε διατελέσει υπουργός εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας, σε ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του με τίτλο “Ασθενείς ηγέτες στην εξουσία. Πόσο οι αρρώστιες επηρέασαν τους πολιτικούς τα τελευταία 100 χρόνια” περιγράφει μαζί με άλλες νοσολογικές οντότητες, μια διαταραχή της συμπεριφοράς ορισμένων πολιτικών , που περιγράφεται ως το “σύνδρομο της ύβρεως”.

Ο πολιτικός με αυτό το σύνδρομο, έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
-Θεωρεί τους πολίτες απλά ένα πεδίο πού ασκεί την εξουσία του.
- Φροντίζει υπέρμετρα για την δημόσια εικόνα του.
- Επιλέγει ενέργειες και δράσεις που ευνοούν την εικόνα του αυτή στον Λαό.
-Ταυτίζει τον εαυτό του με το κράτος ή ακόμα και με το έθνος!
-Στις δημόσιες ομιλίες του μιλάει σαν μεσσίας, εκθειάζοντας τις ενέργειές του .
-Αγνοεί τις υποδείξεις και τις παρατηρήσεις του περιβάλλοντός του, αφού πιστεύει ότι έχει το αλάθητο και το προνόμιο να γνωρίζει μόνο αυτός την αλήθεια.
- Έχει υπερβολική αυτοπεποίθηση. Και τελικά χάνει την επαφή με την πραγματικότητα.

Το σύνδρομο αυτό αποκτά μεγάλη σημασία, αφού οι ηγέτες οι οποίοι πάσχουν από αυτό ,επηρεάζουν τις τύχες των λαών τους, αλλά και άλλων λαών , πολλές φορές καθοριστικά.

Στην σημερινή εποχή, με τα χαρακτηριστικά αυτά, θα μπορούσε εύκολα κάποιος να αναγνωρίσει τον πρόεδρο της γειτονικής μας εξ Ανατολών χώρας…
Αλλά εκτός από πολιτικούς ηγέτες, από το σύνδρομο της ύβρεως φαίνεται ότι πάσχουν και αρκετά άτομα ή μικρές ομάδες της κοινωνίας μας!
-Άτομα ή μικρές ομάδες , που υπερεκτιμούν τις δυνάμεις τους .
-Άτομα ή μικρές ομάδες , που συμπεριφέρονται αξιώτικά ή και βίαια στους συμπολίτες τους και γενικότερα στους συνανθρώπους τους.
-Άτομα ή μικρές ομάδες, που πιστεύουν ότι μόνοι αυτοί κατέχουν την αλήθεια.
-Άτομα ή μικρές ομάδες , που προκαλούν την κοινωνία και την Δημοκρατία με λόγια , αλλά και με έργα…

Δυο πρόσφατα παραδείγματα “σύγχρονων υβριστών” στην Ελληνική κοινωνία.

Νέα Φιλαδέλφεια.

Παρελαύνουν την 28η Οκτωβρίου μαθητές και σύλλογοι.. Μπροστά η Ελληνική σημαία. Ο κόσμος που έχει συγκεντρωθεί για να τιμήσει την επέτειο και τα παιδιά του που παρελαύνουν , πιστεύει ότι με την εκδήλωση αυτή τιμά τον αγώνα του Ελληνικού λαού το 1940 και τιμά και αυτούς που σκοτώθηκαν στα Αλβανικά βουνά. Αλλά και αυτούς που αφήσαν μέσα στα χιόνια, μέλη του σώματός τους , στον βωμό της ελευθερίας. Της ελευθερίας, που πάντα για εμάς τους Έλληνες, ήταν ύψιστο αγαθό…

Μια ομάδα από (μάλλον ώριμες) νεαρές γυναίκες (όπως πρόδιδε ο φαινότυπός τους), μπήκαν μέσα στην παρέλαση υποδυόμενες τις μαθήτριες, κρατούσαν την ελληνική σημαία και με γελοίες άθετωσικές κινήσεις, που θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί, ότι προσβάλλουν βάναυσα συνανθρώπους μας που πάσχουν από εγκεφαλική παράλυση, προσπάθησαν να γελοιοποιήσουν την τελετή…

Θα μπορούσαν όμως αβίαστα, να παρελάσουν όπως ήθελαν, σε δική τους εκδήλωση και όχι να προκαλέσουν βάναυσα το πλήθος που είχε συγκεντρωθεί…
Τυπική εκδήλωση του “συνδρόμου της ύβρεως”.

Διαβατά Θεσσαλονίκης.

Μια ομάδα γραφικών, στήνει μπάρμπεκιου, ψήνοντας χοιρινά σουβλάκια και πίνοντας οινοπνευματώδη , έξω από κέντρο κράτησης μεταναστών.. Για να τους προκαλέσει , γνωρίζοντας τα απαγορευτικά της θρησκείας τους…

Άλλη μια τυπική εκδήλωση του “συνδρόμου της ύβρεως”.

Αλλά πώς δημιουργείται αυτό το σύνδρομο;

Βασική προϋπόθεση είναι να υπάρχει το ανάλογο υπόστρωμα: Τόσο το γενετικό όσο και το επίκτητο.

Το γενετικό υπόστρωμα , αφορά την καθορισμένη από τα γονίδια δομή και λειτουργία του εγκεφάλου.

Το επίκτητο υπόστρωμα, αφορά την δομή της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς , όπως αυτά έχουν διαμορφωθεί κατά την διάρκεια της ζωής του ατόμου. Όσον αφορά το γενετικό υπόστρωμα ενός που έχει το “σύνδρομο της ύβρεως”, οι νευροεπιστήμες δεν μπορούν ακόμα να το τροποποιήσουν. Όσον αφορά το επίκτητο υπόστρωμα, πολύ δύσκολα η σύγχρονη επιστήμη μπορεί να το τροποποιήσει, μέσα από μακροχρόνιες διαδικασίες, που αφορούν ψυχολογικές-ψυχιατρικές μεθόδους .
Αυτό όμως που μπορεί να επιτύχει η σύγχρονη επιστήμη, είναι η διάγνωση του συνδρόμου αυτού.

Tο “σύνδρομο της ύβρεως”, δεν προσβάλλει μόνο την αισθητική και την απαιτούμενη ηθική διάσταση της κοινωνικής μας ζωής.
Γίνεται επικίνδυνο για την ομοψυχία του λαού , ιδιαίτερα αυτή την δύσκολη εποχή.

Αλλά επικίνδυνο και για την Δημοκρατία…

Πως θεραπεύεται;

Πρακτικά άμεσα, μόνο με την αποδοκιμασία της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας .

Μακροπρόθεσμα όμως και μόνιμα με την κατάλληλη παιδεία !


* Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης είναι καθηγητής καρδιολογίας