Σπύρος Παππάς

Η λογική της υπερκατανάλωσης, του υπέρμετρου τραπεζικού δανεισμού, του ατομικισμού, του σύγχρονου  lifestyle… έγινε  η καθημερινότητα των Ελλήνων πολιτών.

Τα τελευταία 30 χρόνια εισέρρευσαν (από την Ε.Ε) μεγάλα ποσά, από διάφορα πακέτα και αναπτυξιακά προγράμματα σύγκλισης, στη χώρα μας. Ένα μεγάλο μέρος των χρημάτων αυτών προορίζονταν για υποδομές, οι οποίες θα δημιουργούσαν εφαλτήριο που θα υπερέβαινε τις ψευδαισθήσεις. Η αδιαφάνεια όμως, η αναξιοκρατία και η έλλειψη αναπτυξιακού σχεδίου δεν βοήθησαν προς αυτή την κατεύθυνση.  

Η ελληνική κοινωνία έμαθε, όλα αυτά τα χρόνια, να ζει πάνω από τις πραγματικές της δυνατότητες. Στήριξε, κατά κύριο λόγο, το βιοτικό της επίπεδο σε δανεικά και όταν ήρθε η ώρα της κρίσης, αδύναμη και χωρίς στέρεες υποδομές, εμπιστεύτηκε τις τύχες της στους πιο «κατάλληλους» ανθρώπους. Πληρώσαμε και πληρώνουμε ακριβά το τίμημα προκειμένου να μάθουμε επιτέλους να ζούμε χωρίς αυταπάτες.

Ποιο όμως ήταν το αποτέλεσμα της ανάπτυξης, του καταναλωτισμού και του μιμητισμού ; Το αποτέλεσμα ήταν το χρήμα να γίνει «θεός», και να ισοπεδωθούν οι πραγματικές ανθρώπινες αξίες.

Το χρήμα απέκτησε αξία, έγινε επιδίωξη και αυτοσκοπός. Οι σκέψεις όλων μας, ή τουλάχιστον των περισσοτέρων, είναι αποκλειστικά στο χρήμα. Αναζητάμε το χρήμα, σχεδιάζουμε με χρήμα, ονειρευόμαστε με χρήμα, μιλάμε για το χρήμα… Το χρήμα επίσης ισοπέδωσε οτιδήποτε σχετίζεται με τις πραγματικές και ανθρώπινες αξίες, όπως είναι η εντιμότητα, το ήθος, η ειλικρίνεια, η εργατικότητα, η αξιοπρέπεια και η ανιδιοτέλεια.

Ο νεόπλουτος Έλληνας, βιώνοντας μια επίπλαστη ευημερία, άλλαξε άρδην συνήθειες και συμπεριφορά, τόσο στο κοινωνικό, όσο και στο οικονομικό και πολιτιστικό επίπεδο. Προτίμησε το σκυλάδικο από την παραδοσιακή διασκέδαση, όπως επίσης να δουλεύει παραπάνω ώρες από το να έχει ελεύθερο χρόνο για αγάπη και δημιουργία και θαμπωμένος, σαν ιθαγενής, από τις χάντρες και τις υποσχέσεις για «μεγάλη ζωή», έχασε (σε μεγάλο βαθμό) κάθε είδους ανθρωπιά, συμπόνια και σεβασμό προς τον συνάνθρωπό του.

Μήπως όμως το τέλος των ψευδαισθήσεων μιας ολόκληρης κοινωνίας και η αυτογνωσία μπορεί, σήμερα, να γίνει η απαρχή ριζικής αλλαγής στην πολιτική σκέψη και στη συμπεριφορά των πολιτών ; Μήπως ήρθε η ώρα να αναζητήσουμε εκείνες τις αρχές και αξίες που θα συντελέσουν στην ανάπτυξη μιας καλύτερης κοινωνίας ; Μήπως τελικά μετά από όλα όσα έχουμε βιώσει, τα δέκα τελευταία χρόνια, θα μπορούσαμε να δούμε την κρίση, σαν ευκαιρία ;

*Ο Σπύρος Παππάς είναι καθηγητής, πρώην άμισθος σύμβουλος σε θέματα Παιδείας του Δήμου Μαραθώνος.