Νίκος Φελέκης

Μετά το 2018 ο φετινός Σεπτέμβριος είναι ο καλύτερος για τον Αλέξη Τσίπρα. Για πρώτη φορά τα προβλήματα είναι της κυβέρνησης και όχι της αντιπολίτευσης. Τόσο πέρυσι όσο και πρόπερσι ο ερχομός του φθινοπώρου είχε πολλές... βροχές για την Κουμουνδούρου. Η εσωστρέφεια, οι αρνητικές δημοσκοπήσεις, το ισχυρό αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο, τα «40άρια» του Μητσοτάκη ήταν καρφιά στο ασθενικό σώμα του ΣΥΡΙΖΑ. Σχεδόν όλοι προέβλεπαν μια «δεύτερη άνετη νίκη της Ν.Δ. στις εκλογές, όποτε κι αν στήνονταν οι κάλπες» και προεξοφλούσαν μια «σίγουρη οκταετία του Κυριάκου». Τα σενάρια για τον ΣΥΡΙΖΑ ήταν μαύρα, μαύρα σαν καλιακούδα: από επιστροφή στο 3% μέχρι αναζήτηση του διαδόχου του Τσίπρα προέβλεπαν οι «προφήτες της συμφοράς», όπως αποκαλεί ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ορισμένους δημοσκόπους και δημοσιολογούντες.

Τώρα, όπως μας λέει στενός συνεργάτης του Αλέξη, «είναι ο Μητσοτάκης αυτός που έχει χάσει την μπάλα». Βεβαίως, παραδέχεται ότι «ακόμη δεν είναι σίγουρο ότι θα την πάρει οπωσδήποτε ο Τσίπρας». Μέλλει να αποδειχθεί. Και χρειάζονται πολλά να γίνουν ώστε ο ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές που θα γίνουν με την απλή αναλογική να έχει γυρίσει το παιχνίδι. Είτε ερχόμενος πρώτος, έστω και με μία ψήφο διαφορά, όπως είναι το σύνθημα με το οποίο θα πορευτεί εφεξής η Κουμουνδούρου, είτε η απόσταση από τη Ν.Δ., σε περίπτωση που είναι αυτή πρώτο κόμμα, να είναι 2-3 μονάδες, ώστε οι επόμενες εκλογές, με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, να είναι αμφίρροπο ντέρμπι. Πάντως, την αισιόδοξη αυτή προσέγγιση δεν την ενστερνίζονται όλοι στην Κουμουνδούρου.

Με βάση και τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων, φανερών και μυστικών, η διαφορά για μεν τα κυβερνητικά στελέχη παραμένει διψήφια, κοντά στο 10%, για δε της αντιπολίτευσης έχει μειωθεί στο 8%, με τάση περαιτέρω συρρίκνωσης. Υπάρχουν όμως και βουλευτές της αξιωματικής αντιπολίτευσης -που δεν ανήκουν κατ’ ανάγκην στην «Ομπρέλα»- οι οποίοι δεν είναι ευχαριστημένα ακόμη και με τη διαφορά στο 8%. «Με αυτή τη διαφορά (8%) χάσαμε τις εκλογές. Δηλαδή, μετά από δύο χρόνια, βρισκόμαστε στο ίδιο σημείο και πρέπει να είμαστε ευτυχείς;» αναρωτιούνται. Και συμπληρώνουν: «Τι άλλο πρέπει να συμβεί στην κυβέρνηση για να επωφεληθεί η αντιπολίτευση; Η πανδημία βρίσκεται σε έξαρση, οι ποινές στους ανεμβολίαστους υγειονομικούς τινάζουν στον αέρα το ΕΣΥ, κάηκαν 1.200.000 στρέμματα, 40.000 μαθητές κόπηκαν από τα πανεπιστήμια, το επιτελικό κράτος απέτυχε, ο Μητσοτάκης με τα “Αποστολικά” έδειξε ότι δεν μπορεί να κάνει ούτε ανασχηματισμό, τι άλλο πρέπει να γίνει για να προηγηθούμε στις δημοσκοπήσεις;».

Δύο σχολές σκέψεις

Ο προβληματισμός που αναπτύσσεται είναι μήπως οι πολίτες αργά αλλά σταθερά αποσύρουν την εμπιστοσύνη τους από τα κόμματα και εναποθέσουν τις ελπίδες τους σε ηγετικές προσωπικότητες που με τη συνδρομή μιας επιτελικής -και με τεχνοκρατικές ικανότητες- ομάδας υπόσχονται την επίλυση των οξυμένων κοινωνικο-οικονομικών προβλημάτων. Η προσέγγιση αυτή έχει ως αποτέλεσμα να αναπτύσσονται δύο σχολές σκέψης, και αντίστοιχης συμπεριφοράς, στον ΣΥΡΙΖΑ. Η μία που υποστηρίζει πως ο Τσίπρας πρέπει να σταματήσει να ασχολείται τόσο πολύ με τα κομματικά και να αρχίσει να συγκροτεί, όπως και ο Μητσοτάκης, ομάδες «κυβερνώσας αντιπολίτευσης» με νέους ανθρώπους, των οποίων τα βασικά προσόντα δεν θα είναι τα κομματικά ένσημα, αλλά οι πολιτικές ευαισθησίες, η επιστημονική γνώση και οι τεχνοκρατικές δεξιότητες. Και η άλλη που επιμένει στον παραδοσιακό τρόπο πολιτικής δράσης, με την ενίσχυση του κόμματος -και ιδιαίτερα των αριστερών χαρακτηριστικών του- ως πρώτης προτεραιότητας καθήκον.

Οι πρώτοι υποστηρίζουν πως «το επιτελικό κράτος με τον τραγέλαφο του ανασχηματισμού, τις καταστροφές από τις πυρκαγιές και τους λανθασμένους χειρισμούς στην αντιμετώπιση της πανδημίας του COVID-19 έχει πληγωθεί» και ότι είναι απαραίτητο ο Τσίπρας «να αναδείξει το δικό του επιτελικό σχήμα με τους ικανούς, τους άριστους, τους πρώτους, με τους οποίους μπορεί να κυβερνήσει αποτελεσματικά και να επιλύσει τα αυξανόμενα προβλήματα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων». Εξάλλου, όπως υποστηρίζουν, «δεν είναι μόνο ο Μητσοτάκης με το επιτελικό κράτος, είναι και ο Σημίτης με τους εκσυγχρονιστές, ο Γιώργος Παπανδρέου με τους αποκαλούμενους “κηπουρούς”, που δείχνουν ότι η διακυβέρνηση για να κερδηθεί χρειάζεται διακριτή και επιτελική ομάδα γύρω από τον αρχηγό». Οι δεύτεροι διατείνονται ότι «δεν είναι τα πρόσωπα, αλλά οι ριζοσπαστικές πολιτικές και οι συμμαχίες με αριστερό και προοδευτικό πρόσημο αυτές που μπορούν να ξαναφέρουν τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία». Και οι μεν και οι δε συμφωνούν πάντως ότι η τακτική του ώριμου φρούτου δεν είναι τελεσφόρα. «Ο Μητσοτάκης, παρά τα πολλά και σοβαρά προβλήματα της κυβέρνησης, δεν θα πέσει μόνος του, πρέπει να τον ρίξουμε», υποστηρίζει ο Νίκος Φίλης. Με αυτή τη γραμμή εξάλλου θα πορευτεί εφεξής και ο Αλέξης Τσίπρας.

Η συναίνεση πάει στην άκρη και μετά τη ΔΕΘ, το «σκληρό ροκ», που λεκτικά θα φτάνει μέχρι και τον «ανένδοτο» (η δήλωση περί απόπειρας εξαγοράς και αποστασίας του Αποστολάκη μάς προετοιμάζει για την ανειρήνευτη αντιπολίτευση που έρχεται), θα χαρακτηρίζει την τακτική της Κουμουνδούρου μέχρι και τις εκλογές. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Τσίπρας ρίχνει το σύνθημα: «Εξι μήνες ζωής απέμειναν στην κυβέρνηση Μητσοτάκη». Μπορεί να μην το πιστεύει, αλλά θέλει αφενός να κρατάει το δικό του «στράτευμα» σε εγρήγορση και αφετέρου να διευρύνει τον προβληματισμό που αναπτύσσεται στα δεξιά της Ν.Δ. με τα κόμματα του Κυριάκου Βελόπουλου, του Γιώργου Τράγκα και του Φαήλου Κρανιδιώτη. Επιπροσθέτως, στέλνει μήνυμα, όπως μας λένε συνεργάτες του, και στα επιχειρηματικά συμφέροντα ότι «πλέον δεν θα είναι μόνος ο Μητσοτάκης στη διαχείριση του Ταμείου Ανάκαμψης, είμαι κι εγώ εδώ, αφού τα προβλήματα του πρωθυπουργού θα μεγαλώνουν και η φθορά της κυβέρνησης θα οδηγήσει, το αργότερο μέχρι την άνοιξη, στις κάλπες».Και φυσικά απευθύνεται και στα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης, και ιδιαίτερα το ΚΙΝ.ΑΛ. «Αν στόχος σας είναι η διακυβέρνηση και εξουσία, αυτή δεν περνάει από τον Μητσοτάκη, αλλά μέσα από τη συνεργασία μαζί μου».

Δεν είναι πάντως λίγοι αυτοί που, και στον ΣΥΡΙΖΑ, επισημαίνουν τη γρήγορη στροφή του Τσίπρα από την καλοκαιρινή συναίνεση στον ανειρήνευτο πόλεμο του φθινοπώρου. Οι γνωρίζοντες υποστηρίζουν ότι τα «Αποστολικά» ήταν αυτά που έκαναν τον Τσίπρα να συνειδητοποιήσει ότι «ο Μητσοτάκης, παρά τα όσα δημοσίως υποστηρίζει, με την κίνηση με την υπουργοποίηση του ναυάρχου Αποστολάκη κινήθηκε πρωτίστως από την ανάγκη να κάνει ρούμπο στον Τσίπρα παρά να δημιουργήσει έναν διακομματικό μηχανισμό αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών». Φέρνουν, μάλιστα, ως παράδειγμα τη συζήτηση που είχε γίνει στη Βουλή, κατά την οποία ο πρωθυπουργός είχε απορρίψει τη δημιουργία Ανεξάρτητης Αρχής, όπως πρότεινε ο Τσίπρας, και είχε δηλώσει ορθά κοφτά ότι η Πολιτική Προστασία ανήκει στον σκληρό πυρήνα του κράτους. Η συνειδητοποίηση λοιπόν εκ μέρους του Τσίπρα ότι η γραμμή της συναίνεσης βοηθάει τον Μητσοτάκη και όχι τον ίδιο είναι αυτή που τον έκανε να αλλάξει γνώμη για την ένταξη ενός πρώην υπουργού του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση Μητσοτάκη. Σε αυτό φαίνεται ότι τον βοήθησε η... Αίγινα. Ναι, ναι, η Αίγινα! Είχε πάει από την Κυριακή στο σπίτι του Αλέκου Φλαμπουράρη για να γιορτάσουν τη Δευτέρα μαζί (και με Ολγα Γεροβασίλη και Χρήστο Σπίρτζη) την ονομαστική γιορτή του εξ απορρήτων και διαχρονικά πιο κοντινού του συνεργάτη.

Οι συζητήσεις των τεσσάρων για τις πολιτικές εξελίξεις, τον ανασχηματισμό και την «παγίδα που του στήνει ο Κυριάκος με τον Βαγγέλη, ο οποίος μετά το υπουργείο Αμυνας έγινε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Coral, εταιρεία συμφερόντων Βαρδινογιάννη» φαίνεται πως τον έπεισαν. Και την Τρίτη το πρωί, που γύρισε στην Αθήνα, έδωσε εντολή να εκδοθεί η σκληρή ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ κατά της κυβέρνησης και να υπάρξει, από τους υπεύθυνους του γραφείου Τύπου της Κουμουνδούρου, η ακόμη πιο σκληρή διαρροή κατά του Αποστολάκη. Η μετέπειτα υπεράσπιση του ναυάρχου, του ήθους και της εντιμότητάς του μάλλον δεν ωφέλησαν τον ΣΥΡΙΖΑ, αφού η εντύπωση που δόθηκε ήταν ότι υπήρξε κάποια παρασκηνιακή διαβούλευση για πρόσωπο κοινής αποδοχής στο νεοσύστατο υπουργείο Πολιτικής Προστασίας. Αυτό δηλαδή που ήθελε να αποφύγει ο Τσίπρας εξαρχής και το οποίο του επισημάνθηκε και από άλλους συνεργάτες του. Οτι δηλαδή η γραμμή της συναίνεσης, εφόσον επικυρωνόταν και με την υπουργοποίηση Αποστολάκη, θα δημιουργούσε την αίσθηση, ιδίως στους πολίτες της Αριστεράς, ότι η αντιπαράθεση Τσίπρα - Μητσοτάκη είναι ένα είδος εσωκομματικού καβγά.

Στρατηγική επιλογή

Αυτή η αίσθηση θα μπορούσε να γίνει εδραία πεποίθηση εφόσον ο Τσίπρας συνέχιζε τη μετριοπαθή και κεντρώα γραμμή της συναινετικής και δημιουργικής αντιπολίτευσης, όπως του προτείνουν ορισμένοι συνομιλητές του από τον χώρο της πολιτικής επικοινωνίας, αλλά και αρκετοί δημοσιολογούντες, προερχόμενοι από την Κεντροαριστερά. Και γι’ αυτό το κάψιμο των γεφυρών της αντιπολίτευσης με την κυβέρνηση αποτελεί στρατηγική επιλογή, η οποία καθημερινά θα γίνεται εναργέστερη. Βεβαίως, για να ευδοκιμήσει πολιτικά και εκλογικά, θα χρειαστούν ακόμη και πιρουέτες καλού χορευτή, αφού θα πρέπει να ισορροπήσει ανάμεσα στην υπευθυνότητα και τον ριζοσπαστισμό, το αριστερό και το κεντρώο, το πατριωτικό και το αντεθνικιστικό, τον κυβερνητισμό και την αντιπολίτευση, τον δικαιωματισμό και το σφράγισμα των συνόρων. Οι ισορροπίες, όπως παραδέχονται και συνεργάτες του, είναι όντως λεπτές, αλλά η πολιτική, εκτός των άλλων, είναι και η τέχνη της εξισορρόπησης συμφερόντων.

Επιπροσθέτως, ο Αλέξης Τσίπρας θα χρειαστεί να τονώσει έτι περαιτέρω τα ηγετικά του χαρακτηριστικά, τα οποία αδυνάτισαν με την εκλογική ήττα του 2019 και την -ανεξήγητη για πολλούς- επιμονή που επιδεικνύει σε συμπεριφορές στελεχών του και πρωτίστως του Παύλου Πολάκη, ο οποίος συνεχώς φροντίζει να διαφοροποιείται από την επίσημη γραμμή. Τελευταίο παράδειγμα η υπεράσπιση του αντεμβολιαστή γιατρού Κούβελα, στο όνομα δήθεν της ελευθερογνωμίας, και η ταύτισή του με τον πρόεδρο της ΠΟΕΔΗΝ Γιαννάκο, που αρνείται την υποχρεωτικότητα εμβολιασμού των υγειονομικών, όταν η επίσημη θέση του ΣΥΡΙΖΑ είναι υπέρ του εμβολιασμού και της επιβολής ποινής (όχι με διαθεσιμότητα, αλλά με την πληρωμή από την τσέπη τους δύο υποχρεωτικών μοριακών τεστ PCR κάθε εβδομάδα) σε όσους από το υγειονομικό προσωπικό αρνούνται να εμβολιαστούν. Κατά τα άλλα, στην τελευταία συνεδρίαση του Πολιτικού Κέντρου αποφασίστηκε, και υποτίθεται πως συμφώνησε και ο Πολάκης, ότι είναι η τελευταία φορά που γίνεται ανεκτή η διαφοροποίηση του βουλευτή Χανίων και πρώην αναπληρωτή υπουργού Υγείας.

Εισηγήσεις για απομάκρυνση Πολάκη

Ενδεχομένως, αυτός είναι και ο λόγος που ορισμένοι εισηγούνται στον Τσίπρα την απομάκρυνση Πολάκη, ως θεαματική κίνηση πριν από τη ΔΕΘ, η οποία εκτός από το μήνυμα που θα στείλει στους εσωκομματικούς αντιπάλους θα τονώσει και τα ηγετικά χαρακτηριστικά του Τσίπρα στην κοινωνία. Δύσκολα βέβαια θα το αποτολμήσει ο Τσίπρας. Ωστόσο, ο ίδιος και οι συνεργάτες του ψάχνουν μια θεαματική κίνηση, τις αμέσως προσεχείς ημέρες και ιδιαίτερα στο μεσοδιάστημα ανάμεσα στην ομιλία Μητσοτάκη και τη δική του στη ΔΕΘ, για να αλλάξει το κλίμα, που -πιθανολογείται ότι- θα δημιουργήσει η ομιλία Μητσοτάκη για μείωση φόρων, μεγάλες επενδύσεις και οικονομική ανάκαμψη. Αλλωστε, ο Αλέξης Τσίπρας γνωρίζει πως ο τραγέλαφος του ανασχηματισμού με τον Αποστολάκη και η ενίσχυση των (ακρο)δεξιών χαρακτηριστικών της κυβέρνησης -με την υπουργοποίηση, μετά τον Μάκη Βορίδη και τον Αδωνη Γεωργιάδη, και του τρίτου πολιτικού τέκνου του Γιώργου Καρατζαφέρη, του Θάνου Πλεύρη- δεν είναι αυτά που ενδιαφέρουν τον κόσμο. Δεν είναι τυχαίο ότι στις κυλιόμενες δημοσκοπήσεις, που πραγματοποίησε τις τελευταίες ημέρες το Μαξίμου, μεγάλο ποσοστό των πολιτών όχι μόνο δεν γνώριζε για το φιάσκο με τον Αποστολάκη, αλλά δεν ήξερε καν ότι έγινε ανασχηματισμός!

Ο Τσίπρας και οι συνεργάτες του ξέρουν ότι αυτά που απασχολούν τους πολίτες είναι τα προβλήματά τους και ο φόβος τους είναι για την έξαρση της πανδημίας. Επίσης, γνωρίζουν ότι ψηλά στις προτεραιότητές τους είναι η οικονομική και εργασιακή τους ανασφάλεια και όχι αν έγινε πάλι υπουργός ο Θεοδωρικάκος, έφυγε ο Χρυσοχοΐδης και έστειλαν για τουρισμό τον Κικίλια. Από αυτά θα κριθούν και η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση. Απείρως πιο σημαντικό θέμα από τα «Αποστολικά» είναι οι αναμενόμενες αυξήσεις στη ΔΕΗ, στο ψωμί, στον καφέ και σε άλλα προϊόντα και υπηρεσίες, για τα οποία ο τομέαρχης του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Χαρίτσης τις επόμενες ημέρες θα καταθέσει ερώτηση στη Βουλή. Οπως σημαντικά είναι και τα θέματα του Ασφαλιστικού, της Παιδείας, της εργασίας, για τα οποία ο Τσίπρας έχει πει ότι θα καταργήσει τους νόμους που ψήφισε η Ν.Δ. Ενδεχομένως αυτός είναι ο λόγος που η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται και σε αναζήτηση στελεχών από τον χώρο των δημοσκοπήσεων και της πολιτικής επικοινωνίας: να περάσει καλύτερα τις θέσεις της -μέσω και των media- στους ψηφοφόρους. Και προφανώς αυτά τα θέματα θα συζητήσει, τις επόμενες ημέρες, στο Πολιτικό Συμβούλιο ο Αλέξης με τους συντρόφους του...