Μάκης Πολλάτος

H αίσθηση ότι μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία η Ευρώπη υπνοβατεί προς έναν γενικευμένο πόλεμο ενισχύεται ώρα με την ώρα, καθώς συμπληρώνονται 17 ημέρες από την έναρξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Η κατάσταση μοιάζει να περιπλέκεται και για αρκετούς στρατιωτικούς παρατηρητές αυτό που στην πραγματικότητα συμβαίνει μετά την ανάπτυξη 125.000 Ρώσων στρατιωτικών στην Ουκρανία είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που φαίνεται, δηλαδή την πολιορκία τριών μεγάλων ουκρανικών πόλεων -του Χάρκοβο, της Μαριούπολης, του Μικολάιβ- και του Κιέβου, της πρωτεύουσας, δηλαδή, όπου έχει παραμείνει πληθυσμός σχεδόν 1,5 εκατομμυρίου ανθρώπων.

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν επεδίωκε την κατάρρευση της Ουκρανίας με ένα χτύπημα-αστραπή που θα αποσταθεροποιούσε την κυβέρνηση του Κιέβου και θα οδηγούσε στην έξοδο τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Και όσο κι αν η προσπάθεια του Ρώσου προέδρου δεν πέτυχε, η Μόσχα φαίνεται ότι έχει επεξεργασμένα σχέδια για να καταλάβει την Ουκρανία διά της βίας και να κατοχυρώσει τον έλεγχό της όπου κρίνει αναγκαίο.

Οι πόλεις σε κλοιό

Οι υποτιθέμενες διπλωματικές διαβουλεύσεις Ουκρανών και Ρώσων δίνουν χρόνο στον Πούτιν να σταθεροποιήσει τη στρατιωτική παρουσία των δυνάμεών του, όσο αναδιοργανώνεται για να εντείνει την περίσφυξη πόλεων που βομβαρδίζονται ανηλεώς, με σκοπό να υποχρεώσουν την κυβέρνηση του Κιέβου σε παράδοση. Ενισχυμένοι με οπλικά συστήματα που προσφέρονται από νατοϊκές χώρες, όπως αντιαρματικά και φορητά όπλα που χρησιμοποιούνται εναντίον αεροσκαφών και ελικοπτέρων, οι υπερασπιστές της Ουκρανίας δείχνουν έτοιμοι να αντισταθούν μέχρι τέλους.

Απ’ ό,τι φαίνεται όμως, οι Ουκρανοί μοιάζουν να μην έχουν επαρκείς εφεδρείες για να ανατρέψουν τον ρου των επιχειρήσεων όσο οι ρωσικές δυνάμεις σφυροκοπούν τρεις από τις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας για να σπάσουν το ηθικό των κατοίκων. Ουδείς, ακόμη και από τους πλέον αξιόπιστους στρατιωτικούς ή διπλωματικούς αναλυτές, διακινδυνεύει μια πρόβλεψη για την πορεία των επιχειρήσεων.

Τόσο το ΝΑΤΟ όσο και οι Ρώσοι φαίνεται σαν να τεστάρουν ο ένας τα όρια του άλλου. Ο Πούτιν έστειλε απειλητικό προειδοποιητικό σήμα ότι θα μπορούσε ακόμη και να χρησιμοποιήσει τακτικά πυρηνικά όπλα, θέτοντας σε συναγερμό τις στρατηγικές πυρηνικές δυνάμεις της Ρωσίας, με το επιχείρημα ότι πρέπει να είναι σε ετοιμότητα για πιθανό χτύπημα από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η Ουάσινγκτον, από την άλλη, αρκείται στην πολιτική των ασφυκτικών οικονομικών κυρώσεων για τον «στραγγαλισμό» της Μόσχας και απορρίπτει το ενδεχόμενο επιβολής ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την Ουκρανία, αφού αυτό θα υποχρέωνε τις αεροπορικές δυνάμεις που θα αναλάμβαναν την αποστολή υλοποίησης της no flight zone να καταρρίπτουν όποιο ρωσικό μαχητικό αεροσκάφος ή ελικόπτερο υπερίπτατο της Ουκρανίας και θα ισοδυναμούσε με κήρυξη Παγκοσμίου Πολέμου.

Ούτε το ενδεχόμενο ενίσχυσης της ουκρανικής άμυνας με μαχητικά αεροσκάφη MIG-29 από την Πολωνία προχώρησε, αφού ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν υπαναχώρησε από το αρχικό βήμα του, διαβλέποντας τον κίνδυνο ανεξέλεγκτης κλιμάκωσης. Στη συσσωρευμένη ένταση που έχει δημιουργηθεί τα πράγματα θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια μαθηματική ακολουθία γεγονότων μιας παγίδας κλιμάκωσης. Προφανώς, στη σύγκρουση που συνεχίζεται στην Ουκρανία το απώτατο όριο μεταξύ Δύσης και Ρωσίας είναι ο πυρηνικός πόλεμος.

Το ΝΑΤΟ μοιάζει να επιτρέπει στη Ρωσία να συνεχίζει τις επιχειρήσεις στο εσωτερικό της Ουκρανίας χωρίς να επεμβαίνει ουσιαστικά, αλλά αναδεικνύοντας διαχωριστικές γραμμές που σηματοδοτούν τον νέο Ψυχρό Πόλεμο. Η εμπλοκή των υπέρτερων, συνολικά, στρατιωτικών δυνάμεων των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ σε έναν πόλεμο επί του εδάφους με τη ρωσική στρατιωτική μηχανή μοιάζει με ένα ενδεχόμενο που η Ατλαντική Συμμαχία θέλει να αποφύγει πάση θυσία.

Μπλοκ συμμαχιών

Μέσα σε λίγες μόνο ημέρες έχουν αναδημιουργηθεί πολύ σκληρά μπλοκ συμμαχιών μεταξύ συνεργαζόμενων χωρών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, με τις χώρες της Ε.Ε., τη Βρετανία, τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ πλην Τουρκίας και τον Καναδά είναι στο ίδιο στρατόπεδο επιβάλλοντας σκληρές κυρώσεις στη Ρωσία.

Ο πρόεδρος Μπάιντεν επιχειρεί να ενισχύσει τα ποσοστά αποδοχής του στην αμερικανική κοινή γνώμη, ενώ παρακολουθεί την Ευρώπη να αποδυναμώνεται οικονομικά τόσο λόγω της κατάρρευσης deals αξίας δισεκατομμυρίων, όπως η αναστολή του Nordstream 2, όσο και εξαιτίας της ανάγκης για οικονομική αρωγή στα εκατομμύρια των Ουκρανών προσφύγων, παράλληλα με την προετοιμασία για εξεύρεση νέων ενεργειακών πόρων που θα σηματοδοτήσουν την απεξάρτηση από τη Ρωσία και με δεδομένη την απόφαση για επανεξοπλισμό των χωρών της Ε.Ε. με διοχέτευση εκατοντάδων δισεκατομμυρίων για αγορές όπλων.

Στο εσωτερικό της Ευρώπης έχει ξεκινήσει μια αόρατη μάχη για την πρωτοκαθεδρία μεταξύ της Γαλλίας, που είναι η μοναδική πυρηνική δύναμη της Ε.Ε., και της Γερμανίας, που προγραμματίζει την εκταμίευση €100 δισ. για την άμυνα.

Το Πεκίνο

Στις νέες παγκόσμιες ισορροπίες, η Κίνα δείχνει να διαφωνεί με τη λογική της ανεξέλεγκτης έντασης μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης, αν και καταγγέλλει ανοιχτά το ΝΑΤΟ ότι εξώθησε τον Πούτιν να εισβάλει στην Ουκρανία, αντιτίθεται στις κυρώσεις εναντίον της Μόσχας και προειδοποιεί ότι η Ταϊβάν θα ξαναγίνει μέρος της κινεζικής επικράτειας.

Από το αλισβερίσι δεν θα μπορούσε να λείπει η Τουρκία, που εμμέσως αναγνωρίζεται από τους ισχυρούς ως περιφερειακή δύναμη. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πουλάει UAV’s Bayraktar στην Ουκρανία, δεν εφαρμόζει τις κυρώσεις του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. εναντίον της Ρωσίας, παρουσιάζεται σαν έντιμος διαπραγματευτής και επιτυγχάνει να αποκαταστήσει τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αμερικανό πρόεδρο, τον οποίο ενημέρωσε για τις συνομιλίες Λαβρόφ - Κουλέμπα - Τσαβούσογλου στην Αττάλεια.

Προφανώς η Αγκυρα διεκδικεί ανταλλάγματα: νομιμοποίηση της αγοράς των ρωσικών S-400, άρση του αμερικανικού εμπάργκο για παράδοση των 100 F-35 στην τουρκική Αεροπορία και ζητά άμεση ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. Παραλλήλως αποκαθιστά τις σχέσεις του με το Ισραήλ, του οποίου ο πρωθυπουργός ήταν ο μοναδικός ξένος ηγέτης (πλην του προέδρου της Λευκορωσίας) που συναντήθηκε εκ του σύνεγγυς με τον Πούτιν, προφανώς με τις ευλογίες της Ουάσινγκτον. Ενα power game σε πλήρη εξέλιξη, τον λογαριασμό του οποίου πληρώνουν πρώτοι οι Ουκρανοί με νεκρούς, τραυματίες, εκατομμύρια πρόσφυγες και ισοπέδωση της χώρας τους.