Κώστας Σκανδαλίδης

Είναι κοινοτυπία να επαναλάβω ότι ο covid-19 λειτουργεί ήδη σαρωτικά ως παγκόσμιος καταλύτης και ανατροπέας.

Ένας ανατροπέας που προσβάλλει αδιακρίτως όλα τα είδη πολιτευμάτων και κοινωνικών συστημάτων, όλα τα καθεστώτα και τις εξουσίες όπου γης με τρόπο οριζόντιο και καταλυτικό. Δοκιμάζει κάθε σύστημα υγείας και τις μέχρι τώρα κατακτήσεις της ιατρικής επιστήμης και τεχνολογίας. Αναδεικνύει σε όλη της τη μεγαλοπρέπεια την παγκόσμια αναρχία και αταξία που επικρατεί. Αποκαλύπτει τα όρια, τις εγγενείς αδυναμίες και το αδιέξοδο της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Και στον τόπο μας έρχεται να προστεθεί ως ασύμμετρη απειλή στο αξεπέραστο ζήτημα των καιρών, στο μεταναστευτικό- προσφυγικό και στον υβριδικό πόλεμο που έχει εξαπολύσει ο Ερντογάν παράλληλα με τον επεκτατικό αναθεωρητισμό του.

Άπαντες, αφού παραδέχονται ότι τίποτε δεν θα μοιάζει το ίδιο την επόμενη μέρα αναρωτιούνται πως θα είναι ο κόσμος και η ζωή μας μετά τον κορωνοιό. Ήδη φαίνεται να συμφωνούν ότι μια εποχή βαθιάς ύφεσης και αδήλωτων διαστάσεων οικονομικής κρίσης απομακρύνει σε απροσδιόριστο σήμερα χρόνο τις προϋποθέσεις μιας ανάπτυξης.

Οι κρατούσες εξουσίες προετοιμάζουν συστηματικά το κλίμα: «θα μάθουμε να ζούμε με λιγότερα και διαφορετικά» Ναι, αλλά πως; Μπροστά στο δέος και την ανασφάλεια της ανέχειας, της ανεργίας, πως μπορεί να διασφαλιστεί η κοινωνική συνοχή και ένα αξιοπρεπές επίπεδο ζωής;

Όσοι βιάστηκαν να ξεμπερδεύουν με τα αμείλικτα ερωτήματα που θέτει η επόμενη μέρα. Όσοι παραμένουν θιασώτες επί μέρους εκσυγχρονισμών, αμετακίνητων συσχετισμών και δεδομένων νομοτελειών. Βολεύονται να προτείνουν την «επιστροφή στην κανονικότητα». Πρέπει να απαντήσουν καθαρά: Θεωρούν κανονικότητα την αδιασάλευτη τάξη της «διεθνούς των κυνικών ηγετών» που κυριαρχούν στο παγκόσμιο σκηνικό του Τράμπ, του Τζόνσον, του Ερντογάν, του Πούτιν, και των λοιπών; Την απρόσκοπτη συνέχιση στην Ευρώπη του γερμανικού ιμπέριουμ;

Την αποδιάρθρωση του ρόλου του κράτους, της δημόσιας υγείας και εκπαίδευσης και την εναπόθεση στην αγορά των δημοσίων αγαθών και της προστασίας του δημόσιου συμφέροντος; Την αλόγιστη κατασπατάληση των πλουτοπαραγωγικών και περιβαλλοντικών πόρων, την καταστροφή των οικοσυστημάτων και το βιασμό της φύσης; Την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις φυλετικές διακρίσεις, το ρατσισμό, τις κλειστές και ξενοφοβικές κοινωνίες;

Το πρώτο δίδαγμα της ιστορίας από την πανδημία είναι ότι αυτός ο κόσμος δεν μας αξίζει και πρέπει να τον αλλάξουμε. Το οικουμενικό αίτημα για προστασία της ζωής στον πλανήτη με όλες του τις διαστάσεις επιβάλλει άλλου τύπου διακυβέρνηση που υπερβαίνει την ασίγαστη αντιπαράθεση των κατανομών ισχύος και τους εθνικούς προστατευτισμούς. Αν η Ευρώπη θέλει φωνή και ρόλο και κυρίως αν θέλει να έχει αύριο πρέπει να αλλάξει τώρα τη Συνθήκη της και τις προϋποθέσεις ενοποίησης της, υπερβαίνοντας την αδιέξοδη αντιπαράθεση Βορρά - Νότου που απειλεί να τη διαλύσει.

Τα παραδοσιακά οικονομικά εργαλεία και οι συμβατικές κατανομές εισοδήματος και πλούτου δεν επαρκούν να αντιμετωπίσουν μια κρίση που κατά γενική ομολογία θα είναι πολύ οξύτερη και πιο σύνθετη από το κραχ του 1929. Η χώρα μας αν θέλει να επιβιώσει πρέπει να συνταχθεί με τις αλλαγές που απαιτούνται με συνέπεια και σταθερότητα. Κάποιοι αναγνωρίζοντας ότι η «επιστροφή στην κανονικότητα» καταντά μια βαθιά συντηρητική στρατηγική μιλούν για νέα κανονικότητα. Φοβούνται να μιλήσουν για Αλλαγή; Για επιστροφή ξανά στο προσκήνιο της πολιτικής, για μια νέα πολιτική εποχή; Ότι δεν είναι στο ίδιο στρατόπεδο πολιτικοί και κόμματα;

Είναι φανερό ότι η ριζική Αλλαγή δεν είναι εφικτή ούτε με την επαγγελία μιας αδύνατης επανάστασης που αν δεν είναι τυχοδιωκτικός λαϊκισμός καταντά μεταφυσικό δόγμα. ούτε με τη φωτισμένη πρωτοπορία δεσποτικών ηγετών ή με καθεστώτα αυταρχικά και στρατοκρατικά. Γίνεται μόνο δημοκρατικά και κοινοβουλευτικά.

Η Δύση και κυρίως η Ευρώπη ακόμη και μέσα στον κυκεώνα των προβλημάτων εξακολουθεί συγκριτικά να αποτελεί τη μόνη δυνατότητα να αποτυπωθεί το κρατικό- πολιτικό και οικονομικό υπόδειγμα της Δημοκρατικής Αλλαγής.

Κατά συνέπεια το δίλημμα επιστροφή στην πριν τον covid-19 πραγματικότητα ή δημοκρατική αλλαγή σήμερα γίνεται το πεδίο της διαχρονικής αντιπαράθεσης των δυνάμεων της συντήρησης και της προόδου. Δίλημμα που καθιστά σύγχρονο και επίκαιρο το αξιακό πλαίσιο της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας. Της μοναδικής παράταξης που έστησε κράτος δικαίου και κοινωνία ευημερίας με αυστηρή προσήλωση στη δημοκρατία και τη θεσμική της συγκρότηση. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που ο Α. Τσίπρας ανακάλυψε τη σοσιαλδημοκρατία μετά τη παταγώδη αποτυχία του αντισυστημικού αριστερού λαϊκισμού. Και , βεβαίως δεν γνωρίζω αν μετά την κρίση του ιού που ομολογουμένως με επιτυχία χειρίζεται ως τώρα ο Κ. Μητσοτάκης θα θελήσει κι αυτός να ενδυθεί τον μανδύα του σοσιαλδημοκράτη μιας και οι Τζόνσον και Όρμπαν δεν φαίνεται να τον εμπνέουν.

Εκείνο που γνωρίζω καλά είναι ποιος στη δεκαετία του ’80 έφτιαξε το ΕΣΥ και το κοινωνικό κράτος. Ποιος στη δεκαετία του ’90 ανέδειξε μια πραγματικά σοσιαλδημοκρατική πολιτική σε όλη τη κλιμάκωση της ελληνικής κοινωνίας και οργάνωσε της δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις που κρατούν και σήμερα σθεναρά τις αντοχές της χώρας στις ασύμμετρες απειλές.

Όλα αυτά που καθιστούν και σήμερα τη δημοκρατική και προοδευτική παράταξη το μόνο αυθεντικό εκφραστή μιας σύγχρονης και επίκαιρης σοσιαλδημοκρατικής πρότασης. Η αναγέννηση της, η αυτοδύναμη στρατηγική της δεν είναι ένα απλό πολιτικό εγχείρημα. Είναι πρόταση επιβίωσης και ανάπτυξης της χώρας στους χαλεπούς καιρούς που έρχονται.