Χαράλαμπος Ανθόπουλος

Σύμφωνα με το άρθρο 156 παρ. 4 του Κανονισμού της Βουλής, η ανωτέρω επιτροπή «έχει όλες τις αρμοδιότητες του εισαγγελέα Πρωτοδικών, όταν αυτός διενεργεί προκαταρκτική εξέταση».

Ο «παραλληλισμός των εξουσιών» μεταξύ της προανακριτικής επιτροπής και του εισαγγελέα Πρωτοδικών κατά την άσκηση της προκαταρκτικής εξέτασης εκ μέρους της προανακριτικής επιτροπής συνεπάγεται άραγε και την αυτόματη ισχύ των λόγων εξαίρεσης που προβλέπουν τα άρθρα 14 και 15 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας για τη διασφάλιση της δικαστικής αμεροληψίας, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η απαγόρευση διενέργειας προκαταρκτικής εξέτασης από δικαστικό πρόσωπο που εξετάστηκε ως μάρτυρας στην ίδια υπόθεση; Ανεξάρτητα από την ιδιάζουσα φύση της προανακριτικής επιτροπής, που αποτελεί όργανο της Βουλής το οποίο ασκεί δικαστικές αρμοδιότητες, ζήτημα αμεροληψίας τίθεται και γι’ αυτή - και μάλιστα πέραν της «συμψηφιστικής» της αμεροληψίας που κατοχυρώνεται με την υποχρεωτική εκπροσώπηση σε αυτήν όλων των αναγνωριζόμενων κατά τον Κανονισμό της Βουλής Κοινοβουλευτικών Ομάδων (άρθρο 156 παρ. 2 Καν. Β.). Υπάρχουν ορισμένοι λόγοι αποκλεισμού κατά τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας που συντρέχουν αυτομάτως και για τα μέλη της προανακριτικής επιτροπής. Για παράδειγμα, η ύπαρξη συγγενικού δεσμού μεταξύ μέλους της επιτροπής και του υπουργού ή υφυπουργού κατά του οποίου στρέφεται η πρόταση ποινικής δίωξης, ενώ εύλογα τίθεται και ζήτημα εξαίρεσης για μέλος της επιτροπής που καλείται να εξεταστεί ως μάρτυρας στην ίδια υπόθεση, τουλάχιστον από τη στιγμή που ο Κανονισμός της Βουλής δεν αποκλείει ρητά την εφαρμογή του θεσμού της εξαίρεσης στην προανακριτική επιτροπή. Κατά τη γνώμη μου, λόγος αποκλεισμού θα έπρεπε να υπάρχει και για όλα εν γένει τα μέλη της κυβέρνησης, της οποίας είναι ή ήταν μέλος ο υπό δίωξη υπουργός ή υφυπουργός κατά την περίοδο τέλεσης των επίμαχων πράξεων, αφού ειδικώς στα πρόσωπα αυτά, λόγω της αρχής της υπουργικής αλληλεγγύης, δικαιολογείται δυσπιστία ως προς το αμερόληπτο της κρίσης τους. Ολα αυτά όμως θα έπρεπε να τα προβλέπει ο Κανονισμός της Βουλής, αφού οι λόγοι αποκλεισμού και εξαίρεσης που προβλέπει ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας προσιδιάζουν καταρχήν σε αμιγώς δικαστικά όργανα και όχι σε πολιτικοδικαστικά, όπως η προανακριτική επιτροπή.

Ο Κανονισμός της Βουλής θα έπρεπε επίσης να προβλέπει και το αρμόδιο όργανο για την εξέταση της αίτησης εξαίρεσης, αφού κατά την κοινοβουλευτική φάση της διαδικασίας του άρθρου 86 Συντ. δεν προβλέπεται η ύπαρξη δικαστικού συμβουλίου, που είναι το αρμόδιο όργανο για το θέμα αυτό στην κοινή ποινική διαδικασία. Το όργανο αυτό θα μπορούσε να είναι και η ίδια η προανακριτική επιτροπή, κατ’ αναλογίαν προς τα ισχύοντα στην περίπτωση των εξεταστικών επιτροπών του άρθρου 68 παρ. 2 Συντ. (πρβλ. την απόφαση του Επιστημονικού Συμβουλίου της Βουλής της 4.2.2010), που αποτελεί την πιο «συγγενή» μορφή κοινοβουλευτικών επιτροπών προς την Προανακριτική. Από τη στιγμή, όμως, που τίποτε από όλα αυτά δεν προβλέπεται στον ανεπαρκέστατο -όχι μόνο στο θέμα αυτό- Κανονισμό της Βουλής, εξίσου υποστηρίξιμο είναι τόσο ότι ισχύει και στην προανακριτική επιτροπή ο θεσμός της εξαίρεσης (και του αποκλεισμού) όσο και ότι δεν ισχύει, χωρίς καμία από τις δύο αυτές εκδοχές να είναι ικανοποιητική, με βάση το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο.