Δημήτρης Τζανιδάκης

Ο φετινός Μάρτιος, ωστόσο, στιγματισμένος από τη ρωσική εισβολή, μας κάνει να στρέψουμε το βλέμμα και τη σκέψη μας σε εκείνες τις γυναίκες που άοκνα και θαρραλέα μάχονται για την υπεράσπιση της πατρίδα τους και που με αυτοθυσία εναντιώνονται στο σκοτάδι του ολοκληρωτισμού. Στις γυναίκες που αντιμετωπίζουν το βασανιστικό δίλημμα να διαφύγουν με τα παιδιά τους προς ασφαλείς τόπους ή να μείνουν πίσω και να υπερασπιστούν την πατρίδα τους με κίνδυνο της ζωής τους. Στις γενναίες γυναίκες της Ουκρανίας.

Πέραν των προφανών διαστάσεων, πτυχών και επακολούθων της ρωσικής εισβολής, καθίσταται σαφές πως έχουμε να κάνουμε και με έναν πόλεμο εναντίον των γυναικών της Ουκρανίας. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πολιτικής, από την έναρξη του πολέμου στο Ντονμπάς το 2014, πάνω από ένα εκατομμύριο γυναίκες και παιδιά αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να εκτοπιστούν στο εσωτερικό. Εκατοντάδες σκοτώθηκαν και χιλιάδες τραυματίστηκαν. Από τις 24 Φεβρουαρίου, όταν και ο οκταετής υβριδικός πόλεμος του Πούτιν έλαβε τη μορφή ευθείας στρατιωτικής εισβολής στην Ουκρανία, περισσότεροι από 3.5 εκατομμύρια Ουκρανοί (στη συντριπτική τους πλειοψηφία γυναίκες και παιδιά) έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τους, σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών.

Ως εκ τούτου, χιλιάδες γυναίκες έρχονται αντιμέτωπες με τον κίνδυνο να πέσουν θύματα βίας, εμπορίας και εκμετάλλευσης. Ήδη έχουν καταγραφεί αρκετά περιστατικά, με τους διεθνείς οργανισμούς και τις ΜΚΟ που βρίσκονται στα Ουκρανικά σύνορα, να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, τονίζοντας πως υπάρχει αυξημένη επικινδυνότητα για τους πρόσφυγες.

Έχοντας συμπληρωθεί ένας μήνας από την έναρξη της Ρωσικής εισβολής, η Ευρώπη είναι αντιμέτωπη με μία νέα προσφυγική και ανθρωπιστική κρίση αγνώστων διαστάσεων. Η πρόσφατη ανακοίνωση της Κομισιόν για παροχή οικονομικής βοήθειας ύψους 590 εκ. ευρώ στην Ουκρανία, θα πρέπει να συνοδευτεί από ένα συντονισμένο και ολιστικό σχέδιο δράσης, που δεν θα παραβλέπει την προστασία και την υποστήριξη των γυναικών. Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης του Συμβουλίου της Ευρώπης, που αποτελεί το πρώτο νομικά δεσμευτικό διεθνές κείμενο για την πρόληψη της έμφυλης βίας, θα πρέπει άμεσα να επικυρωθεί από όλα τα κράτη-μέλη της.

Παράλληλα, οι στρατηγικές της ΕΕ για την έμφυλη βία, τα δικαιώματα των θυμάτων και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, οφείλουν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα που ο πόλεμος διαμορφώνει, παρέχοντας ένα ολοκληρωμένο νομικό και πολιτικό πλαίσιο, ανθεκτικό σε καταστάσεις κρίσης, που θα τεθεί άμεσα σε εφαρμογή.

Λαμβάνοντας υπόψιν πως οι πρόσφυγες είναι κατά κύριο λόγο γυναίκες και παιδιά, η ΕΕ θα πρέπει να συνεργαστεί με τις τοπικές αρχές και τις συνοριακές δυνάμεις της Ουκρανίας αλλά και των ευρωπαϊκών κρατών-μελών που συνορεύουν με αυτήν, ώστε να αποτραπούν φαινόμενα trafficking και σεξουαλικής βίας. Επιπλέον, κρίνεται απαραίτητη η άμεση εφαρμογή ενός ευρωπαϊκού σχεδίου αλληλεγγύης, που θα διασφαλίζει την πρόσβαση των προσφύγων από την Ουκρανία στα κοινωνικά συστήματα των κρατών-μελών της ΕΕ, παρέχοντας τους εκπαίδευση, υγεία και εργασία.

Η ζοφερή πραγματικότητα που ο πόλεμος επιφέρει, μας υπενθυμίζει με τον πιο βάναυσο τρόπο πως παρά τους συνεχείς αγώνες και τις κατακτήσεις που έχουν πετύχει οι γυναίκες, η θέση τους δεν είναι αυτή που θα έπρεπε στον σύγχρονο κόσμο. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η Ευρώπη οφείλει να προασπίσει τις αξίες και το όραμα της για μια κοινωνία πλήρους ισότητας, ελευθερίας, δικαιοσύνης και αλληλεγγύης, στεκόμενη δίπλα στις γυναίκες της Ουκρανίας. Στην ομίχλη των σημερινών καιρών και στο απρόβλεπτο τοπίο που έχει διαμορφωθεί, όποια κι αν είναι η ερώτηση, η απάντηση είναι η δημοκρατία.


Του Δημήτρη Τζανιδάκη

Οικονομολόγος-Πολιτικός Αναλυτής