Δημήτρης Τσιόδρας

Τα μεγάλα (δομικά και λειτουργικά) πολιτικά ελλείμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναδεικνύονται τώρα ως πρόβλημα υπαρξιακό!

Τα γεγονότα είναι αποκαλυπτικά. Αυτή την εβδομάδα, στην Τιαντζίν και στο Πεκίνο, οι αντιδυτικές διεργασίες που εξελίσσονται προ πολλού στον (λεγόμενο) Παγκόσμιο Νότο έδειξαν να κορυφώνονται. Η σύνοδος του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης σφραγίστηκε από τη «σύγκλιση των τριών»: Κίνα, Ρωσία και Ινδία αμφισβητούν ανοιχτά την κρατούσα τάξη πραγμάτων, καταγγέλλουν τον «ηγεμονισμό», την πολιτική των δασμών, τις οικονομικές κυρώσεις και τους εμπορικούς πολέμους και διεκδικούν μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Ο νέος άξονας της Ανατολής αναδύεται και επιζητεί ολοένα και μεγαλύτερη επιρροή –στην ανατολική Ευρασία είναι ήδη κυρίαρχος. Και οι γεωπολιτικές φιλοδοξίες του υποστηρίζονται από τεράστιους φυσικούς όρους, από ακμάζουσα παραγωγή και τεχνολογίες αιχμής, από ισχυρές στρατιωτικές μηχανές, με προηγμένες εξοπλιστικές βιομηχανίες και πυρηνικές δυνάμεις. Η φωτογραφία της τριπλής θερμής χειραψίας των ικανοποιημένων και χαμογελαστών Σι, Πούτιν και Μόντι, εικονογραφεί την κατάσταση πιό εύγλωττα από χίλιες λέξεις.

Η Ουάσιγκτον αντέδρασε με ένα ειρωνικό σχόλιο του προέδρου Τραμπ, που κατηγόρησε για συνωμοσία τον Πούτιν και τον Βορειοκορεάτη Κιμ –προφανώς... υπό την αιγίδα του Πεκίνου. Πάντως, το αποτύπωμα των ΗΠΑ στην τρέχουσα γεωπολιτική συγκυρία έχει ήδη τεθεί –και μοιάζει ανεξίτηλο: με τον δασμολογικό πόλεμο σε συμμάχους, φίλους και αντιπάλους αδιακρίτως, με τη συνάντηση στο Άνκορεϊτζ, με κρίσιμους χειρισμούς στο ουκρανικό, με την ανατροπή πολλών από εκείνα που η παραδοσιακή αμερικανική εξωτερική πολιτική θεωρούσε θέσφατα. Το εύλογο αποτέλεσμα επήλθε μέσα σε λίγους μήνες: στο εσωτερικό της Δύσης, οι ρηγματώσεις και εμφανείς είναι και πολύ επικίνδυνες, και στον ανταγωνισμό με την Ανατολή, η θέση της έχει αποδυναμωθεί.

Και η Ευρώπη; Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιβεβαίωσε (και πάλι...) όσα είπε πρόσφατα ο Μάριο Ντράγκι, μιλώντας στο ιταλικό θέρετρο Ρίμινι –τη σκληρή αλήθεια ότι δεν μπορεί πλέον να θεωρεί πως η μεγάλη οικονομία της τής προσφέρει παγκόσμια δύναμη και επιρροή: «Η φετινή χρονιά θα μείνει στην ιστορία ως η χρονιά κατά την οποία αυτή η ψευδαίσθηση εξανεμίστηκε», είπε ο Ντράγκι. Και είχε απόλυτο δίκιο. Στις συγκρούσεις στο Ιράν και στη Γάζα οι Βρυξέλλες έμειναν σε ρόλο θεατή. Στο ουκρανικό, ειδικά στις διαβουλεύσεις για την επίλυσή του και για τις μεταπολεμικές ρυθμίσεις, έμειναν σε «σχετικά περιθωριακό ρόλο». Και τώρα, ενώ ο «σπονδυλωτός πόλος ισχύος» της Ανατολής αναδύεται ισχυρός και φιλόδοξος, οι ΗΠΑ δείχνουν ότι ο μεταπολεμικός κόσμος, με κεντρικό άξονα τη συμμαχία της Δύσης έχει τελειώσει και η Ευρώπη (και πάλι...) είναι σιωπηλός θεατής. Μιλάει με πολλές γλώσσες (ανάλογα με τα επιμέρους εθνικά συμφέροντα ) κι όχι με ισχυρή ενιαία φωνή.

Η νέα γεωπολιτική πραγματικότητα είναι πολύ σκληρή για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πρόκληση που βρίσκεται μπροστά της έχει διαστάσεις ιστορικές –έως και υπαρξιακές. Και η πολιτική της ενοποίηση είναι ο μόνος δρόμος που θα της επιτρέψει να αναδειχθεί επιτέλους σε γεωπολιτικό υποκείμενο, σε ισχυρή οντότητα με ενιαία εξωτερική και αμυντική πολιτική. Αλλιώς, θα παραμείνει θεατής των εξελίξεων που άλλοι καθορίζουν, αποφασίζοντας για την τύχη της. Και θα παραμείνει, απλώς, ένας οικονομικός κι εμπορικός χώρος, που σταδιακά θα παρακμάζει.

Ο Δημήτρης Τσιόδρας είναι Ευρωβουλευτής, εκπρόσωπος Τύπου της ευρωομάδας της ΝΔ.