Τριάντα χρόνια από τον θάνατο του Τίτο

Τριάντα χρόνια συμπληρώνονται, από τον θάνατο του προέδρου της πρώην Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, Γιόσιπ Μπροζ Τίτο. Με εκδηλώσεις μνήμης τον τιμούν στη γενέτειρά του.

Ο Τίτο, για περισσότερα από 35 χρόνια, κατάφερε να διατηρήσει τη συνοχή της Γιουγκοσλαβίας παρ' ότι αποτελούνταν από διαφορετικά έθνη και θρησκευτικές κοινότητες. Η ικανότητα του Τίτο να ενώνει διαφορετικούς λαούς απέκτησε μεγαλύτερη ιστορική αξία μετά το θάνατό του, όταν η απουσία του οδήγησε στην έξαρση των εθνικισμών και σε πολέμους.

Σε οικονομικό επίπεδο, η διακυβέρνηση Τίτο αποτέλεσε τον "χρυσό αιώνα" των λαών που συνέθεταν την πρώην Γιουγκοσλαβία. Το ιδιόμορφο οικονομικό σύστημα -ένας συνδυασμός του Σοβιετικού και της οικονομίας της αγοράς- που εφαρμόστηκε, ανέδειξε τη Γιουγκοσλαβία σε ισχυρό οικονομικό παράγοντα, σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η "αυτοδιαχείριση" ως διοικητικό μοντέλο των επιχειρήσεων, που αποτέλεσε την ατμομηχανή του τιτοϊκού σοσιαλισμού, αναβάθμισε το ρόλο των εργαζομένων και, σήμερα, πολλοί είναι αυτοί που με νοσταλγία αναπολούν εκείνη την περίοδο. Με νοσταλγία θυμούνται πολλοί και τις κοινωνικές παροχές της εποχή του Τίτο, ενώ ακόμη και πολιτικοί επικριτές του αναγνωρίζουν ότι το σύστημα υγείας, ασφάλισης και εκπαίδευσης ήταν πρωτοπόρο και δίκαιο.

Σε διεθνές επίπεδο, ο Τίτο ακροβατούσε μεταξύ "Δύσης" και "Ανατολής", καταφέρνοντας να αποσπά οφέλη, πολιτικά και οικονομικά, και από τα δύο "μπλοκ" της εποχής. Ο ρόλος του στο Κίνημα των Αδεσμεύτων τον ανέδειξε σε ηγέτη παγκοσμίου εμβέλειας και όπως επισημαίνουν αναλυτές, "ποτέ στη νεότερη ιστορία της ανθρωπότητας, ένας ηγέτης βαλκανικής χώρας δεν είχε τόση πολιτική επιρροή σε παγκόσμιο επίπεδο όσο ο Τίτο".

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι στην κηδεία του παρέστησαν αντιπροσωπείες από 128 χώρες. Μεταξύ αυτών 31 πρόεδροι χωρών, 22 πρωθυπουργοί, τέσσερις βασιλείς, έξι πρίγκιπες και 11 πρόεδροι κοινοβουλίων.

Στα αρνητικά στοιχεία της διακυβέρνησης Τίτο συγκαταλέγονται η έλλειψη δημοκρατικών θεσμών και ο αυταρχισμός του κράτους. Ο κοινωνιολόγος Άλεκσα Τζίλας (σ.σ. γιος του αντιφρονούντα Μίλοβαν Τζίλας, ο οποίος φυλακίστηκε διότι διαφώνησε σε πολιτικά ζητήματα με τον Τίτο), προσπαθώντας να σκιαγραφήσει το πολιτικό πορτρέτο του Τίτο επισημαίνει: "Ο Τίτο ήταν ένας δικτάτορας ο οποίος, όπως και όλοι οι δικτάτορες, αγαπούσε υπερβολικά την εξουσία. Αυτό που τον έκανε να διαφέρει από τους άλλους δικτάτορες είναι το γεγονός ότι δεν ήταν αιμοσταγής. Στις εκκαθαρίσεις των πολιτικών του αντιπάλων δεν χύθηκε αίμα. Όσοι διαφωνούσαν μαζί του σπρώχνονταν στο περιθώριο, στην πολιτική λήθη".

Στη γενέτειρα του Τίτο, το χωριό Κούμροβετς της Κροατίας, θα πραγματοποιηθούν, σήμερα, εκδηλώσεις μνήμης που οργανώνει η Αντιφασιστική Ένωση Κροατίας. Ανάλογες εκδηλώσεις θα γίνουν σε όλες τις χώρες που δημιουργήθηκαν μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Στο Βελιγράδι, στο μνημειακό κέντρο "25η Μαΐου", όπου βρίσκεται ο τάφος του Τίτο, από νωρίς το πρωί καταφθάνουν αντιπροσωπείες από ολόκληρη την πρώην Γιουγκοσλαβία για να αποτίσουν φόρο τιμής.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, που δόθηκαν πρόσφατα στη δημοσιότητα, από το 1980 μέχρι σήμερα τον τάφο του Τίτο επισκέφτηκαν είκοσι εκατομμύρια άνθρωποι, όσος περίπου ήταν και ο πληθυσμός της Γιουγκοσλαβίας του Τίτο.