Αμέτρητες οι ομορφιές της Ανδρου, άλλες τόσες και οι πονεμένες ιστορίες της. Καραβοκύρηδες που χάθηκαν στα πέλαγα, γυναίκες που έμειναν να θρηνούν αγαπημένους, όνειρα για μια ζωή έξω από τη φτώχεια και μαζί οι αυστηροί κοινωνικοί κανόνες που επικρατούσαν τα παλιά χρόνια στο νησί. Κι αυτό διότι, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα νησιά, η Ανδρος διατηρούσε πολύ πιο αυστηρούς νόμους κοινωνικής κινητικότητας - και εσωτερικές αρχές που είχαν να κάνουν με τις ξακουστές και μεγάλες οικογένειες καπεταναίων και εφοπλιστών, οι οποίοι έφερναν χρήματα και ελπίδες στο νησί.
Ολα αυτά φαίνεται να εξέτασε σε βάθος, στην έρευνα που έκανε στο νησί για τις ανάγκες του μυθιστορήματός της, η συγγραφέας Ιωάννα Καρυστιάνη μιλώντας με τους ντόπιους, χτυπώντας πόρτες και ακούγοντας ιστορίες βγαλμένες από την ψυχή των ανθρώπων της Ανδρου. Η «Μικρά Αγγλία» είναι το μυθιστόρημα που μπόλιασε όλα αυτά τα ακούσματα και κατέληξε να αγαπηθεί πραγματικά από το κοινό, να βραβευτεί με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας και τελικά να γίνει ταινία από τον σύζυγο της Καρυστιάνη, τον Παντελή Βούλγαρη. Η ταινία ολοκλήρωσε με επιτυχία τα γυρίσματά της και αν κρίνουμε από τις φωτογραφίες και το πρώτο teaser που μόλις κυκλοφόρησε, πρόκειται για ένα κινηματογραφικό αριστοτέχνημα με εντυπωσιακά σκηνικά και εικόνες.
Οι ομορφιές της Ανδρου και το οικογενειακό δράμα
«Πάντα είχα στο μυαλό μου τη “Μικρά Αγγλία” όταν σκεφτόμουν την επόμενη ταινία μου», ομολογεί ο ίδιος ο σκηνοθέτης Παντελής Βούλγαρης, που από καιρό προσδοκούσε να μετατρέψει τις σκηνές του βιβλίου της Καρυστιάνη σε κινηματογραφικά πλάνα. Τώρα, όμως, ωρίμασαν οι συνθήκες και μετά την επιμονή των ίδιων των κατοίκων, οι οποίοι είχαν ταυτιστεί με τις σελίδες του, ο σκηνοθέτης τα κατάφερε. Τα γυρίσματα ολοκληρώθηκαν επιτυχώς με την αρωγή πολλών παραγόντων - και κυρίως των ίδιων των Ανδριωτών που αγκάλιασαν την ταινία.
Οι ντόπιοι παρακολουθούσαν από κοντά κάθε πλάνο, συμμετείχαν με την καρδιά τους όπου χρειαζόταν, έκαναν παρεμβάσεις. Διευκόλυναν με κάθε τρόπο το δύσκολο έργο του Βούλγαρη, ο οποίος προτίμησε να εκμεταλλευτεί τις φυσικές ομορφιές του νησιού προσαρμόζοντάς τες με τη δημιουργική συνεργία του σκηνογράφου Αντώνη Δαγκλίδη στις δεκαετίες του ’30 και του ’40 όπου εντοπίζεται η δράση του μυθιστορήματος.
Η ιστορία μάς αφηγείται τα μυστικά ενός σπιτιού στη «Μικρά Αγγλία» της εποχής. Ας μην ξεχνάμε ότι «Μικρά Αγγλία» ονομαζόταν η Ανδρος από τα τέλη του 19ου αιώνα έως την εποχή του Μεσοπολέμου επειδή ακριβώς προσπαθούσε να μιμηθεί, τόσο ως προς τον τρόπο οργάνωσης όσο και κοινωνικής συμπεριφοράς, την κραταιή -ναυτικά- Αγγλία της εποχής. Τα ελάχιστα ίχνη της αστικής τάξης τότε στην Ελλάδα εντοπίζονταν στην Ανδρο και λογικό ήταν να αντιγράφουν τις αντίστοιχες μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες - εν προκειμένω το επίσης κέντρο του εφοπλισμού: το βρετανικό Λονδίνο.
Ολοι ονειρεύονταν με κάποιον τρόπο την κοινωνική ανέλιξη, όλες οι γυναίκες ήθελαν να καλοτύχουν διεκδικώντας έναν καλό γάμο, χρήματα και μια θέση στην αστική τάξη. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και στην περίπτωση της οικογένειας του Σάββα Σαλταφέρου, ο οποίος πρωταγωνιστεί στο βιβλίο, σε μια εποχή που εντοπίζεται στις αρχές του περασμένου αιώνα.
Ο Σαλταφέρος λείπει για χρόνια στα πέλαγα και κουμάντο στο σπίτι κάνει η σκληρή σύζυγος Μίνα Σαλταφέρου, που επιζητά το ιδανικό για τις κόρες της. Ειδικά για τη μεγάλη της κόρη Ορσα, που είναι όμορφη, έξυπνη και δυναμική, δεν μπορεί παρά να επιδιώξει τον γάμο της με έναν πλούσιο γαμπρό όπως ο Νίκος Βατοκούζης, ο μεγαλοϊδιοκτήτης ναυτιλιακών επιχειρήσεων. Μόνο που η Ορσα είναι ερωτευμένη παράφορα με τον Σπύρο Μαλταμπέ, έναν ναυτικό, χωρίς ωστόσο ορίζοντα ανέλιξης και απαγορευμένο «καρπό» για τη μεγάλη και προικισμένη κόρη.
Από εκδίκηση, όμως, ο Σπύρος, που δείχνει να θέλει εξίσου την Ορσα και συγκλονίζεται από τον γάμο της, καταλήγει στην αγκαλιά της μικρότερης αδελφής της, Μόσχας.
Τα δύο ζευγάρια αναγκάζονται εντέλει να συμβιώσουν κάτω από την ίδια στέγη, την οποία χωρίζει έναν ευτελές χώρισμα. Η Ορσα με πόνο ακούει την αδελφή της να σμίγει με τον κρυφό της έρωτα μη μπορώντας να σβήσει τον ανεξίτηλο έρωτα για τον Σπύρο.
Το δράμα είναι επομένως δεδομένο εφόσον το πάθος παραμένει άσβεστο, απειλώντας να διαλύσει το καλοβαλμένο κοινωνικά σπιτικό.
Το οικογενειακό αυτό δράμα, που τόσο αγάπησε το αναγνωστικό κοινό με φόντο όλα τα πολιτικά γεγονότα της εποχής -από την άνοδο του ναζισμού σε ολόκληρη την Ευρώπη μέχρι τις εκκαθαρίσεις των αριστερών και τα Δεκεμβριανά-, συνιστά το καλύτερο υλικό για μια ταινία όπως η «Μικρά Αγγλία».
Οπως ομολογεί η ίδια η Καρυστιάνη για τη συγγραφή του βιβλίου, «έγραφα για να νιώσω η ίδια όσο περισσότερο, όσο πιο βαθιά μπορούσα, όσο άντεχα τα δυνατά συναισθήματα που πότε φωτίζουν, πότε σκιάζουν το νόημα της ύπαρξης, της ζωής.
Περιέγραφα τα τοπία για να συγκρατήσω στο χαρτί και να φυλάξω στο συρτάρι μου την αίσθηση της μοναχικότητας, της καρτερίας, της περιπλάνησης στα κοφτερά βράχια της ναυτικής παράδοσης. Χτυπιόμουν χωρίς σωσίβιο στη φουρτουνιασμένη θάλασσα των λέξεων. Αυτό που με βοήθησε και με ελευθέρωσε ήταν ότι ξανοίχτηκα πέρα από τον δικό μου μικρόκοσμο, στο άγνωστο τοπίο μιας κοινωνίας ριψοκίνδυνου βιοπορισμού, πολλαπλών αποχαιρετισμών, αναχωρητισμού, διαρκούς εναγώνιας αναμονής».
Τελικά, όμως, όπως φαίνεται εκ των υστέρων, μάλλον οι θυσίες άξιζαν τον κόπο. Και τους καρπούς αυτής της προσπάθειας με άρωμα μιας ξεχασμένης και έντονης Ελλάδας αναμένεται να δούμε στη μεγάλη οθόνη τον προσεχή Δεκέμβριο με τη σφραγίδα της Feelgood.
