Εγκλεισμοί σε ψυχιατρεία: Οι ξένοι σταρ που νοσηλεύτηκαν ακούσια - Από τη Μέριλιν μέχρι τον Κάνιε Γουέστ

Ο προβολέας της δημοσιότητας σπάνια αφήνει χώρο για αδυναμία. Ωστόσο πίσω από τις κάμερες και τα χειροκροτήματα, αρκετοί διάσημοι καλλιτέχνες και προσωπικότητες βρέθηκαν σε ψυχιατρικά ιδρύματα, όχι με τη θέλησή τους αλλά με εισαγγελική παραγγελία. Ο εγκλεισμός τους άνοιξε δημόσιες συζητήσεις για την ψυχική υγεία, τα όρια της ελευθερίας, αλλά και τη σκληρότητα της δημοσιότητας.

Μεταξύ των διασήμων καλλιτεχνών που νοσηλεύτηκαν ακούσια σε ψυχιατρικές κλινικές είναι η Μέριλιν Μονρόε, η οποία είχε νοσηλευτεί με τη βία σε ψυχιατρείο το 1961 έπειτα από κρίση, η Φράνσις Φάρμερ, ηθοποιός του Χόλιγουντ που έγινε σύμβολο του ακούσιου εγκλεισμού, η Βίβιαν Λι, η Σκάρλετ Ο’Χάρα του «Οσα παίρνει ο άνεμος», έζησε σκληρά επεισόδια μανιοκατάθλιψης με περιόδους νοσηλείας, ο Μπράιαν Γουίλσον (Beach Boys) -έμεινε για χρόνια υπό ακούσια θεραπεία που επηρέασε τη δημιουργικότητά του.

Το πλαίσιο

Σε πολλές χώρες προβλέπεται ακούσια εισαγωγή όταν ένα άτομο, λόγω ψυχικής διαταραχής, θεωρείται είτε επικίνδυνο για τον εαυτό του ή τους άλλους είτε «ανίκανο να μεριμνήσει για βασικές ανάγκες» (όρος «gravely disabled» στις ΗΠΑ). Στην Καλιφόρνια η διαδικασία είναι ο γνωστός «5150» (έως 72 ώρες για αξιολόγηση), με δυνατότητα παράτασης εφόσον το κρίνουν οι ιατρικές αρχές με 5250/5260.

Φράνσις Φάρμερ

Ηθοποιός του Χόλιγουντ με κλιμακούμενη αποδιοργάνωση και παραβατικά επεισόδια. Το 1944 κηρύχθηκε «νομικά παράφρων» και εγκλείστηκε στο Western State Hospital. Υπάρχουν υπερβολές στον μύθο της, αλλά ο ακούσιος εγκλεισμός της είναι ιστορικά καταγεγραμμένος. Λόγοι: παρατεταμένη διαταραχή συμπεριφοράς, εκτροχιασμός, δικαστική κρίση περί επικινδυνότητας/ανικανότητας.

Βίβιαν Λι

Η βραβευμένη με Οσκαρ ηθοποιός υπέφερε από αυτό που σήμερα αποκαλούμε διπολική διαταραχή. Βιογραφικό υλικό και αρχειακές πηγές αναφέρουν περιόδους νοσηλείας (σε Fairdene/Netherne), καθώς και συνεδρίες ηλεκτροσπασμοθεραπείας (ECT). Σε ορισμένες φάσεις υπήρξαν αναφορές για ακούσιες εισαγωγές λόγω μανιακών επεισοδίων και επικινδυνότητας/ανικανότητας. Λόγοι: σοβαρά μανιακά επεισόδια, αποδιοργάνωση, ανάγκη προστασίας. Ο σύζυγός της Λόρενς Ολίβιε έγραψε στην αυτοβιογραφία του ότι η Λι έπασχε από βαριά μανιοκατάθλιψη.

Μέριλιν Μονρόε

Τον Φεβρουάριο του 1961, ύστερα από περίοδο ψυχικής κόπωσης και θεραπείας, η ψυχαναλύτριά της δρ. Μάριαν Κρις οργάνωσε εισαγωγή της σε κλινική - η Μονρόε κατέληξε στην ψυχιατρική μονάδα Payne Whitney (Cornell). Η ίδια περιγράφει σε επιστολή την εμπειρία ως «τρομακτική», αναφέροντας ότι κλειδώθηκε σε πτέρυγα και ότι αποδεσμεύτηκε νωρίς μετά την παρέμβαση του Τζο ΝτιΜάτζιο. Λόγοι: φόβος αυτοκτονικού κινδύνου/αυτοπροστασία κατόπιν κρίσης.

Μπρίτνεϊ Σπίαρς

Στις 31/1/2008 μεταφέρθηκε με ασθενοφόρο στο UCLA Medical Center και τέθηκε σε 72ωρη (τη λεγόμενη 5150) κράτηση για ψυχιατρική αξιολόγηση. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ των «Los Angeles Times», είχε προηγηθεί συντονισμός για ακούσια δέσμευση για φροντίδα ψυχικής υγείας, ενώ πηγές ανέφεραν «κίνδυνο για τον εαυτό της/τους άλλους». Λόγοι: οξεία απορρύθμιση με εκτίμηση επικινδυνότητας, ανάγκη άμεσης προστασίας/σταθεροποίησης (σ.σ.: η ίδια «πήγε πρόθυμα» κατά το «People», αλλά η νομική βάση ήταν 5150.)

Αμάντα Μπάινς

Στις 22/7/2013, αφού άναψε μικρή φωτιά σε είσοδο ξένου σπιτιού στο Thousand Oaks, οι σερίφηδες την έθεσαν σε 5150 κράτηση για αξιολόγηση. Μάρτυρες κατέθεσαν ότι είχε καεί μέρος του παντελονιού της και κρατούσε δοχείο βενζίνης. Λόγοι: άμεσος κίνδυνος (πυρπόληση), αποδιοργάνωση και ανάγκη επείγουσας ψυχιατρικής εκτίμησης.

Κάνιε Γουέστ

Στις 21/11/2016, έπειτα από ημέρες ασταθούς συμπεριφοράς και την ακύρωση της περιοδείας του, κλήθηκε το 911 από γιατρό του. Δημοσιεύματα και ανώνυμες πηγές ανέφεραν 5150 (προσωρινή ψύχωση λόγω στέρησης ύπνου/αφυδάτωσης), με παραμονή στο UCLA περίπου μία εβδομάδα. Λόγοι: οξεία απορρύθμιση, ενδείξεις κινδύνου/ανικανότητας, ανάγκη σταθεροποίησης (οι λεπτομέρειες διαφωνούν ως προς το αν εισήχθη εκούσια ή ακούσια, αλλά το 5150 αναφέρεται ρητά σε αξιόπιστες πηγές).

Τι πυροδοτεί έναν ακούσιο εγκλεισμό

-Αμεσος κίνδυνος για τη ζωή/ακεραιότητα (π.χ. πυρπόληση χώρου στην υπόθεση Μπάινς, υποψία αυτοκαταστροφής στην υπόθεση Μονρόε).

-Οξεία απορρύθμιση/ψυχωσικά στοιχεία με ανικανότητα αυτοφροντίδας (π.χ. η 5150 κράτηση ορίζει «danger to self/others ή gravely disabled»).

-Επιβαρυντικοί παράγοντες: εξουθένωση, στέρηση ύπνου, πιθανή αφυδάτωση (Κάνιε Γουέστ), έντονη δημοσιότητα που τροφοδοτεί κλιμάκωση.

-Νομικές/διοικητικές ιδιαιτερότητες: στην Καλιφόρνια, η αρχική 72ωρη κράτηση μπορεί να επεκταθεί (5250/5260) εφόσον η κλινική ομάδα το τεκμηριώσει.