Επάγγελμα... διαπολιτισμικός μεσολαβητής: Προσλήψεις σε 9 δήμους

“Τα μιλάει φαρσί”, λέμε μεταφορικά για κάποιον, που γνωρίζει άριστα μία γλώσσα. Πλέον, η γνωστή φράση αποκτά και κυριολεκτική σημασία αφού αποτελεί βασικό προσόν διορισμού στο Δημόσιο. Οποιος λοιπόν, μεταξύ άλλων γλωσσών, μιλάει φαρσί, ουρντού, παστού, σουαχίλι, αραβικά μπορεί να προσληφθεί ως διαπολιτισμικός μεσολαβητής σε δημόσια υπηρεσία. Πρόκειται για ένα νέο επάγγελμα, που δείχνει να έχει λαμπρές προοπτικές στην χώρα μας τα επόμενα χρόνια λόγω του μεταναστευτικού-προσφυγικού ζητήματος. Ελληνες και αλλοδαποί, που γνωρίζουν μία από τις βασικές γλώσσες των μεταναστών-προσφύγων, που φιλοξενούνται σε δομές της ελληνικής επικράτειας, είναι σίγουρο ότι θα έχουν πολλές ευκαιρίες να απασχοληθούν στο αντικείμενο αυτό με τις σχετικές προκηρύξεις σε δήμους και περιφέρειες να “τρέχουν” ήδη.

Τα άτομα, που μεσολαβούν κατά τη διάρκεια της επικοινωνίας μεταναστών και προσφύγων με τις ελληνικές δημόσιες αρχές και υπηρεσίες και αποτελούν το συνδετικό κρίκο των δύο πλευρών, συγκροτούν ένα δυναμικό επαγγελματικό κλάδο. Παρά το γεγονός ότι δεν έχει ακόμα θεσμοθετηθεί από τα αρμόδια υπουργεία ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για τους διαπολιτισμικούς μεσολαβητές, τα προγράμματα εκπαίδευσής τους είναι ελάχιστα στην χώρα μας με αποτέλεσμα η πλειοψηφία τους να μην είναι εξειδικευμένα καταρτισμένοι και δεν υπάρχουν διαδικασίες πιστοποίησης των προσόντων τους όσων αφορά στη γνώση της μητρικής γλώσσας, οι εξελίξεις είναι τέτοιες στο μεταναστευτικό-προσφυγικό, που αυξάνουν κατακόρυφα την ζήτηση αυτού του επαγγέλματος. Η απόφαση δε, της κυβέρνησης να αποσυμφορήσει τα νησιά του Βορείου Αιγαίου και να μεταφέρει μεγάλο αριθμό μεταναστών και προσφύγων στην ενδοχώρα δημιουργεί εκ των πραγμάτων νέες θέσεις εργασίες διευρύνοντας το πεδίο απασχόλησης τους.

Στο πλαίσιο αυτό, η γενική γραμματεία Μεταναστευτικής Πολιτικής, Υποδοχής και Ασύλου του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, υλοποιεί αυτό το διάστημα τη δράση με τίτλο, «Προώθηση/Ενίσχυση των υπηρεσιών διαπολιτισμικής μεσολάβησης σε Κέντρα Κοινότητας (ΚΚ)/ Κέντρα Ένταξης Μεταναστών (ΚΕΜ)». Σκοπός της είναι η ενίσχυση των υπηρεσιών διαπολιτισμικής μεσολάβησης που παρέχονται από τους ΟΤΑ Α’ βαθμού και τα Νομικά Πρόσωπα αυτών, μέσω της πρόσληψης, κατάρτισης και διάθεσης για απασχόληση διαπολιτισμικών μεσολαβητών σε επιλεγμένους δήμους, εννέα 9 περιφερειών της χώρας: Αττικής, Στερεάς Ελλάδας, Κρήτης, Δυτικής Ελλάδας, Κεντρικής Μακεδονίας, Βορείου Αιγαίου, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Ηπείρου και Θεσσαλίας.

Η ενίσχυση των υπηρεσιών διαπολιτισμικής μεσολάβησης αναμένεται να επιφέρει επιτάχυνση στη διεκπεραίωση των διοικητικών διαδικασιών και βελτίωση του επιπέδου των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους μετανάστες, αιτούντες και δικαιούχους διεθνούς προστασίας. Το αντικείμενο εργασίας των διαπολιτισμικών μεσολαβητών αφορά στην παροχή πληροφοριών προς τους μετανάστες, αιτούντες και δικαιούχους διεθνούς προστασίας, στη διευκόλυνση της επικοινωνίας τους με δημόσιους οργανισμούς ή με άλλους τοπικούς φορείς/δομές και στην υποβοήθηση δημιουργίας σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών των μεταναστευτικών/προσφυγικών κοινοτήτων και της τοπικής κοινωνίας. Στόχος είναι η εξάλειψη των αρνητικών στερεοτύπων και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Απαραίτητα προσόντα των υποψηφίων, βάσει της προκήρυξης, είναι η εμπειρία στη διαπολιτισμική μεσολάβηση, η επικοινωνιακή δεξιότητα, η διαπραγματευτική ικανότητα και η γνώση όχι μόνο της ελληνικής αλλά και γλωσσών της ομάδας στόχου καθώς και γνώση των βασικών κοινωνικών/πολιτισμικών χαρακτηριστικών της. Προβλέπεται ταχύρυθμο πρόγραμμα εκπαίδευσης για όσους επιλεγούν, που θα περιλαμβάνει θεωρητική κατάρτιση, πρακτική άσκηση και ανατροφοδότηση ενώ θα υπογράψουν συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου για 12 μήνες με δυνατότητα ανανέωσης ή παράτασης έως και 44 μήνες. Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα θα απασχοληθούν 69 διαπολιτισμικοί μεσολαβητές εκ των οποίων 17 σε 13 δήμους της Αττικής και 17 σε 15 δήμους της Κεντρικής Μακεδονίας.

Το επάγγελμα του διαπολιτισμικού μεσολαβητή είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς θα πρέπει να είναι σε θέση να εφαρμόζει με αποτελεσματικότητα αρχές και τεχνικές ανάπτυξης εμπιστοσύνης, διευκόλυνσης της επικοινωνίας και προαγωγής της συνεργασίας μεταξύ των αρμόδιων αρχών και των μεταναστών/προσφύγων στην καθημερινή πράξη. Το επίπεδο εμπιστοσύνης, συνεργασίας και αμοιβαίας κατανόησης, που αναπτύσσεται με τη μεσολάβησή τους, είναι καθοριστικός παράγοντας για την εύρυθμη λειτουργία ενός κέντρου υποδοχής αλλά και των υπολοίπων δομών φιλοξενίας σε δεύτερη φάση. Για το λόγο αυτό ο διαπολιτισμικός μεσολαβητής, θεωρητικά τουλάχιστον, διαφέρει από τον διερμηνέα-μεταφραστή αφού επιτελεί έναν πιο σύνθετο ρόλο αν και στην περίπτωση της Ελλάδας έως τώρα δεν υπήρχε ουσιαστική διάκριση μεταξύ των δύο.

Σε κάθε περίπτωση η παρουσία του είναι απαραίτητη εκτός από τα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης στα νησιά του Αιγαίου, την κεντρική υπηρεσία Ασύλου και τα περιφερειακά κλιμάκια Ασύλου, στις διευθύνσεις αλλοδαπών της Ελληνικής Αστυνομίας, στις φυλακές και στα δικαστήρια, στα κέντρα υγείας και στα νοσοκομεία, στα καταστήματα του ΙΚΑ, σε μονάδες απεξάρτησης, σε κέντρα προστασίας ανηλίκων κ.α. Για τον λόγο αυτό το ΚΕΕΛΠΝΟ έχει προχωρήσει στην πρόσληψη συνολικά 287 διαπολιτισμικών μεσολαβητών για να συνδράμουν στο έργο του. Επιπρόσθετα, οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και άλλοι φορείς, που δραστηριοποιούνται στην χώρα μας, αναζητούν συνεχώς άτομα αυτής της ειδικότητας για να υπογράψουν συμβάσεις έργου. Δεδομένου ότι η πλειοψηφία των ατόμων, που έχουν εισέλθει παράτυπα στην χώρα μας τα τελευταία χρόνια και φιλοξενούνται σε δομές έχουν ως χώρες προέλευσης τους κυρίως το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, τη Συρία, το Ιράν, το Ιράκ, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία, η γνώση των αντίστοιχων γλωσσών αποτελεί το βασικό προσόν επιλογής στις σχετικής προκηρύξεις.

“Οι ανάγκες για αυτό το επάγγελμα έχουν πλέον μεγαλώσει αφού υπάρχει αύξηση των μεταναστευτικών-προσφυγικών ροών, έχουν δημιουργηθεί κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης και καινούργιες δομές στην υπόλοιπη χώρα”, λέει μιλώντας στο “ΘΕΜΑ”, η πρόεδρος του συλλόγου, “Ελληνική Ενωση Διερμηνέων Μεταφραστών Σπάνιων Γλωσσών”, Ταχερί Φάρα. Με καταγωγή από την Τεχεράνη η κυρία Φάρα δουλεύει τα τελευταία 10 χρόνια ως διαπολιτισμική μεσολαβήτρια στην χώρα μας. Η μητρική της γλώσσα γνωστή ως Φαρσί ομιλείται στο Ιράν ενώ στο Αφγανιστάν ονομάζεται Νταρί.

“Δουλεύω από το 2008 ως διαπολιτισμική μεσολαβήτρια. Για πολλά χρόνια παρείχα τις υπηρεσίες μου στη Διεύθυνση Αλλοδαπών Αττικής της Ελληνικής Αστυνομίας και δούλεψα και στα δικαστήρια. Το τελευταίο πρόγραμμα που απασχολήθηκα ήταν με το ΚΕΕΛΠΝΟ στο hotspot στο Σχιστό”. Οπως σημειώνει, “στους διαπολιτισμικούς μεσολαβητές πέφτει το μεγαλύτερο βάρος στα κέντρα υποδοχής και στις υπόλοιπες δομές αφού είναι τα πρώτα πρόσωπα με τα οποία έρχονται σε επαφή οι μετανάστες και πρόσφυγες”.

Εκτός της ακριβούς μετάφρασης, το πιο σημαντικό είναι η εμπιστοσύνη. “Εμείς είμαστε τα άτομα, που κερδίζουμε την εμπιστοσύνη των ανθρώπων αυτών νιώθοντας άνεση μαζί μας λόγω κοινής καταγωγής και γλώσσας. Είναι μία σημαντική δουλειά από την οποία εξαρτάται ακόμα και η συμπεριφορά τους στις δομές αφού στην πρώτη επαφή μπαίνουν και τα όρια. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να μεταφέρουμε ακριβώς τα λόγια του ψυχολόγου ή του κοινωνικού λειτουργού, όπως και τις απορίες ή τα αιτήματα των φιλοξενούμενων”.

Η κυρία Φάρα επιμένει στην κατάρτιση και την εκπαίδευση, που πρέπει να έχουν οι διαπολιτισμικοί μεσολαβητές αναφέροντας ένα παράδειγμα από την εμπειρία της. “Κατά τη διάρκεια επίσκεψης γιατρού στο hotspot ασθενής διαγνώστηκε με φυματίωση. Επειδή ο μεσολαβητής δεν ήξερε τι σημαίνει η λέξη φυματίωση ούτε την ακριβή μετάφραση της είπε στον ασθενή ότι έχει άσθμα. Το παρουσίασε σαν κάτι πολύ απλό με αποτέλεσμα ο γιατρός να επιμένει να μείνει ασθενής στο νοσοκομείο και αυτός να επιμένει να φύγει. Τελικά έφυγε με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για την υγεία του και την υγεία των υπολοίπων φιλοξενούμενων. Για αυτό είναι απαραίτητα τα σεμινάρια και η επιμόρφωση των μεσολαβητών για το πως θα πρέπει να χειριστούν μια δύσκολη κατάσταση. Το βασικό είναι η πιστοποίηση ώστε να αποφεύγονται τέτοια περιστατικά. Οταν εργαζόμουν για την ΕΛ.ΑΣ εξετάστηκα για την επάρκεια μου στα Φαρσί από κάποιον του οποίου η γνώση για την μητρική μου γλώσσα ήταν σε επίπεδο google λέγοντάς μου ότι εγώ δεν μιλώ σωστά τα περσικά!”.

Οσον αφορά στα απαραίτητα προσόντα για αυτή τη δουλειά, “έχει πολλή μεγάλη σημασία η καλή γνώση της ελληνικής και της μητρικής γλώσσας γιατί λόγω της μεγάλης ζήτησης χρησιμοποιήθηκαν μετανάστες, οι οποίοι δεν είχαν την γνώση με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα και παρεξηγήσεις στις δομές. Πρέπει να υπάρξουν εξετάσεις πιστοποίησης για να διασφαλιστεί η επάρκεια. Στη διαπολιτισμική μεσολάβηση δε θα πρέπει να καλύπτονται επιφανειακά οι ανάγκες αλλά να υπάρχει ουσιαστικός έλεγχος και εξέταση των προσόντων όσων απασχολούνται σε αυτό τον τομέα”.

Από την πλευρά του, ο Αφγανικής καταγωγής διαπολιτισμικός μεσολαβητής Ματιουλά Ιμπραχιμί, ο οποίος δουλεύει από το 2010 στον τομέα αυτό, παρατηρεί ότι στην χώρα μας δεν έχει ακόμα “κατοχυρωθεί ως επάγγελμα και δουλεύουμε ως ελεύθεροι επαγγελματίες με τον κωδικό του διερμηνέα και μεταφραστή. Παρότι η πρόσληψη γράφει διαπολιτισμικός μεσολαβητής δεν υπάρχει τέτοιος κωδικός στην Εφορία”.

Και ο ίδιος μιλά για την ανάγκη εκπαίδευσης και εξειδίκευσης. “Στο ΚΕΕΛΠΝΟ για παράδειγμα δούλευα με μία ομάδα γιατρών. Οσοι επωφελούμενοι έρχονταν για κάποιο πρόβλημα υγείας κάναμε την μεσολάβηση. Στα δικαστήρια ασχολούμουν με ποινικά θέματα. Στην ΕΛ.ΑΣ τα θέματα ήταν διαφορετικά. Πρέπει κάποιος να εξειδικεύεται σε κάτι. Υπήρξε συνάδελφός μου Ελληνας μεσολαβητής ο οποίος ζούσε στην Γερμανία με συγκάτοικο έναν Ιρανό και είχε μάθει κάποιες φράσεις. Δεν ήξερε ούτε το πολιτισμικό πλαίσιο, ούτε την κουλτούρα. Δεν υπάρχει κάποιος φορέας να εκπαιδεύσει τους ενδιαφερόμενους”.

Με τις μεικτές αποδοχές του, ως ελεύθερος επαγγελματίας στο ΚΕΕΛΠΝΟ να φτάνουν τα 1.600 ευρώ, ο κ. Ιμπραχιμί επισημαίνει ότι πάρα τη μεγάλη ζήτηση “δεν υπάρχουν μεσολαβητές. Εγώ που έχω μία πορεία 9 ετών στον χώρο δεν είμαι εκπαιδευμένος και καταρτισμένος για αυτή τη δουλειά ώστε να με κατοχυρώνει. Οι προκηρύξεις βγαίνουν θεωρητικά και αναγκαστικά προσλαμβάνουν άτομα με προσόντα που δεν μπορεί να ελέγξει κανείς”.