Πανεπιστήμια: Αρκετές περιπτώσεις φοιτητών ένα βήμα πριν το πτυχίο που κινδυνεύουν να διαγραφούν

Η οριζόντια εφαρμογή του νόμου για τις διαγραφές μη ενεργών φοιτητών ανοίγει ένα σύνθετο και ανθρώπινα φορτισμένο κεφάλαιο στα ελληνικά πανεπιστήμια.

Πίσω από τους αριθμούς και τις λίστες, αναδύονται δεκάδες περιπτώσεις ανθρώπων, που βρίσκονται ένα βήμα πριν το πτυχίο αλλά κινδυνεύουν να βρεθούν εκτός ανώτατης εκπαίδευσης λόγω της σωρευτικής εφαρμογής των τριών προϋποθέσεων, που θέτει ο νόμος: συμμετοχής στις εξεταστικές των τελευταίων δύο ετών με επιτυχία σε τουλάχιστον ένα μάθημα, συγκέντρωσης του 70% επί του συνόλου των μαθημάτων και κάλυψης του 70% των πιστωτικών μονάδων.

Να σημειωθεί, ότι τα πανεπιστημιακά Τμήματα δεν αμφισβητούν την ανάγκη εκκαθάρισης των μη ενεργών εγγεγραμμένων φοιτητών, επισημαίνουν όμως την ανάγκη για ρεαλιστική εφαρμογή του νόμου, με ανθρώπινη διάσταση και μεταβατικές διατάξεις, που να προστατεύουν όσους βρίσκονται λίγο πριν την ολοκλήρωση των σπουδών τους.

Μόλις 15 ημέρες πριν εκπνεύσει η προθεσμία για να ξεκινήσουν οι διαγραφές, το protothema.gr αναδεικνύει ορισμένες από τις πιο αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις φοιτητών, που βρίσκονται αντιμέτωποι με το ενδεχόμενο να τεθούν εκτός πανεπιστημίου.

Φοιτητές «μια ανάσα» πριν το πτυχίο, που κινδυνεύουν να χαθούν από τα μητρώα

Σε πραγματικό ‘εφιάλτη’ έχουν μετατραπεί πλέον για τη Μ. τα μαθήματα ‘Μηχανική 2’ και ‘Επεξεργασία 2’. Η Μ είναι φοιτήτρια στο τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδας, με έτος εισαγωγής το 2010. «Ύστερα από τόσα χρόνια, χρωστάω αυτά τα δύο μαθήματα και κινδυνεύω με διαγραφή», θα πει η ίδια, για να προσθέσει: «Κόβομαι συνέχεια στα συγκεκριμένα – οι περισσότεροι έκαναν ιδιαίτερα, εγώ δεν ήθελα, προτίμησα να το παλέψω μόνη μου. Παράλληλα, για λόγους βιοπορισμού, έπρεπε να εργαστώ. Είμαι στην εστίαση 6 ημέρες την εβδομάδα, οπότε είναι πολύ περιορισμένος ο χρόνος για διάβασμα.

Στο μεταξύ, προέκυψε και ένα σημαντικό θέμα υγείας - έπρεπε να υποβληθώ σε χειρουργεία, οπότε έχασα κάποιες εξεταστικές. Όλα αυτά, είχαν σαν αποτέλεσμα να καθυστερήσω. Η σχολή έβγαλε ανακοίνωση, καλώντας τους ενδιαφερόμενους για παράταση του χρόνου σπουδών να κάνουν αίτηση – όμως δεν πληρούσα την προϋπόθεση επιτυχίας σε τουλάχιστον ένα μάθημα στην τελευταία εξεταστική. Όπως προανέφερα, κόβομαι στα δύο αυτά μαθήματα, ενώ έχω περάσει όλα τα υπόλοιπα - έχω τελειώσει με πτυχιακή και πρακτική. Ευτυχώς, με νεότερη ανακοίνωση, η προϋπόθεση ήταν λόγοι υγείας, οπότε βασίστηκα σε αυτή για να λάβω δύο εξάμηνα παράταση, προσκομίζοντας βέβαια όλα τα απαραίτητα έγγραφα. Εάν δεν περάσω τα δύο μαθήματα μέχρι τον Ιούνιο του 2026 όμως, διαγράφομαι».

Αναφορικά με τα ιδιαίτερα μαθήματα, ακόμη και σήμερα η Μ. εμμένει στην απόφασή της να μην κάνει: «Και οι Καθηγητές μας απέτρεπαν από τα ιδιαίτερα. Πολλοί φοιτητές θυσιάζουν τα χρήματα από την αμοιβή για την πρακτική τους, στα ιδιαίτερα. Κατά μέσο όρο, κοστίζουν κατά μέσο όρο 25ευρώ την ώρα και για μία ολοκληρωμένη προετοιμασία, προτείνεται να κάνεις 3 φορές την εβδομάδα από μιάμιση ώρα. Δηλαδή, βγαίνουν γύρω στα 500 ευρώ το μήνα… ένα ενοίκιο…. Εκτός αν βρεις άλλα άτομα και κάνεις ομαδικό μάθημα ή κάνεις μάθημα με κάποιο φοιτητή, σου έρχεται φθηνότερα …», υπογραμμίζει. Όσο για ουσιαστική υποστήριξη, σύμφωνα με την ίδια, «οι διοικητικοί υπάλληλοι στη γραμματεία, είναι που ενδιαφέρονται πραγματικά, που θέλουν να βοηθήσουν».

Τί μέλλει γενέσθαι για τη Μ.; «Πλέον έχω αποδεχθεί την κατάσταση, δεν μπορώ να στεναχωριέμαι άλλο, ούτε θέλω να έχει αντίκτυπο στην υγεία μου – ήδη έχω ταλαιπωρηθεί. Δηλαδή, αν είναι να πάρω το πτυχίο και να μου εμφανιστεί ξανά το πρόβλημα υγείας, άστο, ας διαγραφώ…», καταλήγει.

Σε ανάλογη κατάσταση, βρίσκεται και ο Κ.: «Χρωστάω δύο μαθήματα, έρχομαι κανονικά στις εξεταστικές αλλά με ‘κόβουν’ – δεν έχω περάσει κανένα την τελευταία διετία. Κινδυνεύω με διαγραφή», δηλώνει, καθώς είναι ένας από όσους κινδυνεύουν να οδηγηθούν στην ‘έξοδο’ του πανεπιστημίου πριν τη λήψη του πτυχίου. Όπως εξηγεί, «το πρόβλημα δημιουργείται από την υποχρέωση να λειτουργούν σωρευτικά οι τρεις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος, αφού αν και ενεργός, δηλαδή παρουσιάστηκα εντός των δύο τελευταίων ετών για να εξεταστώ και έχοντας συγκεντρώσει τον απαραίτητο αριθμό πιστωτικών μονάδων, δεν έχω περάσει μάθημα. Τυπικά θεωρούμαι μη ενεργός και αποκλείομαι από τη δυνατότητα παράτασης της φοίτησής μου - μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου, οπότε και εκπνέει η προθεσμία, θα πρέπει να διαγραφώ».

Πράγματι, όπως αναφέρουν μέλη ΔΕΠ, «σε πολλές σχολές, ερχόμαστε αντιμέτωποι με φοιτητές, που οφείλουν μόλις δύο ή τρία μαθήματα, εμφανίστηκαν κανονικά στις εξεταστικές, αλλά δεν κατάφεραν να περάσουν ούτε ένα μάθημα την τελευταία διετία. Βάσει νόμου, οφείλουμε να τους διαγράψουμε».

Ακόμη πιο συχνή είναι η περίπτωση όσων έχουν ολοκληρώσει το 70% των μαθημάτων αλλά όχι το 70% των πιστωτικών μονάδων. «Τυχόν αλλαγές στα ECTS, δηλαδή στις πιστωτικές μονάδες, που αντιστοιχούν στα μαθήματα, μπορεί να ανατρέπει τα δεδομένα», αρχίζει να λέει ένας καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, για να διευκρινίσει: «Ένας φοιτητής μπορεί σε αριθμό μαθημάτων να υπερκαλύπτει το όριο του 70% που θέτει ο νόμος, όμως την ίδια στιγμή, να μην καλύπτει το όριο του 70% των απαραίτητων πιστωτικών μονάδων. Αποτέλεσμα; Επειδή υστερεί σε μονάδες, δεν δικαιούται συνέχιση σπουδών».

Να σημειωθεί, ότι σε κάθε μάθημα αντιστοιχούν από 4 έως 6 πιστωτικές μονάδες, ενώ για τη λήψη πτυχίου απαιτούνται 240 πιστωτικές μονάδες.

Μόνο στα 13 τμήματα της Φιλοσοφικής του ΕΚΠΑ, εντοπίζονται τουλάχιστον 50 τέτοιες περιπτώσεις. Άνθρωποι που έχουν εμφανιστεί στις εξετάσεις και έχουν διανύσει μεγάλο μέρος των σπουδών τους, αλλά δεν έχουν πρόσφατη επιτυχία σε μάθημα. Σε άλλους – με 170 πιστωτικές μονάδες και ανάγκη να εργαστούν για να συνεχίσουν – λείπουν ελάχιστα βήματα για να φτάσουν στο πτυχίο. Παρ’ όλα αυτά, το πλαίσιο τους «δείχνει την έξοδο».

Ιστορίες καθημερινότητας και αδιεξόδων

Ορισμένες περιπτώσεις φοιτητών, δυσκολεύουν ιδιαίτερα τους Καθηγητές να πάρουν την απόφαση να τους διαγράψουν.

«Είμαι μονογονέας – πήρα διαζύγιο πριν περίπου 5 χρόνια. Έχω την αποκλειστική ευθύνη του παιδιού μου και οι υποχρεώσεις με κράτησαν πίσω. Τώρα που το μικρό έφτασε στην πρώτη δημοτικού και μπορώ να ρυθμίσω καλύτερα την καθημερινότητά μου, επέστρεψα στη σχολή για να τελειώσω, κινδυνεύω όμως με διαγραφή, αφού στο μεταξύ συσσωρεύτηκαν μαθήματα. Τα χρόνια που ‘έχασα’, δεν θεωρούνται κώλυμα», αναφέρει η Δ. Δύσκολες συνθήκες μεταφέρει στο protothema.gr ένας Καθηγητής και για κάποια άλλη φοιτήτρια, η οποία «ερχόταν στις εξετάσεις μαζί με το μωρό της, καθώς ο τότε σύζυτος την απειλούσε ότι θα το πάρει και θα φύγει. Σήμερα, η κοπέλα κινδυνεύει να διαγραφεί ενώ θα ήθελε να συνεχίσει τις σπουδές της».

Μία ακόμη σημαντική παράμετρος τίθεται μέσα από την περίπτωση φοιτήτριας της Φιλοσοφικής, η οποία είναι ήδη κάτοχος πτυχίου Νομικής. Στο πλαίσιο της εργασίας της ως νομικός, πήρε διετή απόσπαση για τις Βρυξέλλες. Ούσα στο εξωτερικό, δεν προσήλθε στις εξεταστικές της Φιλοσοφικής, με αποτέλεσμα σήμερα να κινδυνεύει με διαγραφή. Όπως επισημαίνει, η αλλαγή του νομικού πλαισίου έγινε κατά τη διάρκεια των σπουδών της, γεγονός που εγείρει νομικά ζητήματα, κάτι που ανησυχεί το πανεπιστήμιο για πιθανές προσφυγές, αφού θα βρεθεί υπόλογο για τυχόν διαγραφή της.

Δεκάδες άλλοι φοιτητές, προκειμένου να λάβουν χρονική παράταση για λόγους υγείας και να υπαχθούν στις εξαιρέσεις του νόμου, υποχρεώνονται να αποκαλύψουν λεπτομερή ιατρικά δεδομένα για να αιτιολογήσουν τις δυσκολίες τους. «Στις πολύωρες συνελεύσεις μας, έχουμε φτάσει σε σημείο να συγκρίνουμε ποια ασθένεια είναι χειρότερη – και γιατροί δεν είμαστε… - ενώ καλούμαστε να διαχειριστούμε ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα», σημειώνει ένα μέλος ΔΕΠ, καθώς προσπαθούν να σταθμίσουν περιστάσεις, που δεν μπορούν να ‘χωρέσουν’ σε μια αυστηρή νομοθετική φόρμουλα.

13.000–15.000 προς διαγραφή, αλλά μόνο το 20% «ζωντανό»

Στη Φιλοσοφική Αθηνών, οι αιτήσεις παράτασης υπολογίζονται σε περίπου 300, αριθμός που αντιστοιχεί σε όσους θεωρούν ότι εμπίπτουν στα νόμιμα κριτήρια. Οι υπό διαγραφή φοιτητές υπολογίζονται σε 13.000 έως 15.000 και στα 13 Τμήματα της Σχολής, ωστόσο, πάνω από το 80% αυτών θεωρείται μη ενεργό εδώ και πολλά χρόνια.

Πολλοί από αυτούς, κυρίως στα ιστορικά τμήματα, δεν έχουν κάνει ούτε μία εγγραφή από τότε που τα πανεπιστήμια πέρασαν από τα «έτη» στα «εξάμηνα» ή από τότε που εφαρμόστηκε το ηλεκτρονικό σύστημα. Παρ’ όλα αυτά, τυπικά παραμένουν φοιτητές, αφού ο νόμος δεν επιτρέπει την αυτεπάγγελτη διαγραφή τους. Όταν η εφαρμογή του νόμου συναντά την πραγματικότητα

Η καρδιά του προβλήματος εντοπίζεται στην αυστηρά σωρευτική εφαρμογή των τριών προϋποθέσεων:

συμμετοχή στις εξεταστικές των δύο τελευταίων ετών με επιτυχία σε τουλάχιστον ένα μάθημα, κάλυψη του 70% των πιστωτικών μονάδων, συμπλήρωση του ορίου του 70% των μαθημάτων.

Χωρίς να ισχύουν ταυτόχρονα και οι τρεις προϋποθέσεις, παράταση δεν δίνεται.

«Το πλαίσιο είναι τόσο ασφυκτικό που δεν αφήνει κανέναν ελιγμό», εξηγούν καθηγητές, εισηγούμενοι το ‘είτε-είτε’, να ισχύει δηλαδή εναλλακτικά η μία ή η άλλη.

Αναζητώντας πιο ‘ανθρώπινη’ προσέγγιση στην εφαρμογή του νόμου

Από μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, έχει ήδη ζητηθεί παράταση για την πλήρη εφαρμογή του νόμου, ώστε να ενημερωθεί το υπουργείο για τις ειδικές περιπτώσεις και να υπάρξει τροποποίηση ή ερμηνευτική λύση. Παράλληλα, συζητείται η δυνατότητα να επιτραπεί η επανεγγραφή όσων διαγραφούν και επιθυμούν να επιστρέψουν – μια διαδικασία που εκτιμάται ότι θα αφορά μικρό μεν ποσοστό φοιτητών, περίπου 10%, αλλά θα καθαρίσει αποτελεσματικά τα χρόνια μητρώα.

Τα μέλη ΔΕΠ τονίζουν ότι δεν επιθυμούν την κατάργηση του νόμου, αλλά μια ρεαλιστική εφαρμογή που να μην ‘τιμωρεί’ όσους βρίσκονται ένα βήμα πριν την ολοκλήρωση των σπουδών τους ή όσους αντιμετώπισαν σοβαρές κοινωνικές και υγειονομικές δυσκολίες.

Η δυνατότητα να βρεθεί μία ‘φόρμουλα’ να λάβουν πτυχίο κυρίως φοιτητές 25–30 ετών, που βρίσκονται στην αρχή της επαγγελματικής τους πορείας και για τους οποίους το πτυχίο αποτελεί κρίσιμο εργαλείο εξέλιξης, αποτελεί το βασικό διακύβευμα για τον επαναπροσδιορισμό του νομικού πλαισίου σχετικά με τις διαγραφές.

Τέλος, μεγάλος αριθμός ακαδημαϊκών, δεν παραλείπουν να τονίσουν πως είναι αντίθετοι στη χρήση του όρου «αιώνιος ή λιμνάζων φοιτητής» καθώς θεωρείται ‘μειωτικός’. Αντίθετα, προκρίνουν τη διάκριση μεταξύ «ενεργού» και «μη ενεργού» φοιτητή.