Νίκος Φελέκης

Η αναφορά του Αλέξη Τσίπρα ότι οι πολιτικές επιλογές της κυβέρνησής του «έχουν οδηγήσει σε μια κοινωνία έντονων αντιθέσεων όπου κυριαρχεί η μεροληψία υπέρ των λίγων και του πλούτου» ήταν από τις λίγες που θύμιζαν το πολιτικό του παρελθόν στην παρουσία του στο συνέδριο του Economist στη Θεσσαλονίκη, λίγες ώρες πριν από την ομιλία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ. Κατά τα άλλα, ο Τσίπρας... έστριψε από Αντρέα και πάει προς Σημίτη: μόνο μικρά ψήγματα πολιτικής που θυμίζουν τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, όπως η πρόταση για επιβολή πατριωτικής εισφοράς στους πλούσιους, του απέμειναν πλέον με βάση το «μανιφέστο» που παρουσίασε στη Θεσσαλονίκη.

Παρέθεσε συγκεκριμένα στοιχεία, που δείχνουν ότι η Ελλάδα «απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο από τους μέσους όρους της Ευρωπαϊκής Ενωσης όχι μόνο στο οικονομικό πεδίο, αλλά και σε ζητήματα θεσμικής λειτουργίας και δημοκρατίας». Υπογράμμισε ότι «η χώρα βρίσκεται σε τροχιά επικίνδυνης υστέρησης σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές».

Επεσήμανε ότι «οι σημερινές συνθήκες δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με αποσπασματικές προεκλογικές παροχές και βραχυπρόθεσμες εξαγγελίες, αλλά απαιτούν σοβαρές θεσμικές μεταρρυθμίσεις, ριζική αλλαγή του οικονομικού και παραγωγικού μοντέλου, καθώς και ένα μεγάλο αναπτυξιακό σοκ». Τάχθηκε υπέρ της χάραξης μιας «νέας εθνικής πυξίδας» και ενός «νέου πατριωτισμού» που «θα καθοδηγήσει τη χώρα με μακροπρόθεσμο σχέδιο και συνεννόηση». Και διευκρίνισε ότι «η εθνική αυτή προσπάθεια δεν μπορεί να είναι υπόθεση ενός μόνο κόμματος, αλλά χρειάζεται τη συμμετοχή όλων των παραγωγικών και κοινωνικών δυνάμεων της χώρας».

Οι εννέα άξονες του Εθνικού Σχεδίου Ανάταξης που παρουσίασε ο Τσίπρας συγκροτούν ένα συνεκτικό, ρεαλιστικό και μεταρρυθμιστικό σχέδιο που δεν παραπέμπει στις εν πολλοίς ανεφάρμοστες οραματικές ιδέες της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, αλλά σε μια πραγματιστική σοσιαλδημοκρατική προσέγγιση.

Ας περιμένει το κόμμα

Τα όσα είπε στη Θεσσαλονίκη ο Αλέξης Τσίπρας δεν είναι καινούρια. Τα περισσότερα τα έχει πει σε ομιλίες του, σε συνεντεύξεις του, στα συνέδρια του ινστιτούτου του. Για το νέο κόμμα, αυτό που -καταπώς λένε συνεργάτες και συνομιλητές του- ετοιμάζει δεν είπε τίποτα. Και δεν επρόκειτο να πει.

Και ούτε στο προβλεπτό μέλλον πρόκειται να κάνει σχετικές ανακοινώσεις. Εξάλλου, στενοί του συνεργάτες υποστηρίζουν πως «ο ίδιος ο Αλέξης ποτέ δεν είπε ότι θα φτιάξει κόμμα». Λένε όμως όλοι οι άλλοι: φίλοι του, συνεργάτες του, βουλευτές και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που δηλώνουν πιστοί στον πρώην πρωθυπουργό. Γράφουν οι δημοσιογράφοι, μετράνε το «κόμμα Τσίπρα» οι δημοσκόποι. Ολοι αυτοί δεν το κάνουν κατά παραγγελία του Μαξίμου, επειδή δήθεν ένα «κόμμα Τσίπρα» βοηθάει τον Μητσοτάκη αφενός να ξεφύγει από τα σκάνδαλα, τα Τέμπη και τον ΟΠΕΚΕΠΕ και αφετέρου να ξαναθυμίσει το 2015 και να ξαναστήσει το μέτωπο κατά Τσίπρα και ΣΥΡΙΖΑ.

Το «κόμμα Τσίπρα» το ζεσταίνει ο ίδιος ο πρώην πρωθυπουργός, αν και η αλήθεια είναι ότι προκύπτει ως αναγκαιότητα, αφού ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ δεν τραβάνε. Ανδρουλάκης και Φάμελλος δεν είναι χαρισματικοί και δημοφιλείς. Και το κυριότερο: η Προοδευτική Παράταξη, λόγω της πολυδιάσπασης και της απουσίας εμπνευσμένης ηγεσίας, δεν έχει κυβερνητική προοπτική.

Δεν είναι λοιπόν ο Τσίπρας που με τη φιλολογία περί δημιουργίας νέου κόμματος βοηθάει τον Μητσοτάκη, αποδιοργανώνοντας ταυτόχρονα τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ, είναι η ανημπόρια των υφιστάμενων κομμάτων να εκφράσουν τη βούληση της κοινωνίας και να ασκήσουν αποτελεσματική αντιπολίτευση που ευνοεί την επιστροφή Τσίπρα ως ο «πλέον ταλαντούχος της γενιάς του», όπως παραδέχτηκε και ο Αδωνις Γεωργιάδης.

Ο έρωτας με τη διαπλοκή

Επιπροσθέτως, το μετριοπαθές, φιλοεπιχειρηματικό και σχετικά κεντρώο προφίλ με το οποίο επανασυστήνεται στους ψηφοφόρους ο Αλέξης είναι λογικό να κινεί το ενδιαφέρον και στα «γκρι κοστούμια» της εξουσίας που, λόγω και της απίσχνασης των ποσοστών δημοτικότητας της Ν.Δ., ανησυχούν για την πολιτική και κοινωνική σταθερότητα και αναζητούν εναλλακτικές συναινετικές λύσεις. Ο αιφνίδιος λοιπόν έρωτας τμήματος της λεγόμενης «διαπλοκής συμφερόντων» με τον Αλέξη Τσίπρα πρωτίστως αφορά τη διασφάλιση των δικών τους συμφερόντων.

Κάτι που είναι λογικό να εκμεταλλεύεται ο πρώην πρωθυπουργός για να ισχυροποιηθεί στο πολιτικό και κυβερνητικό παιχνίδι και όχι «για τα φράγκα», όπως ισχυρίζεται αναπόδεικτα και άκομψα η Ζωή Κωνσταντοπούλου, η οποία είναι λογικό να ανησυχεί για τη μείωση του ποσοστού της Πλεύσης Ελευθερίας σε περίπτωση που ο Τσίπρας φτιάξει κόμμα.

Μπορεί και 2ος

Ολες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Τσίπρας, εκτός από τον ΣΥΡΙΖΑ, που θα τον λεηλατήσει, θα πάρει ψηφοφόρους και από την Πλεύση Ελευθερίας και το ΠΑΣΟΚ. Μπορεί το ποσοστό που θα λάβει ένα «κόμμα Τσίπρα» να υπολείπεται της Ν.Δ., σίγουρα όμως θα συμπιέσει τα κόμματα της Ζωής και του Ανδρουλάκη. Αυτός είναι και ο λόγος που και η Ζωή και ο Ανδρουλάκης άρχισαν να επιτίθενται στον Τσίπρα.

Μέχρι τώρα ΠΑΣΟΚ και Πλεύση Ελευθερίας, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, διεκδικούν τη δεύτερη θέση. Ενα «κόμμα Τσίπρα» ανακατεύει την τράπουλα, αφού μπορεί να είναι αυτό που στις εκλογές θα αναδειχθεί αξιωματική αντιπολίτευση. Και μπορεί η Ζωή να μην έχει πρόβλημα στο κόμμα της αφού η Πλεύση Ελευθερίας είναι ένας προσωποπαγής φορέας, ο Ανδρουλάκης όμως, εφόσον το ΠΑΣΟΚ δεν έρθει δεύτερο κόμμα ή μείνει καθηλωμένο στο 12%-13%, μάλλον θα πρέπει να εγκαταλείψει την καρέκλα του αρχηγού.

Αναιμική δυναμική

Η θρυλούμενη δημιουργία κόμματος από τον Αλέξη Τσίπρα προκαλεί σίγουρα επικοινωνιακή ανακατωσούρα, αλλά δεν δημιουργεί πολιτική δυναμική. Πλήττει τα υφιστάμενα -και στερούμενα κυβερνητικής προοπτικής- κόμματα της ευρύτερης Κεντροαριστεράς, αλλά δεν κινητοποιεί κοινωνικές δυνάμεις, δεν προκαλεί ανατροπές, δεν εισάγει νέα πολιτικά δεδομένα, ούτε και διαφορετικές ιδεολογικές ορίζουσες στην κομματική αντιπαράθεση. Ούτε και συνεγείρει -σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις και τη γενική αίσθηση- τους ψηφοφόρους. Το μέτρο επιτυχίας του θα είναι αν, προϊόντος του χρόνου, τα καταφέρει αυτά. Και πρωτίστως να επαναφέρει στην κάλπη τους εκατοντάδες χιλιάδες αριστερούς και αντιδεξιούς απογοητευμένους ψηφοφόρους.

Για να επιτύχει το rebranding του πρώην πρωθυπουργού θα πρέπει η εικόνα του να ταυτιστεί με το μέλλον, με κάτι καινούριο που ενδιαφέρει την κοινωνία και πρωτίστως τους νέους ανθρώπους, τα λαϊκά νοικοκυριά και τους μικρούς και μεσαίους επιχειρηματίες που πλήττονται ιδιαίτερα. Χρειάζεται αφενός μια νέα μεγάλη και χρήσιμη ιδέα για τη χώρα και τους πολίτες και αφετέρου να σταματήσει η καταφυγή στο παρελθόν, η αναπαλαίωση και ο τσακωμός για το ποιος, με τη διακυβέρνησή του, ζημίωσε περισσότερο τον τόπο.

Υπουργός στην «πρώτη φορά κυβέρνηση της Αριστεράς», που από στενός συνεργάτης του Τσίπρα σήμερα είναι επικριτής του, μας λέει: «Κάποιος πρέπει να πει στον Αλέξη ότι ο... χαβάς για το δημοψήφισμα, το τρίτο μνημόνιο και τις κωλοτούμπες πρέπει να σταματήσει. Δεν τον βοηθάει. Το παρελθόν έχει κριθεί πολιτικά σε τρεις εθνικές και δύο ευρωπαϊκές εκλογικές αναμετρήσεις και αποτυπώνεται στα ποσοστά των κομμάτων. Χρειάζονται “άλλα κόλπα”. Και πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να ξεκαθαρίσει αν πρόκειται να φτιάξει κόμμα, με ποιους, πότε και ποια πλατφόρμα».

Διάθεση ναι, σχέδιο όχι

Ανθρωποι που γνωρίζουν καλά τον Τσίπρα διατείνονται ότι ολοκληρωμένο σχέδιο, με λεπτομέρειες, προτεραιότητες και στελέχη, δεν υπάρχει. Το μόνο που υπάρχει είναι η διάθεση να φτιαχτεί κάτι καινούριο στην ευρύτερη Κεντροαριστερά που να μπορεί να αντιπαρατεθεί αποτελεσματικά με τον Μητσοτάκη και να διεκδικήσει σοβαρά την επιστροφή στα κυβερνητικά έδρανα. Το πότε θα γίνει αυτό ούτε ο ίδιος ο Τσίπρας το ξέρει.

Ηδη ο Σεπτέμβριος, όπου κάποιοι είχαν προβλέψει ότι θα έχουμε «γεννητούρια» του νέου κόμματος, δεν υπάρχει -και δεν υπήρχε ποτέ, είναι η αλήθεια- στο καλεντάρι Τσίπρα. Οπως δεν υπάρχει, για όσους περιμένουν τον Τσίπρα ως Μεσσία, και χριστουγεννιάτικος μποναμάς από την πλευρά του.

Πλέον η συζήτηση μετατίθεται για το 2026. Αλλοι θέλουν να ετοιμάζει ο Αλέξης τον «οβελία» του πριν από το Πάσχα και άλλοι μετά. Αλλά και αυτές οι ημερομηνίες, λένε συνομιλητές του, είναι συνάρτηση των αποφάσεων Μητσοτάκη για τον χρόνο των εκλογών. Αν ο Κυριάκος κάνει πρόωρες εκλογές, το πρώτο τρίμηνο του νέου έτους, ίσως είναι καλύτερα το «κόμμα Τσίπρα» να φτιαχτεί μετά. Αλλά και αυτή η βερσιόν έχει πολλά προβλήματα επειδή η πραγματικότητα που θα έχει διαμορφωθεί μετά από μια πρόωρη εκλογική αναμέτρηση δύσκολα θα περιλαμβάνει τον Αλέξη σε πρωταγωνιστικό ρόλο και ενδεχομένως θα είναι πιο δύσκολα τα πράγματα εάν δεν είναι βουλευτής.

Σε κάθε περίπτωση, η αχίλλειος πτέρνα του εικαζόμενου κόμματος Τσίπρα είναι η αβεβαιότητα και η τακτική του «βλέποντας και κάνοντας». Πάντως, το κλίμα αναμονής και αμηχανίας δεν περιορίζεται στο τι θα κάνει ο Αλέξης, αλλά είναι διάσπαρτο στο σύνολο του κομματικού συστήματος. Αναμονή και αμηχανία στους κυβερνητικούς βουλευτές, αναμονή και αμηχανία για τις προθέσεις του Σαμαρά. Αναμονή και αμηχανία στον ΣΥΡΙΖΑ, στη Νέα Αριστερά και το ΠΑΣΟΚ, το οποίο γιόρτασε τα 51 χρόνια από την ίδρυσή του με επικεφαλής τον Ανδρουλάκη, αλλά δεν είναι σίγουρο ότι την τούρτα για τα πεντηκοστά δεύτερα γενέθλια θα την κόψει ο Κρης πολιτικός εάν συνεχίζεται η πολιτική και δημοσκοπική στασιμότητα της Χαριλάου Τρικούπη.

Τελευταίο χαρτί Φάμελλου

Βέβαια, η αλήθεια είναι ότι η αναμονή και η αμηχανία πρωτίστως βλάπτει τον ΣΥΡΙΖΑ, του οποίου ο Αλέξης συνεχίζει να είναι βουλευτής. Σε οποιοδήποτε άλλο κόμμα όχι μόνο θα του είχε ζητηθεί να ξεκαθαρίσει τις προθέσεις του, αλλά το πιθανότερο είναι και να είχε τεθεί εκτός Κοινοβουλευτικής Ομάδας.

Το περίεργο είναι ότι ο Σωκράτης Φάμελλος, παρότι η φιλολογία περί «κόμματος Τσίπρα» διαλύει κυριολεκτικά τον ΣΥΡΙΖΑ, φαίνεται να πιστεύει την -παλαιότερη- διαβεβαίωση του Αλέξη ότι δεν πρόκειται να φτιάξει δικό του κόμμα. Επειδή όμως ο κόμπος έχει φτάσει στο χτένι, ακόμη και συνεργάτες του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ λένε ότι «ο χρόνος του Σωκράτη τελειώνει και η εμφάνισή του στη ΔΕΘ είναι η τελευταία του ευκαιρία να ξεκαθαρίσει τι σκέφτεται για τη συνεργασία με τη Νέα Αριστερά και τι θα κάνει με τον βουλευτή Τσίπρα». Μάλιστα, κάποιοι χαρακτηρίζουν το διήμερο 10-11 Σεπτεμβρίου, όπου ο Φάμελλος θα βρίσκεται στη ΔΕΘ, ως την τελευταία προθεσμία για να ανακοινώσει τις αποφάσεις του. Είναι, λένε, «ώρα αποφάσεων».

Ο «γάμος»

Σημειώνουμε ότι στη Νέα Αριστερά -με εξαίρεση τον Γαβριήλ Σακελλαρίδη που προτιμά τη συνεργασία με τον Βαρουφάκη παρά την κολεγιά με Φάμελλο ή Τσίπρα- το κλίμα είναι θετικό για συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ. Ισως για πρώτη φορά ακόμη και οι «αντιφρονούντες» (Φίλης, Σκουρλέτης Τσακαλώτος κ.ά.) δεν είναι αρνητικοί στη συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ. Δεν θέλουν τον Τσίπρα επειδή, όπως λένε, «κουνάει μαντίλι στην Αριστερά και μετατοπίζεται προς το Κέντρο», ούτε συμφωνούν σε συνένωση των Κοινοβουλευτικών Ομάδων μόνο και μόνο για να ξαναγίνουν αξιωματική αντιπολίτευση. Ομως δεν απορρίπτουν κοινή εκλογική κάθοδο εφόσον συμφωνηθεί ένα μίνιμουμ θέσεων που θα τοποθετεί το εκλογικό σχήμα στον χώρο της Αριστεράς. Μάλιστα κάποιοι αναζητούν από τώρα ένα «πρόσωπο ευρύτερης αποδοχής στον προοδευτικό χώρο, μια εμβληματική προσωπικότητα με ισχυρή σηματοδότηση στα θέματα των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων», που θα μπορούσε να τεθεί επικεφαλής του εκλογικού μετώπου.

Πάντως, αυτή δεν είναι η Μαρία Καρυστιανού. Κάποιοι, μπουχτισμένοι από τη λειτουργία των υφιστάμενων κομμάτων και την όζουσα σκανδάλων ατμόσφαιρα στον δημόσιο βίο, θα την ήθελαν -εφόσον οι εκλογές γίνουν τον Μάρτιο του 2027 και όχι το 2026 που θα ξεκινήσει η δίκη για τα Τέμπη- να ηγηθεί και αυτή, όπως ενδεχομένως οι Σαμαράς και Τσίπρας, κάποιου νέου κόμματος. «Αντισυστημικού», αυτή.

Και σε συμμαχία ίσως με τη Ζωή Κωνσταντοπούλου προκειμένου να ισχυροποιηθεί η δύναμη πυρός των δύο γυναικών που το τελευταίο διάστημα έχουν μεγαλύτερη απήχηση από τους άνδρες που ηγούνται των καθεστωτικών κομμάτων στο «ζαλισμένο» εκλογικό σώμα...