Μιχάλης Στούκας

Δίνουν τη δυνατότητα σε δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να εκφράζουν τις απόψεις τους, να επικοινωνούν με άλλους και να δημιουργούν περιεχόμενο στο διαδίκτυο μοιράζοντάς το. Να σημειώσουμε ότι ο ξενικός όρος social media εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 2004. Προϋπήρχε από το 1998 ο όρος social networking.

Η Ελλάδα φυσικά δεν μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (facebook, instagram, twitter, Tik Tok) έχουν εκατομμύρια χρήστες, οι οποίοι δραστηριοποιούνται σε αυτά.

Και καθώς βέβαια στο διαδίκτυο υπάρχει, σχεδόν, απόλυτη ελευθερία, ο καθένας και η καθεμία γράφουν ό,τι θέλουν. Αναφαίρετο δικαίωμά τους θα πει κάποιος και συμφωνούμε απόλυτα μαζί του. Όμως θεωρούμε ότι αναφαίρετο δικαίωμά μας είναι να κάνουμε μια κριτική στις αναρτήσεις διαφόρων στα σόσιαλ μίντια, τα οποία πλέον έχουν γίνει διαμορφωτές της κοινής γνώμης.

Οι τίτλοι στα διάφορα σάιτ που αναπαράγουν αυτές τις αναρτήσεις είναι ενδεικτικοί: «Ξετρέλανε το twitter ο/η...», «Έριξε το instagram η/ο…», «Παραμιλάει το facebook με…», «Διχασμένο το twitter για…» κλπ. Αποκορύφωμα όλων βέβαια, είναι κάποιοι βαρύγδουποι τίτλοι του στιλ: «Το twitter αποφάνθηκε...». Μένει τώρα να δούμε τίτλο: «Το twitter αποφάνθηκε για…» . Ας μην αποκλείσουμε και αυτό το οργουελικό/ απίθανο σενάριο, κάποια στιγμή να γίνει πραγματικότητα....

Ποιες και ποιοι είναι όμως όλοι αυτοί, που κρυπτόμενοι συνήθως πίσω από ψευδώνυμα, μερικά από τα οποία είναι εξυπνακίστικα (μέχρι εκεί…) εκφράζουν τις απόψεις τους στα σόσιαλ μίντια και, συχνά-πυκνά επηρεάζουν με αυτές δεκάδες χιλιάδες ακόμα;

Αν παρατηρήσει κανείς τα tweets, θα διαπιστώσει ότι πολλά από αυτά είναι γεμάτα ορθογραφικά λάθη και ασυνταξίες. Η μία εκδοχή είναι ότι πρόκειται για μαθήτριες και μαθητές του Δημοτικού, κάτι που δεν φαίνεται πιθανό, η δε άλλη ότι πρόκειται για αποφοίτους Λυκείου (ή και Πανεπιστημίου ακόμα) που έχουν τσακωθεί με την ορθογραφία και το συντακτικό… Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα, τα λάθη είναι τόσο τραγικά που δημιουργούν απορίες για το πραγματικό μορφωτικό επίπεδο των ανθρώπων που γράφουν τα συγκεκριμένα σχόλια…

Ένα άλλο χαρακτηριστικό, είναι το γεμάτο χολή περιεχόμενο αρκετών από αυτά. Ας πάρουμε ένα παράδειγμα από τον αθλητισμό, γνωστό σε όλους. Ο Στέφανος Τσιτσιπάς είναι ο κορυφαίος Έλληνας τενίστας όλων των εποχών και ένας από τους πέντε κορυφαίους της παγκόσμιας κατάταξης. Ο ίδιος έχει επιλέξει να δημοσιοποιεί συχνά – πυκνά τις απόψεις του αλλά και την προσωπική του ζωή.

Κατά καιρούς διαβάζουμε σχόλια επικριτικά για τις αθλητικές του επιδόσεις, ιδιαίτερα όταν αποκλείεται στους πρώτους γύρους κάποιου grand slam. Όλες και όλοι οι επικριτές του, γνωρίζουν ότι η Ελλάδα δεν είχε ποτέ τενίστα σε τόσο ψηλή θέση στην παγκόσμια κατάταξη; Ο Γιώργος Καλοβελώνης, κορυφαίος Έλληνας τενίστας τη δεκαετία του ’80 έφτασε μέχρι το νούμερο 208 της παγκόσμιας κατάταξης. Ο Κώστας Οικονομίδης ως το 112, ο Βασίλης Μαζαράκης ως το 115, ο Σόλων Πέππας ως το 149 και ο Τάσος Μπαβέλας ως το 451 (πηγή: SPORT.ΙΝ)

Στις τενίστριες έχουμε σαφώς καλύτερη παράδοση: η Λένα Δανιηλίδου έφτασε στο νούμερο 14 και η Αγγελική Κανελλοπούλου, μητέρα της Μαρίας Σάκκαρη ως το 47 της παγκόσμιας κατάταξης. Βέβαια, η Μαρία βρέθηκε κάποια στιγμή και στο νούμερο 3 του ράνκινγκ. Αναρωτιόμαστε όταν διαβάζουμε τα πικρόχολα και ειρωνικά πολλές φορές σχόλια, τι ακριβώς θέλουν αυτοί που τα γράφουν; Δύο νέα παιδιά, με σκληρή προπόνηση, κατάφεραν να φτάσουν τόσο ψηλά τιμώντας και την Ελλάδα, κάτι που αν το έγραφε κάποιος 20 χρόνια πριν, θα τον θεωρούσαν παρανοϊκό.

Και βέβαια, τα χρήματα που έχουν κερδίσει αυτά τα δύο παιδιά, χάρη στις δικές τους προσπάθειες αλλά και τη στήριξη και τη βοήθεια των δικών τους ανθρώπων και των προπονητών τους, είναι άπιαστα όνειρα για όλους μας… Έτσι είναι οι νόμοι του τένις… Dura lex sed lex, που θα έλεγαν και οι Λατίνοι (όχι, δεν γνώριζαν τον ράπερ Λεξ, «σκληρός νόμος, αλλά νόμος» σημαίνει αυτή η φράση). Όσο για την προσωπική τους ζωή, δικαίωμά τους είναι να τη δημοσιοποιούν ή να την κρατούν μυστική. Να σημειώσουμε απλά, ότι δεν γνωρίζουμε προσωπικά ούτε τον Στέφανο Τσιτσιπά, ούτε τη Μαρία Σάκκαρη, προς αποφυγή παρεξηγήσεων…

Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο Γιάννης Αντετοκούνμπο. Άνθρωποι οι οποίοι δεν γνωρίζουν τι σχήμα έχει η μπάλα του μπάσκετ ή άλλοι οι οποίοι όταν βρουν μια «μπάλα με σπυριά» τρέχουν να την παραδώσουν στην Αστυνομία φοβούμενοι ότι είναι βόμβα, κριτικάρουν έναν από τους καλύτερους μπασκετμπολίστες στον κόσμο για τις αθλητικές του ικανότητες. Όλοι θα στεναχωρηθούμε αν δεν ενισχύσει την Εθνική Ομάδα στο Παγκόσμιο Κύπελλο Μπάσκετ στα τέλη Αυγούστου – αρχές Σεπτεμβρίου 2023, αλλά το να συνδέουμε ενδεχόμενη αποχή του με τις αθλητικές του ικανότητες είναι τραγικό…

Εκεί που τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο επικίνδυνα είναι όταν οι σχολιαστές στα σόσιαλ μίντια «αναλαμβάνουν δράση» σε σοβαρά θέματα, όπως π.χ. η τραγωδία στα Τέμπη ή σε μείζονα ζητήματα πολιτικού περιεχομένου. Διαμορφώνεται έτσι κάποιες φορές μια επιχειρηματολογία η οποία στηρίζεται σε στοιχεία του τύπου «άκουσα», «μου είπαν», «ξέρω από μέσα» κλπ. Δυστυχώς, πρόκειται για, έωλα συνήθως, επιχειρήματα, τα οποία όμως διαμορφώνουν συλλογική άποψη.

Όταν άνθρωποι οι οποίοι δεν τολμούν να μιλήσουν ούτε στις παρέες τους ή αν έλεγαν όσα γράφουν δημόσια σήμερα σε συνοικιακά καφενεία ή καφετέριες θα αποδοκιμάζονταν, φτάνουν στο σημείο να γίνονται τιμητές των πάντων, υπάρχει πρόβλημα. Συνταγματικά κατοχυρωμένη και απόλυτα επιθυμητή είναι η ελευθερία της έκφρασης. Κανόνες στο διαδίκτυο, προς το παρόν, δεν υπάρχουν.

Ας μην περάσουμε όμως από την απόλυτη ελευθερία του διαδικτύου, στην απόλυτη ασυδοσία του. Και ας φροντίσουμε τουλάχιστον όλοι εμείς που γινόμαστε αποδέκτες των διαφόρων αναρτήσεων και σχολίων στα σόσιαλ μίντια, να τα φιλτράρουμε και να τα μελετάμε προσεκτικά. Τα βιαστικά συμπεράσματα και η άκριτη υιοθέτηση απόψεων άλλων ,αρκετές φορές είναι επιζήμια.

Η μοχθηρία, η μιζέρια, η τοξικότητα και ο υβριστικός και «ανάγωγος» τρόπος γραφής, είναι μερικά στοιχεία που θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε αρκετά για το ποιόν των ανθρώπων που «κρύβονται» πίσω από τα σχόλια και να τους δώσουμε τη σημασία που τους αξίζει. Είτε να τα εκλάβουμε ως ιδιαίτερα σημαντικά και ενδιαφέροντα, είτε να τα πετάξουμε στον κάδο απορριμμάτων του εγκεφάλου μας…