Στην πολιτική οι λέξεις έχουν σημασία. Συχνά, όμως, οι εικόνες έχουν ακόμη μεγαλύτερη. Διαμορφώνουν ιεραρχίες, προβάλλουν εξουσία και αποκαλύπτουν αλήθειες που ποτέ κανένα «κοινό ανακοινωθέν» δεν θα παραδεχθεί
Δύο φωτογραφίες από τη συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ με τους Ευρωπαίους ηγέτες και τον Πρόεδρο της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στο Οβάλ Γραφείο, που δημοσιεύτηκαν από τον επίσημο λογαριασμό Rapid Response του Λευκού Οίκου, το @RapidResponse47, το δείχνουν καθαρά. Ο Τραμπ κάθεται μόνος πίσω από το Προεδρικό Γραφείο. Απέναντί του, σε σειρές πανομοιότυπων καρεκλών, κάθονται ο Μακρόν, η φον ντερ Λάιεν, η Μελόνι, ο Ρούτε, ο Μερτζ, ο Στουμπ, ο Στάρμερ, ο Ζελένσκι.
Η σκηνοθεσία μιλά από μόνη της. Ένας πίσω από το γραφείο, πολλοί απέναντι. Οικοδεσπότης και κέντρο βάρους ο Τραμπ· σε θέση ακροατηρίου, οι Ευρωπαίοι.
Η γεωμετρία είναι αμείλικτη. Δεν πρόκειται για συνάντηση ισότιμων. Είναι ένα tableau ιεραρχίας. Θυμίζει αίθουσα διδασκαλίας, με τον δάσκαλο στην έδρα και τους μαθητές στη σειρά. Το μήνυμα είναι σαφές: οι Ηνωμένες Πολιτείες στο κέντρο, η Ευρώπη στην περιφέρεια.
Το φόντο ενισχύει το κάδρο. Σημαίες των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων. Το πορτρέτο του Ρόναλντ Ρίγκαν. Ένας χάρτης της Ουκρανίας. Όλα τα σύμβολα στοιχίζονται γύρω από τον κυρίαρχο Τραμπ.
Η γλώσσα του σώματος συμπληρώνει το μήνυμα. Ο Ζελένσκι και ο Στουμπ κρατούν σημειώσεις. Ο Μερτζ, ο Μακρόν και η φον ντερ Λάιεν ακούν προσεκτικά. Η Μελόνι σταυρώνει τα χέρια. Όλοι προσηλωμένοι, κανείς κυρίαρχος. Ατομικά ισχυρές προσωπικότητες, περιορισμένες στο συγκεκριμένο κάδρο σε ρόλο ακροατή.
Δεν πρόκειται για λεπτομέρειες πρωτοκόλλου. Στη διπλωματία, η εικόνα είναι ουσία. Κάθε καρέκλα, κάθε γωνία λήψης, κάθε βλέμμα αφηγείται μια ιστορία. Το Οβάλ Γραφείο λειτουργεί ως σκηνή, και η σκηνοθεσία είναι απολύτως εσκεμμένη.
Κλείσιμο
Οι εικόνες αποτυπώνουν την ασυμμετρία που βρίσκεται στον πυρήνα των διατλαντικών σχέσεων. Η Ευρώπη μιλά για «στρατηγική αυτονομία», όμως στην Ουάσιγκτον εμφανίζεται ως ακροατήριο. Ηγέτες με βαρύτητα στις χώρες τους παρουσιάζονται από τον Λευκό Οίκο ως θεατές στην αμερικανική σκηνή.
Αυτό έχει σημασία. Οι εικόνες διαμορφώνουν αντιλήψεις. Ενισχύουν αφηγήματα. Όταν ο Λευκός Οίκος τις δημοσιεύει, το πλαίσιο δεν χρειάζεται εξηγήσεις. Το κοινό βλέπει έναν ηγέτη στο γραφείο του και την Ευρώπη καθισμένη απέναντί του, σε ρόλο ακροατή. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο και ισχυρό.
Η πολιτική είναι θέατρο. Η διπλωματία είναι χορογραφία. Και εδώ, το γραφείο, οι καρέκλες, τα βλέμματα δείχνουν όλα προς μία κατεύθυνση: σκηνικό κυριαρχίας.
Η δύναμη της εικόνας.
Η εικόνα της ισχύος.
*Ο Γεράσιμος Ζαγορίτης είναι σύμβουλος πολιτικής και στρατηγικής επικοινωνίας
