Δημήτρης Παγαδάκης

Nα αυτοκτονήσω ή να φτιάξω καφέ;» αναρωτιόταν ο Γάλλος Νομπελίστας συγγραφέας Αλμπέρ Καμί. Κρίνοντας από το γεγονός ότι έφτασε ως τα 47 του, προτού σκοτωθεί σε αυτοκινητικό δυστύχημα, μάλλον έβαζε ένα φλιτζάνι φρέσκο αρωματικό καφέ κάθε φορά που ερχόταν αντιμέτωπος με το παράλογο αυτό δίλημμα. Αλλοι, πιο αποξενωμένοι ίσως από τον εαυτό τους, αντιμετώπισαν διαφορετικά τη διάσταση του δικού τους θανάτου. Ανθρωποι που αναγνώρισαν ότι δεν άξιζε τον κόπο να ζουν, απαρνήθηκαν τον εαυτό τους και έφτασαν θεληματικά στην έσχατη χειρονομία.
Κατανοητό πιθανώς το ψυχοφθόρο σαράκι που έσυρε προς το απόλυτο μηδέν αυτόχειρες όπως ο Μαγιακόφσκι, η Πηνελόπη Δέλτα, ο Κερτ Κομπέιν, ο Ιούδας ο Ισκαριώτης. Το ίδιο αντιληπτό το δέος, η συμπάθεια, η συγκίνηση και η ευαισθησία μπροστά στις σοκαριστικές αιτίες κάθε τραγικής αυτοκτονίας. Του μαθητή που απέτυχε στις εξετάσεις, του φαντάρου στη σκοπιά, του τυραννισμένου από έρωτα, του άνεργου που βουτάει από το μπαλκόνι με τα παιδιά του, του χαντακωμένου από ασθένειες, τύψεις ή χρέη. Εκείνο ωστόσο που μένει ακατανόητο είναι το κίνητρο. Οσο και αν δεν αποκλείεται μια αυτοκτονία από αντίδραση ή προς παραδειγματισμό, το τι πραγματικά οδηγεί τον αυτόχειρα στο απονενοημένο διάβημα παραμένει σκοτεινό και ανεξέλεγκτο.

 Τι άλλο θα μπορούσε να ήταν; Πολιτική πράξη, ηρωισμός ή θυσία; Τέτοιους χαρακτηρισμούς χρησιμοποιούν φειδωλά ακόμα και οι ζωσμένοι με εκρηκτικά φονταμενταλιστές. Εξάλλου με την πράξη του ο αυτόχειρας αυτομάτως αναγνωρίζει τη γελοιότητα της συνήθειας της ζωής, την απουσία κάθε βαθιάς αιτίας της, την ανοησία της καθημερινής ρουτίνας και τη ματαιότητα του πόνου. Ψέματα; Υπό αυτή την έννοια, ιδιωτική ή δημόσια, μια αυτοκτονία όσο συγκλονιστική και αν είναι δεν χρειάζεται περαιτέρω ερμηνεία. Πόσο μάλλον όταν αυτός που κόβει μόνος του το νήμα της ζωής του έχει αφήσει γραπτές όλες τις απαντήσεις.

Το να επιχειρείται η αποθέωσή του ως νεομάρτυρα, με συναισθηματική εκμετάλλευση και πολιτική σπέκουλα είναι το λιγότερο ύβρις. Ειδικότερα σε μια χώρα βαριά λαβωμένη, με χαμηλή αυτοπεποίθηση και ξέπνοη από το παρατεταμένο στρες, ο εξωραϊσμός από τους παρακμιακούς εμποράκους ακόμα και μιας αυτοκτονίας είναι ζοφερά αποκαρδιωτικός. Γιατί δεν γνέφει προς τη ζωή, δεν την παρηγορεί, ούτε τη δοξάζει. Δεν σαλπίζει την αλληλεγγύη, την ελπίδα, τη συμμετοχή και τη συμπόνια προς τους βασανισμένους των μνημονιακών καιρών. Αντίθετα, εντείνει τη δυσφορία, την ασφυξία, την κατάθλιψη και την απόγνωση που γεννάει η κρίση πολλαπλασιάζοντας τις αυτοκτονίες. Σίγουρα σε αυτό το θρυμματισμένο κοινωνικά τοπίο που απάνθρωπα ανταλλάσσουν επιχειρήματα ο παραλογισμός και ο θάνατος, απαιτούνται στέρεες, νηφάλιες και πολιτικά ζωογόνες φωνές. Επειδή δεν αρκεί μόνο μια καφετιέρα για να σώσει τις ζωές των άλλων.

dpagadakis@mnm.gr