Δημήτρης Δανίκας

Το «μας» αφορά μόνο όσες και όσους έσπευδαν να πορευτούν και να ανυψωθούν με τα τραγούδια του. Τα κροκοδείλια δάκρυα είναι παράγωγα της νεοελληνικής υποκρισίας.

Πόσοι εξ αυτών αισθάνονται εναέριοι ακούγοντας «να μας πάρεις μακριά/ να μας πας στα πέρα μέρη»; Μόνο εμείς! Το υπογραμμίζω. Οι άλλοι, και είναι μπόλικοι, ας επιστρέψουν στα καψουροτράγουδα και στα «καταγώγια». Αντε μην ανοίξω το στόμα μου... Πώς να το κάνουμε, οι διαχωριστικές είναι ορατές.

Ο Νιόνιος δεν είναι για όλους. Καθένας προσδιορίζεται με τις επιλογές του. Καθένας με τα τραγούδια του. Με τις μουσικές του. Με τις ταινίες του. Με τα βιβλία του. Αν έχουν ανοίξει και διαβάσει κάποιο βιβλίο της προκοπής. Τους λες, για παράδειγμα, «Πατρίτσια Χάισμιθ» και εκείνοι απαντούν: «Α, ναι, την ξέρω, είναι σταρ του Χόλιγουντ». Τι λες, βρε ζωντόβολο!

Ποια τα «υλικά» που έφτιαξαν τον Σαββόπουλο; Ουδείς γνωρίζει. Το ταλέντο του; Και αυτό. Η εποχή του; Και αυτό. Ο Ινγκμαρ Μπέργκμαν έλεγε: «Το ταλέντο είναι το 10%, το υπόλοιπο η δουλειά και η αφοσίωση». Ο ίδιος ο Νιόνιος έλεγε: «Γεννήθηκα στη Σαλονίκη, να δω τους ποιητές πρόλαβα εγώ...».

Και ο Μάνος έλεγε: «Ο Σαββόπουλος δεν κατέβηκε στην Αθήνα φτιάχνοντας απλώς ένα ωραίο τραγουδάκι. Ο Σαββόπουλος κατέβηκε κουβαλώντας μια προσωπική μυθολογία, η οποία είναι συνδυασμός καταγωγής (Μακεδονία), ενός κλίματος της εποχής που έζησε και έγινε νέος κι ενός κλίματος ποιητικού από μια ομάδα ποιητών της Θεσσαλονίκης που βγήκε».

Τι συμπαντική σύμπτωση κι αυτή! Ο Νιόνιος εγκατέλειψε μόλις δύο μέρες πριν από τον εορτασμό των 100 χρόνων από τη γέννηση του ανυπέρβλητου, του αξεπέραστου Μάνου Χατζιδάκι.

Και η πολιτική; Αφού η απόσταση ανάμεσα στο θρυλικό «Στη συγκέντρωση της ΕΦΕΕ» με το «Κωλοέλληνες», λόγω σκανδάλου Κοσκωτά, είναι χαώδης. Ο Σαββόπουλος, ως καλλιτέχνης, προέκυψε από την αριστερή μήτρα της εποχής και όσο τα χρόνια προχωρούσαν και εκείνος, όπως είχε πει, «ωρίμαζε», κατέληξε συστημικός. Ε, και;

Πρέπει να ξέρετε, λοιπόν. Οι μεγάλοι καλλιτέχνες όλων των εποχών και όλων των δημιουργικών ειδών ταιριάζουν με σύγχρονους μάγους. Και από εμάς, τους «κοινούς θνητούς», εκλαμβάνονται ως ημίθεοι. Ως αθάνατοι. Και όλοι τους κυκλοφορούν και πορεύονται με το πλεονέκτημα της ασυλίας. Για παράδειγμα, ο τεράστιος Μίκης Θεοδωράκης είχε κάποτε κατηγορήσει την ΚΝΕ ως εγκληματική οργάνωση δολοφόνων. Και δύο χρόνια αργότερα έλαβε από το ΚΚΕ το χρίσμα του υποψήφιου δημάρχου Αθηνών!
Μην παίρνετε τοις μετρητοίς τις πολιτικές τους τοποθετήσεις. Το έργο τους είναι η καρδιά τους. Η ψυχή τους. Τα όνειρά τους. Το όραμά τους. Για παράδειγμα, ο Ελία Καζάν, μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος των ΗΠΑ, προκειμένου να διατηρήσει το σκηνοθετικό του πόστο, αναγκάστηκε να καταδώσει δέκα ονόματα κομμουνιστών καλλιτεχνών στην επιτροπή «αντιαμερικανικών ενεργειών» του γερουσιαστή Τζόζεφ Μακ Κάρθι. Ο Ζυλ Ντασσέν δεν τον συγχώρησε ποτέ!

Ελα όμως που μερικές από τις ταινίες του εξακολουθούν να φωτίζουν τα σκοτάδια του λεγόμενου «εμπορικού», δηλαδή αγοραίου, Χόλιγουντ. Διπλής όψεως η σχέση μας με το έργο και τον καλλιτέχνη. Αγαπάμε τα τραγούδια του. Δεν συμφωνούμε με τις απόψεις του. Ποιο από τα δύο έχει σημασία; Φυσικά, το έργο του. Αν σας αφηγηθώ την προσωπική ζωή του Ινγκμαρ Μπέργκμαν, θα φρίξετε. Κι όμως, ως σκηνοθέτης εξακολουθεί να είναι αξεπέραστος.

Θέλω να πω ότι σε κάθε μεγάλο καλλιτέχνη, μέσα του, συστεγάζονται ο γίγαντας με τον νάνο. Οι αντιφάσεις, προνόμιό τους. Αποκλειστικό!

Η φράση που θα χάρασσα στον τάφο του θα ήταν σκέτη αντιγραφή από μια ρήση του Χρόνη Μίσσιου (1930-2012): «Επανάσταση σήμερα είναι η διατήρηση της τρυφερότητας».

Νιόνιο, πάντα θα με συνοδεύουν αυτοί οι εναέριοι στίχοι σου: «Να μας πάρεις μακριά / να μας πας στα πέρα μέρη / φύσα θάλασσα πλατιά / φύσα αγέρι, φύσα αγέρι.

Και είμαι σίγουρος. Στους ουρανούς θα κρατήσουν οι χοροί. Αντε, και εις το επανιδείν!