Στηρίζει Πούτιν, αδειάζει Ευρώπη: Γιατί ο Τραμπ «κρέμασε» τον Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο

Ο Τραμπ με τον αντιπρόεδρό του προχώρησαν σε μια πρωτόγνωρη ταπείνωση ενός μέχρι προχθές συμμάχου, την ίδια στιγμή που πέταξαν στα σκουπίδια χωρίς δεύτερη σκέψη μία από τις σημαντικότερες παραδόσεις της δυτικής διπλωματίας: τον σεβασμό ακόμη και στον προαιώνιο εχθρό.

Τα όσα ειπώθηκαν μπροστά στις κάμερες δεκάδων μέσων -από ολόκληρο τον κόσμο- από το Οβάλ Γραφείο αποτελούν δεδομένα για μία από τις πλέον μαύρες σελίδες στην Ιστορία όχι μόνο της Αμερικής, αλλά ολόκληρης της Δύσης. Ποτέ στο παρελθόν δεν έχει καταγραφεί τέτοια στάση από οποιονδήποτε ισχυρό απέναντι ακόμη και στον πλέον ορκισμένο εχθρό του.

Για να συμβαδίσει κάποιος με τους λάτρεις της Ιστορίας (ή για δώσει ένα στίγμα στους νεότερους να αναζητήσουν), ακόμη και ο Χίτλερ όταν έσυρε τη γαλλική πλευρά στην υπογραφή της συνθήκης παράδοσης της χώρας στα ναζιστικά στρατεύματα το καλοκαίρι του 1940 είχε ταπεινώσει λιγότερο τον Πετέν...

Ο Ντόναλντ Τραμπ πολύ δύσκολα φεύγει από το δικό του πλάνο και πλέον στη δεύτερη φορά του στο Οβάλ Γραφείο μοιάζει πιο έτοιμος από ποτέ για όλα. Οσα ξεκίνησε ο αντιπρόεδρος Βανς στο Οβάλ Γραφείο σίγουρα υπήρχαν σε κάποιο από τα σχέδιά του. Μπορεί όχι δημόσια και σε παγκόσμια ζωντανή μετάδοση, αλλά θα πρέπει να θεωρούμε σίγουρο, με βάση το ποιος είναι ο Τραμπ, ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα είχε κρατήσει μία επί προσωπικού «κατσάδα» για τον Ζελένσκι που αρχικά έστειλε άπραγο πριν από 10 ημέρες τον υπουργό Οικονομικών του από το Κίεβο και την ίδια στιγμή επιμένει να μη θέλει να μπει στη λογική «όλα είναι business».

Ο Τραμπ και ο Βανς προχώρησαν σε μία άνευ προηγουμένου απρέπεια που δεν βαραίνει μόνο τους ίδιους προσωπικά ή τη χώρα την οποία εξελέγησαν για να υπηρετούν και να εκπροσωπούν. Η εκτράχυνση της Παρασκευής βαραίνει ολόκληρη τη Δύση, καθώς 24 και 48 ώρες πριν τον Ουκρανό πρόεδρο από το Οβάλ Γραφείο πέρασαν τόσο ο Γάλλος πρόεδρος όσο και ο Βρετανός πρωθυπουργός. Δύο από τους σημαντικότερους υποστηρικτές του Κιέβου στην Ευρώπη βρίσκονται  εκ των πραγμάτων εκτεθειμένοι, καθώς ο στόχος της επίσκεψής τους στην Ουάσινγκτον ήταν πρωτίστως η συμφωνία Ουκρανίας - ΗΠΑ.

Ο Ντόναλντ Τραμπ την ίδια στιγμή δεν διατάραξε άμεσα παραδοσιακούς δεσμούς με Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά φρόντισε με ένα ξέσπασμα που αρμόζει στην απρόβλεπτη προσωπικότητά του να πετάξει οριστικά το ζήτημα του πολέμου στην άλλη άκρη του Ατλαντικού. Στο μήνυμά του μετά το θερμό επεισόδιο τόνισε ότι η Ουκρανία «δεν θέλει τις ΗΠΑ στη συμφωνία, αλλά ο πρόεδρος δεν θέλει συμφωνία, θέλει ειρήνη».

Η ειρήνη για τον Τραμπ είναι συνδεδεμένη ξεκάθαρα είτε με πολλαπλά κέρδη από το Κίεβο, είτε με απόλυτη απεμπλοκή από το ίδιο το πρόβλημα. Και στις δύο περιπτώσεις ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα προβάλλει ένα αφήγημα στο οποίο το «America First» θα είναι σε πρώτο πλάνο. Στον αντίποδα, ακολουθώντας -αν και ηθοποιός και όχι επιχειρηματίας- το πρωτόκολλο ενός κανονικού προέδρου, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι φεύγοντας άμεσα από τις ΗΠΑ με προορισμό το Λονδίνο ευχαρίστησε τον άνθρωπο που τον ταπείνωσε και τον εξευτέλισε, τον αμερικανικό λαό και ξεκαθάρισε πως η Ουκρανία επιθυμεί μία ειρήνη με διάρκεια, για την οποία θα συνεχίσει να εργάζεται.

Η απάντηση της Ευρώπης

Σε όλο αυτό το ασύμμετρο από κάθε άποψη σκηνικό η Ευρώπη βρίσκεται με το σοβαρότερο και πιο επικίνδυνο από κάθε άποψη πρόβλημα των τελευταίων 80 ετών στα χέρια της αποκλειστικά. Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία θα πρέπει μέσα στα όσα συμβαίνουν παγκοσμίως, αλλά και στο εσωτερικό τους, να τρέξουν μία διαδικασία που απαιτεί σοβαρό πολιτικό αλλά και οικονομικό κεφάλαιο, όπου το πρόβλημα δεν είναι αν το διαθέτει ως ήπειρος η Ευρώπη, αλλά πόσο ικανή και έτοιμη είναι να το χρησιμοποιήσει το αμέσως επόμενο διάστημα.

Ο Βανς είχε προϊδεάσει από το Μόναχο: «Ο μήνας του μέλιτος για τη δική μας πλευρά του ωκεανού πέρασε και τώρα πρέπει να τρέξουμε...».
Στη συνάντηση των Ευρωπαίων ηγετών αλλά και της ευρύτερης περιοχής στο Λονδίνο επιχειρήθηκε να χαραχθεί ένας διάδρομος αποκλιμάκωσης του αδιεξόδου. Παράλληλα, σενάρια για την επόμενη ημέρα της Ουκρανίας και των ευρωατλαντικών σχέσεων επεξεργάστηκαν στον απόηχο του βατερλό της συνάντησης του Αμερικάνου Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ με τον Ουκρανό ομόλογό του, Βολοντιμίρ Ζελένσκι.
Σε κάθε περίπτωση, η μεγάλη εικόνα της Συνόδου αποσκοπούσε και στην υπενθύμιση του γεωπολιτικού αποτυπώματος της Ευρώπης, η οποία επιχειρεί τώρα να αναλάβει τα ηνία των διαπραγματεύσεων για την Ουκρανία, μετά και την έναρξη των διαβουλεύσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, στη Σαουδική Αραβία.

Τεράστιο δώρο στον Πούτιν

Από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι και το αντίστοιχο του Ψυχρού Πολέμου ΗΠΑ και Ρωσία βρίσκονταν η μία απέναντι στην άλλη. Επί 44 «καυτά» χρόνια ο κόσμος είχε ένα άκρως ανταγωνιστικό δίπολο εξουσίας, το οποίο από το 1991 και μετά έκανε τον κύκλο του, ενώ το 1996 τελείωσε οριστικά... Σήμερα είναι η πρώτη φορά που ΗΠΑ και Ρωσία βρίσκονται ακριβώς στο ίδιο μήκος κύματος. Η στάση Τραμπ απέναντι στον Ζελένσκι και τον ουκρανικό αγώνα είναι εδώ και μέρες μειωτική και στα όρια του προσβλητικού, με πολλούς -ακόμη και Ρεπουμπλικάνους πολιτικούς- να μιλούν για «νερό στον μύλο του Κρεμλίνου».

Η έκρηξη της Παρασκευής ήρθε να επιβεβαιώσει αυτές ακριβώς τις φωνές και να τελειώσει για πάντα τα χρόνια της «αμερικανικής αθωότητας». Ναι, ο πρόεδρος της χώρας βρίσκεται ακριβώς στο ίδιο σημείο συνεννόησης και κατανόησης των διεθνών θεμάτων με τον Ρώσο ομόλογό του. Ουάσινγκτον και Μόσχα έχουν κάνει το τεράστιο χάσμα που άνοιξε ο Πούτιν το 2022 με την εισβολή στην Ουκρανία να μικρύνει και να είναι πλέον απόσταση αναπνοής - αν όχι ταύτιση.

Το Κρεμλίνο, το οποίο είχε θεωρηθεί ακραίο όταν είχε βάλει στην αίθουσα στην οποία καθόταν η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ το σκυλί του προέδρου Πούτιν το μακρινό -ή όχι και τόσο- 2007, με τις... κακές γλώσσες να μιλούν για κίνηση τρομοκράτησης της Μέρκελ που έχει γνωστή φοβία με τα συμπαθή τετράποδα, απολογήθηκε άμεσα και επίσημα... Είναι πιθανό ότι ούτε ο ίδιος ο Πούτιν θα υποδεχόταν τον Ζελένσκι με τον τρόπο που τον υποδέχθηκε ο Τραμπ μπροστά σε ανοιχτές κάμερες και μικρόφωνα.

Οι Αμερικανοί θα πρέπει να αποδεχθούν πως ο Τραμπ κινείται πλέον σε παγκόσμιο επίπεδο -για πολλούς λόγους- εκτός πλαισίου και πως αυτό αρχίζει να προβληματίζει έντονα τον πλανήτη αναφορικά με το εάν η ισχυρότερη χώρα στον κόσμο εξακολουθεί να είναι καλός «σύμμαχος», «συνεργάτης» και το θεμέλιο της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.

Μπορεί ο ίδιος ο πρόεδρος των ΗΠΑ να μην το αντιλαμβάνεται, αλλά η χώρα του πέρα από το γεγονός ότι κινδυνεύει να απομονωθεί πρωτίστως από τους συμμάχους της, ακόμη και τους πιο παραδοσιακούς, συντάσσεται τάχιστα με πρακτικές που δικαιολογούν την εισβολή σε ξένη χώρα αν είσαι ισχυρός και -κυρίως- εάν οι αγορές σου έχουν μεγάλες προοπτικές κερδοφορίας. Το δίπολο που επιχειρεί να οικοδομήσει ο Τραμπ με τη Ρωσία στο πλευρό του στέλνει ένα ακόμη -εξόχως ανησυχητικό- μήνυμα προς την ίδια τη Βορειοατλαντική Συμμαχία.

Το ΝΑΤΟ έχει στον πυρήνα του τη ρωσική απειλή - όπως τουλάχιστον την εμφύσησαν στη Συμμαχία οι ίδιες οι ΗΠΑ. Οι κινήσεις Τραμπ ίσως να δείχνουν πως οι προθέσεις του, που μέχρι σήμερα εκφράζονταν ως «ψίθυροι» που διαψεύδονταν από τον ίδιο, έχουν βάση και δεν θα διστάσει να αφήσει και πάλι τον πλανήτη άφωνο...

Το τίμημα που μπορεί να είναι υψηλότατο για τις ΗΠΑ

Εκτός από εικόνα και επίπεδο, από την Παρασκευή οι ΗΠΑ διατρέχουν ακόμη έναν μεγάλο κίνδυνο. Στον κόσμο της διπλωματίας, της πολιτικής, αλλά και των επιχειρήσεων που αντιλαμβάνεται ο Τραμπ βασικός παράγοντας είναι η εμπιστοσύνη. Είναι προφανώς πολύ δύσκολο να είσαι η μεγαλύτερη και μοναδική αξιόπιστη δύναμη επί δεκαετίες στον κόσμο, ενώ είναι εξόχως κοστοβόρο να προσπαθείς να παραμείνεις αξιόπιστος προς τους φίλους και αξιόμαχος απέναντι στους εχθρούς.

Ο τρόπος με τον οποίο ο Λευκός Οίκος συμπεριφέρθηκε και εκδίωξε έναν σύμμαχο πρόεδρο κλονίζει δεδομένα τις σχέσεις και τις ισορροπίες. Τα μηνύματα της Ευρώπης που πλέον συνολικά -εκτός από Ουγγαρία και Σλοβακία- αντιλαμβάνεται το διακύβευμα και τον κίνδυνο είναι ξεκάθαρα υποστηρικτικά προς την Ουκρανία. Η Ευρώπη νοσεί, αλλά έχει βρεθεί πάμπολλες φορές στη μακρά Ιστορία της σε αντίστοιχη θέση.

Μπορεί τα αντανακλαστικά της να είναι «σκουριασμένα», αλλά ξεκάθαρα διαθέτει ως «Γηραιά» Ηπειρος πολλαπλάσια εμπειρία από τις ΗΠΑ στη διαχείριση ακόμη και τόσο ασύμμετρων κρίσεων όπως η σημερινή. Ο Τραμπ χάνει την Ευρώπη σε πολλά επίπεδα και μπορεί να διατυμπανίζει πως δεν τον ενδιαφέρει, αλλά εάν η ήπειρος βρει το σθένος και το θάρρος να ενωθεί πραγματικά, τότε έχει και τη δύναμη και τον τρόπο να στείλει πολλά «μπαλάκια» με προβλήματα πάνω από τον «ωραίο ωκεανό» που με τόσο στόμφο επικαλείται εδώ και 44 ημέρες που είναι στην εξουσία ο Ντόναλντ Τραμπ.

Οι εξελίξεις εντός της Ενωσης δεδομένα θα τρέξουν το αμέσως επόμενο διάστημα και υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να εγκρίνει την απόδοση -σε πρώτη φάση- στην Ουκρανία αρκετών δισεκατομμυρίων από τα δεσμευμένα ρωσικά κεφάλαια. Η Γερμανία θα πιεστεί προκειμένου η επόμενη κυβέρνηση να σχηματιστεί σε χρόνο μικρότερο για τα δικά της δεδομένα και η Μεγάλη Βρετανία για πρώτη φορά μετά το Brexit θα έρθει πιο κοντά στην Ενωση που επέλεξε να αφήσει πριν από λίγα χρόνια.

Βραχυπρόθεσμα ο Αμερικανός πρόεδρος θα μπορέσει να δείξει τους αγαπημένους του αριθμούς και τα αποτελέσματα στους ψηφοφόρους του για να δικαιολογήσει τους τρόπους, τη στάση και τις επιλογές του. Μακροπρόθεσμα, όμως, η Ενωση και τα νέα δεδομένα που με τη βία θα έχει επιβάλει ο Τραμπ θα φέρουν αλλαγή ισορροπιών και έναν λογαριασμό που θα κληθούν να πληρώσουν δυστυχώς οι Αμερικανοί και όχι ο άνθρωπος που υπόγραψε το χρεολύσιο...

Οι δύσκολες επιλογές του Ζελένσκι, η Κίνα και η Τουρκία

Με τον τρόπο που έχουν διαμορφωθεί οι συνθήκες ο Ζελέσκι δεδομένα δεν μπορούσε ή δεν του επετράπη να συζητήσει οποιαδήποτε συμφωνία με τις ΗΠΑ. Η στάση στη Μεγάλη Βρετανία πιθανά να ανοίξει επίσημα τον διάλογο για το ευρωπαϊκό σχέδιο στήριξης του Κιέβου και να δώσει στον Ουκρανό πρόεδρο απτές εγγυήσεις όχι λύσης, αλλά ενός διαφορετικού δρόμου. Λονδίνο και Παρίσι έχουν ξεκαθαρίσει πως θέλουν και μπορούν να στείλουν και οπλικά συστήματα και στρατό στα ουκρανικά εδάφη εάν χρειαστεί, αλλά το πρόβλημα είναι σήμερα ότι μόνο ο Τραμπ μιλά με τη Μόσχα.

Ο Ζελένσκι θα πρέπει να ζητήσει από τους Ουκρανούς να κάνουν την κρίσιμη επιλογή: εκλογές -που προϋποθέτουν αλλαγή του Συντάγματος- ή ακόμη και ένα δημοψήφισμα για το εάν οι άνθρωποι που εδώ και τρία χρόνια θυσιάζουν τη ζωή και τις περιουσίες τους σε έναν πόλεμο που δεν προκάλεσαν και δεν επεδίωξαν επιθυμούν να υπάρξει διαπραγμάτευση με τη Μόσχα.

Εάν η απόφαση της Ουκρανίας είναι διαπραγμάτευση, ο πρόεδρος της Ουκρανίας θα πρέπει να την επιδιώξει, και αν η εξέλιξη είναι αυτή, η Μόσχα θα βρεθεί στριμωγμένη για ακόμη μία φορά. Θα είναι πολύ δύσκολο για το Κρεμλίνο να αρνηθεί μια τέτοια πρόταση όταν είχε υποδεχθεί σχεδόν πανηγυρίζοντας την αντίστοιχη αμερικανική.

Η Ουκρανία και η Ευρώπη θα πρέπει δεδομένα να συμπεριλάβουν τους Αμερικανούς σε αυτή την προσπάθεια, αλλά χωρίς καμία συμφωνία για τα ουκρανικά ορυκτά και καμία δέσμευση οποιουδήποτε τύπου από το Κίεβο προς την Ουάσινγκτον. Σε αυτό το σενάριο και ο Λευκός Οίκος θα είναι στριμωγμένος, καθώς θα κινδυνεύει με κατάρρευση το αφήγημα Τραμπ «Θέλω Ειρήνη».

Τρίτες δυνάμεις

Σε όλα τα παραπάνω κομβικό ρόλο μπορούν -και αποδεδειγμένα είναι ικανές- να διαδραματίσουν και τρίτες δυνάμεις. Η Τουρκία του Ερντογάν με ανοιχτά επιχειρηματικά συμφέροντα στην Ουκρανία δηλώνει ξεκάθαρα πως η λύση στον πόλεμο θα πρέπει να σέβεται την εδαφική ακεραιότητα της χώρας. Ο Ζελένσκι επισκέφθηκε άλλωστε την Αγκυρα πολύ πρόσφατα και ο Ταγίπ Ερντογάν, που βλέπει τον Τραμπ να στηρίζει τον Νετανιάχου σε κάθε επίπεδο -μεταξύ άλλων και στη Συρία-, δεν θα έχει μεγάλες αναστολές να αφήσει και πάλι εκτός δεσμού τη Ρωσία.

Η Κίνα από την πλευρά της βλέπει πλέον ξεκάθαρα τις ΗΠΑ να επιχειρούν απροκάλυπτα -και χωρίς να υπολογίζουν το κόστος- να αφήσουν το Πεκίνο χωρίς τον βασικότερο σύγχρονο σύμμαχό του. Η Κίνα, που ακόμη και στους αμερικανικούς δασμούς απαντά λακωνικά αλλάζοντας σε κάθε νέα επιβολή από την πλευρά Τραμπ μόνο την ημερομηνία στο ανακοινωθέν, δύσκολα θα μείνει με τα χέρια σταυρωμένα. Και μπορεί να είναι στα όρια του απίθανου το Πεκίνο να στηρίξει με στρατό το Κίεβο, αλλά δεν είναι καθόλου τέτοιο το σενάριο να κόψει άμεσα την οικονομική και στρατιωτική ενίσχυση προς τη Μόσχα.

Η Ευρώπη και το ανατολικό της τμήμα αποτελούν άλλωστε το «λίπος» της κινεζικής οικονομίας, η οποία έχει επίσης πληγεί σημαντικά από τη ρωσική εισβολή στα ουκρανικά εδάφη, ένα σημείο υψηλού επενδυτικού ενδιαφέροντος για τον Κόκκινο Δράκο. Οι σχέσεις και οι δυναμικές που δημιουργούν οι κινήσεις Τραμπ ειδικά στο θέμα της Ουκρανίας δεν είναι διόλου απίθανο να φέρουν στον κόσμο τέτοιου τύπου αλλαγές σε συνεργασίες, συμμαχίες και συμπλεύσεις ώστε ΗΠΑ και Ρωσία να βρεθούν -έστω και για λίγο- οι δυο τους απέναντι σε έναν κόσμο που δεν θα τους έχει καμία απολύτως εμπιστοσύνη...

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: AFP / Visual Hellas


Ειδήσεις σήμερα:

Και το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας πάει στο... «Anora»: Ποιο είναι το φιλμ που κατέγραψε την ωμή αλήθεια πίσω από το αμερικανικό όνειρο

Ποιος είναι ο Λευτέρης Βαμβακάρης που κερδίζει χιλιάδες ευρώ στα τηλεπαιχνίδια γνώσεων

Ο θάνατος (ή η δολοφονία;) του Ιωάννη Μεταξά