Κωνσταντίνος Φίλης: Τι κρύβεται πίσω από την τουρκική επιθετικότητα

Μια διεισδυτική ματιά στην εξέλιξη της Τουρκίας στα χρόνια της κυριαρχίας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιχειρεί να προσφέρει στον Έλληνα αναγνώστη το νέο βιβλίο του Κωνσταντίνου Φίλη, με τίτλο: «Τουρκία, Ισλάμ, Ερντογάν».

Ο Δρ. Κωνσταντίνος Φίλης, ο οποίος είναι είναι διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και επικεφαλής του Τομέα Ρωσίας-Ευρασίας & ΝΑ Ευρώπης του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, μίλησε στο protothema.gr και ανέλυσε τις θέσεις που παρουσιάζει στο νέο του βιβλίο, ενώ σχολίασε και το πρόσφατο περιστατικό των Ιμίων, κατά το οποίο μια τουρκική ακταιωρός εμβόλισε το περιπολικό ανοικτής θάλασσας του ελληνικού Λιμενικού.

Το βιβλίο «Τουρκία, Ισλάμ, Ερντογάν», το οποίο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος, φωτίζει πτυχές της νέας ταυτότητας της ερντογανικής Τουρκίας, εκτιμώντας τις αντοχές της στον χρόνο και τις προεκτάσεις του σταδιακού μετασχηματισμού της χώρας. Η φυσιογνωµία της χώρας αλλάζει σε ισχυρή θρησκευτική και συντηρητική κατεύθυνση και επηρεάζεται ανάλογα και η συμπεριφορά της στο περιφερειακό και διεθνές γίγνεσθαι. Στο εσωτερικό δημιουργείται ένα μονοπρόσωπο σύστημα χωρίς θεσμικά αντίβαρα, µε τον Τούρκο πρόεδρο να επιχειρεί να συγκεράσει το θρησκευτικό στοιχείο µε το εθνικιστικό.

Σύμφωνα με τον συγγραφέα του βιβλίου: «Από τη μια πλευρά το βιβλίο ασχολείται με την αλλαγή ταυτότητας στο εσωτερικό της Τουρκίας με την εδραίωση του πολιτικού Ισλάμ και την αλλαγή κατεύθυνσης από την κεμαλική Τουρκία. Οι Κεμαλιστές προωθούσαν τον τουρκικό εθνικισμό, δαιμονοποιώντας την θρησκεία, ενώ η σημερινή Τουρκία στηρίζεται σε αυτήν, θεωρώντας πως είναι συνεχιστές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας». Όπως τόνισε ο Κωνσταντίνος Φίλης: «Αυτή η αλλαγή συμπεριφοράς και φυσιογνωμίας έχει άμεση και σημαντική επίδραση και στην εξωτερική πολιτική των Τούρκων, καθώς αλλάζει τις ισορροπίες στις σχέσεις της με τη Δύση και πιο συγκεκριμένα με την Αμερική και την Ευρωπαϊκή Ένωση». 

Ο Κωνσταντίνος Φίλης σχολίασε ακόμα το συμβάν στα Ίμια, το οποίο προκάλεσε νέα ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, τονίζοντας πως υπάρχουν πολλές αιτίες ως προς την έκφραση της τουρκικής επιθετικότητας. Ο ίδιος απέδωσε το περιστατικό σε λόγους τόσο συγκυριακούς, όσο και στρατηγικούς. Σύμφωνα με τον κύριο Φίλη: «Οι συγκυριακοί λόγοι που προκάλεσαν το περιστατικό των Ιμίων έχουν σχέση με αρκετούς παράγοντες. Αρχικά, σχετίζεται με το ανοιχτό μέτωπο των Τούρκων στη Συρία ενάντια στους Κούρδους, καθώς η Τουρκία έχει εγκλωβιστεί σε μία κατάσταση, από την οποία δεν μπορεί να βγει αλώβητη. Από την άλλη, η κίνηση της στα Ίμια ικανοποιεί την έξαρση του εθνικισμού στο εσωτερικό της χώρας. Ακόμα, το συμβάν δικαιολογείται και από το γεγονός της επικείμενης συνεργασίας του Ερντογάν με το Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (ΜΗΡ) στις Εκλογές του 2019, ενώ με τον τρόπο αυτό ο Τούρκος Πρόεδρος απάντησε και στην πίεση της αξιωματικής αντιπολίτευσης που τον κατηγορεί για υποχωρητικότητα. Τέλος, με το περιστατικό στα Ίμια, στάλθηκε μήνυμα προς την Αμερική αλλά και την Ευρώπη πως εφόσον δεν γίνουν σεβαστά τα αιτήματα της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή, δεν θα διστάσει να αποσταθεροποιήσει άλλες περιοχές μείζονος σημασίας, όπως είναι το Αιγαίο».

Όσο για τους στρατηγικούς λόγους, ο κύριος Φίλης υποστήριξε πως οι Τούρκοι προσπαθούν να επιβάλλουν την ατζέντα τους στην Ελλάδα. Όπως τόνισε ο ίδιος: «Η Τουρκία στοχεύει στη φινλανδοποίηση της Ελλάδας. Δηλαδή, με τη στάση της προσπαθεί να θέσει τους "κανόνες του παιχνιδιού", επιδιώκοντας η Ελλάδα να κρατήσει υποχωρητική στάση». Ο ίδιος συμπλήρωσε πως: «Η Τουρκία γνωρίζει πως η Ελλάδα δεν είναι άμεσα ανοιχτή σε διαπραγματεύσεις, συνεπώς με τη στάση και τη συμπεριφορά της προσπαθεί να αναγκάσει την Ελλάδα να καθίσει κάποια στιγμή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με πιο ανοιχτή και πειθήνια στάση απέναντι στις τουρκικές επιθυμίες».