Μεταναστευτικό: Ημιαυτόνομη διαβίωση ασυνόδευτων ανήλικων άνω των 16 ετών σε διαμερίσματα

Στέγαση σε πλήρως εξοπλισμένα διαμερίσματα, τακτικό οικονομικό βοήθημα, απρόσκοπτη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, φαρμακευτική περίθαλψη, ψυχαγωγία αλλά και στην αγορά εργασίας και εξατομικευμένη φροντίδα ανάλογα με τις δεξιότητες και τα ενδιαφέροντα τους θα περιλαμβάνει πλέον η φιλοξενία των ασυνόδευτων ανηλίκων άνω των 16 ετών, που εισέρχονται παράτυπα στην Ελλάδα.

Με απόφασή της η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Δόμνα Μιχαηλίδου καθόρισε το θεσμικό πλαίσιο της “ημιαυτόνομης διαβίωσης” της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας σε εποπτευόμενα διαμερίσματα στην χώρα μας.

Βασικός σκοπός του προγράμματος είναι η ασφαλής στέγαση, η κάλυψη των βασικών αναγκών και η παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών με γνώμονα την προστασία, την κοινωνική ένταξη και τη σταδιακή αυτονόμησή τους. Μέσω της ημιαυτόνομης διαβίωσης προωθείται η υποστήριξη και ενδυνάμωση των ασυνόδευτων εφήβων για τη μετάβαση στην ενηλικίωση, η χάραξη στόχων, η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και της δυνατότητας αυτοσυντήρησης, η ανάπτυξη δεξιοτήτων, η ενίσχυση της ικανότητας λήψης αποφάσεων και της ικανότητας των ανηλίκων να αναπτύσσουν την προσωπικότητά τους.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Υπηρεσίας Ασύλου του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, από την αρχή του 2019 και έως το τέλος Οκτωβρίου της περασμένης χρονιάς είχαν εισέλθει στην χώρα μας ζητώντας άσυλο 2.488 ασυνόδευτοι ανήλικοι. Ο συνολικός αριθμός δε των ασυνόδευτων ανηλίκων, που έφτασαν στην Ελλάδα και υπέβαλαν αίτηση ασύλου από το 2013 ανέρχεται σε 10.557 εκ των οποίων οι 843 ήταν ηλικίας κάτω των 13 ετών και οι υπόλοιποι 9.714 μεταξύ 14 και 17 ετών. Στη συντριπτική πλειοψηφία τους είναι αγόρια(91%) εκ των οποίων το 36% προέρχεται από το Πακιστάν και το 28% από το Αφγανιστάν. Ειδικά για το 2019 παρατηρήθηκε μείωση των αφίξεων από τη Συρία με ταυτόχρονη αύξηση των καταγραφών ασυνόδευτων ανηλίκων από Αφγανιστάν, Πακιστάν, Αίγυπτο, Κονγκό, Μπαγκλαντές ενώ τον περασμένο Οκτώβριο ο αριθμός των ασυνόδευτων ανηλίκων που ζήτησαν άσυλο ήταν αυξημένος κατά 26% σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2018.

Με βάση την απόφαση της κυρίας Μιχαηλίδου, τη λειτουργία των εποπτευόμενων διαμερισμάτων, που βρίσκονται σε οικιστικές περιοχές, κατά προτίμηση εντός πόλεων, κοντά σε σημεία με ευκολία πρόσβασης στα μέσα μαζικής μεταφοράς, σε σχολική μονάδα, σε κέντρο υγείας και σε κέντρα ημέρας με πολλαπλές βασικές υπηρεσίες, μπορούν να αναλάβουν: α)Εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές, β)Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) παροχής υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας, γ) Διεθνείς Οργανισμοί, που έχουν έδρα ή παράρτημα στην Ελλάδα, δ)Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.) μη Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα, που παρέχουν υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας, συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.

Ο φορέας λειτουργίας αναλαμβάνει όλα τα λειτουργικά έξοδα του διαμερίσματος, όπως την πληρωμή του ενοικίου, την πληρωμή των παγίων εξόδων (λογαριασμοί ηλεκτροδότησης και ύδρευσης και αποχετεύσεως, σύνδεσης στο Διαδίκτυο), τις κοινόχρηστες δαπάνες που βαρύνουν το διαμέρισμα (δαπάνες λειτουργίας και συντήρησης κεντρικής ή και αυτόνομης θερμάνσεως, λειτουργίας ανελκυστήρα κ.λπ.), τα πάγια έξοδα λειτουργίας και συντήρησης του διαμερίσματος, τον υλικοτεχνικό εξοπλισμό καθώς και την αποκατάσταση των ζημιών, φθορών και βλαβών που προκαλούνται στο διαμέρισμα, στις εγκαταστάσεις και τον εξοπλισμό του.

Τα εποπτευόμενα διαμερίσματα μπορούν να είναι έως 3 ανά πολυκατοικία διαθέτοντας κατ΄ ελάχιστον την παρακάτω υλικοτεχνική υποδομή: “α) Επαρκή επίπλωση (κρεβάτια, ντουλάπες, μικρά ατομικά έπιπλα με δυνατότητα ασφαλούς αποθήκευσης, όπου αυτή δεν παρέχεται διαφορετικά, γραφεία μελέτης) για την κάλυψη των αναγκών των ασυνόδευτων ανήλικων. β) Οτιδήποτε άλλο απαιτεί η λειτουργία ενός μέσου νοικοκυριού, όπως ενδεικτικά: κουρτίνες, καρέκλες, καναπέ/καναπέδες, τραπεζαρία για λήψη γευμάτων, μοκέτες, καθρέπτες, οικιακά σκεύη και εξοπλισμό κουζίνας π.χ. μαχαιροπίρουνα, πιάτα, ποτήρια. γ) Ηλεκτρικές συσκευές νοικοκυριού, όπως πλυντήριο ρούχων, ψυγείο, τηλεόραση, ηλεκτρική κουζίνα, απορροφητήρα καθώς και «μικρές» οικιακές συσκευές, όπως βραστήρα νερού κ.ο.κ. δ) Κατ’ ελάχιστον δύο (2) σταθερούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές, για την κάλυψη των αναγκών των φιλοξενούμενων. ε) Κατάλληλο εξοπλισμό για την εξασφάλιση της απρόσκοπτης πρόσβασης στο Διαδίκτυο. στ) Εξοπλισμένο κουτί πρώτων βοηθειών”.

Καθ' όλη τη διάρκεια της παρεχόμενης φιλοξενίας σε εποπτευόμενο διαμέρισμα, οι ασυνόδευτοι ανήλικοι λαμβάνουν τις υπηρεσίες και τις παροχές που είναι απαραίτητες για την καθημερινή διαβίωση, τη φροντίδα και τη σταδιακή αυτονόμησή τους και οι οποίες, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν: α)Υπηρεσίες στέγασης, υλικές παροχές, υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής στήριξης καθώς και συνδρομή στην πρόσβαση στην αγορά εργασίας, β) Απρόσκοπτη πρόσβαση των φιλοξενουμένων σε υπηρεσίες υγείας, φαρμακευτική περίθαλψη, διερμηνεία, νομική συμβουλευτική και συνδρομή, καθώς και σε ψυχαγωγικές ή αθλητικές δραστηριότητες, γ)Ο κάθε φιλοξενούμενος λαμβάνει σε τακτική βάση οικονομική ενίσχυση (με τη μορφή προπληρωμένης
κάρτας ή μετρητών) για την κάλυψη των αναγκών διαβίωσής του, δ) Το προσωπικό του εποπτευόμενου διαμερίσματος, σε συνεργασία με τον Επίτροπο και λαμβάνοντας
υπόψη τις δεξιότητες, τις ανάγκες και τις επιθυμίες του κάθε φιλοξενούμενου, σχεδιάζει και προωθεί την ένταξή του στην τοπική κοινότητα, ιδίως μέσω της διεύρυνσης των κοινωνικών του δικτύων και της συμμετοχής του σε δραστηριότητες, τοπικές ενώσεις και συλλόγους.

Με την ενηλικίωση τους ολοκληρώνεται η παρεχόμενη φιλοξενία στα διαμερίσματα ενώ η διαδικασία προετοιμασίας της αποχώρησης τους ξεκινάει ένα τουλάχιστον τετράμηνο νωρίτερα. Αφού αξιολογείται το επίπεδο αυτονόμησης του ασυνόδευτου ανηλίκου λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως η παρακολούθηση τυπικής εκπαίδευσης ή προγράμματος επαγγελματικής κατάρτισης, η τρέχουσα ένταξη του φιλοξενούμενου στην αγορά εργασίας ή οι προοπτικές ανεύρεσης εργασίας σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα, η ύπαρξη υποστηρικτικού πλαισίου στην κοινότητα (π.χ. φίλοι, ευρύτερο οικογενειακό δίκτυο, ισχυροί δεσμοί με μέλη της προσφυγικής/ μεταναστευτικής κοινότητας ή της κοινότητας υποδοχής) παραδίδεται στο νεαρό ενήλικο ο φάκελος με όλα τα πρωτότυπα έγγραφα, που αφορούν στην υγεία του, στο νομικό του καθεστώς και στην εκπαίδευση του.