Ευρω-ταυτότητες για όλους το πολύ σε δύο χρόνια

Ταυτότητες σε μορφή πιστωτικής κάρτας με κοινά χαρακτηριστικά ασφαλείας που θα περιλαμβάνουν βιομετρικά στοιχεία πρόκειται να αποκτήσουν το αργότερο σε 24 μήνες όλοι οι Ευρωπαίοι πολίτες. Με σκοπό την ενίσχυση της ελεύθερης κυκλοφορίας ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, τον περιορισμό της πλαστογράφησης ταξιδιωτικών εγγράφων και τον έλεγχο της παράνομης μετανάστευσης και της τρομοκρατίας, το Συμβούλιο της Ε.Ε. κατέληξε σε συμβιβασμό με τα κράτη-μέλη της για τις νέες, κοινές, ευρωπαϊκές ταυτότητες που θα αποκτήσουν εντός δύο ετών περισσότεροι από 500 εκατομμύρια Ευρωπαίοι πολίτες.

Σύμφωνα με το διαβαθμισμένο έγγραφο του Συμβουλίου της Ε.Ε. με ημερομηνία 30 Οκτωβρίου του 2018, που απευθύνεται στην Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων των κρατών-μελών στις Βρυξέλλες (COREPER), η αυστριακή Προεδρία κατάφερε να εξαλείψει τις αντιρρήσεις ορισμένων κρατών-μελών τόσο ως προς τον χρόνο αλλαγής και τη διάρκεια ισχύος των υφιστάμενων δελτίων ταυτοτήτων, όσο και ως προς την έκδοση νέων δελτίων από παιδιά κάτω των 12 και πολίτες άνω των 70 ετών.

Οπως αναφέρεται στο έγγραφο της αυστριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε. (από την 1η Ιανουαρίου του 2019 την προεδρία ανέλαβε η Ρουμανία), στόχος του συμβιβασμού ανάμεσα στα 27 εναπομένοντα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης μετά την αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας είναι η εισαγωγή ελάχιστων προτύπων ασφαλείας στα δελτία ταυτοτήτων, οι οποίες θα χρησιμοποιούνται ως ταξιδιωτικά έγγραφα εντός της Ε.Ε., αλλά και από Ευρωπαίους πολίτες που επιστρέφουν σε ευρωπαϊκό έδαφος από τρίτη χώρα.

Η συγκεκριμένη απόφαση αναφορικά με πολίτες της Ε.Ε. που επιστρέφουν στην Ευρώπη έπειτα από ταξίδι τους σε τρίτη χώρα αποτυπώνει την έντονη ανησυχία τόσο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και αρκετών κρατών-μελών για έναν απροσδιόριστο αριθμό πολιτών με ευρωπαϊκά διαβατήρια που συμμετείχαν ή ενδεχομένως εξακολουθούν να συμμετέχουν σε τρομοκρατικές ομάδες στη Μέση Ανατολή και την Αφρική.
Μπλόκο στην παραχάραξη

Η πρόταση του Συμβουλίου για τις νέες ευρωπαϊκές ταυτότητες συμπληρώνει και τους κανόνες ενίσχυσης του συστήματος πληροφοριών Σένγκεν που τέθηκαν σε ισχύ στις 28 Δεκεμβρίου του 2018. Οι Αρχές των κρατών-μελών της Ε.Ε. είναι υποχρεωμένες, μέχρι το τέλος του 2019, να συλλέγουν στοιχεία φυσικών προσώπων υπόπτων για τέλεση τρομοκρατικών πράξεων και να ενημερώνουν άμεσα την Ευρωπαϊκή Αστυνομική Υπηρεσία (Europol) σε περίπτωση που βρεθούν σε κάποιο ευρωπαϊκό αεροδρόμιο. Η απόφαση για τα νέα δελτία αστυνομικών ταυτοτήτων με κοινά ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά ασφαλείας σκοπεύει να περιορίσει αισθητά και το φαινόμενο της παραχάραξης ταξιδιωτικών εγγράφων και της παράνομης μετανάστευσης πολιτών τρίτων χωρών εντός της Ε.Ε. Σήμερα υπολογίζεται ότι κυκλοφορούν τουλάχιστον 86 διαφορετικές εκδοχές δελτίων ταυτότητας και 181 τύποι εγγράφων διαμονής στην Ε.Ε. Η μεταναστευτική και προσφυγική κρίση του 2015 απέδειξε ότι η πλαστογράφηση αστυνομικών ταυτοτήτων συγκεκριμένων κρατών-μελών της Ε.Ε. είναι μια συνήθης διαδικασία.

Πριν από δύο μόλις χρόνια, οι αρχές ασφαλείας σε πολλά αεροδρόμια της Γερμανίας είχαν εντοπίσει -διαρκώς αυξανόμενα- περιστατικά παράτυπων και παράνομων μεταναστών οι οποίοι προσπάθησαν να εισέλθουν στη Γερμανία με πλαστά έγγραφα, κυρίως πλαστές ελληνικές αστυνομικές ταυτότητες. Τα περιστατικά είχαν θορυβήσει το Βερολίνο, αλλά και πολλές πρωτεύουσες των γερμανικών κρατιδίων, με αποτέλεσμα η χώρα μας να βρεθεί για ένα χρονικό διάστημα -τυπικά- εκτός του χώρου Σένγκεν, με τους επιβάτες των πτήσεων από την Ελλάδα να υπόκεινται σε αυστηρούς ελέγχους ταξιδιωτικών εγγράφων. Γερμανοί αστυνομικοί βρέθηκαν σε ελληνικά αεροδρόμια και Ελληνες συνάδελφοί τους σε γερμανικά ώστε να ελέγχονται «αυτά τα μπλε πλαστικοποιημένα χαρτιά που εκδίδει η Ελλάδα», όπως είχε χαρακτηρίσει ανώτατη διπλωματική πηγή από το Βερολίνο τις απαρχαιωμένες, ως προς τους κανόνες ασφαλείας, ελληνικές αστυνομικές ταυτότητες. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των αρμόδιων υπηρεσιών ασφαλείας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η κλοπή δελτίων αστυνομικών ταυτοτήτων στα κράτη-μέλη υπολογίζεται ότι κοστίζει περισσότερα από 2 δισ. ευρώ ετησίως, ενώ ο συνολικός αριθμός των ατόμων που εντοπίστηκαν με πλαστά έγγραφα, συμπεριλαμβανομένων των δελτίων ταυτότητας, αυξήθηκε κατά περίπου 16% από το 2013 έως το 2015.

Ταυτότητες σε μέγεθος πιστωτικής κάρτας

Σύμφωνα με τους προτεινόμενους νέους κανόνες, τα δελτία ταυτότητας θα πρέπει να παράγονται με ενιαία μορφή πιστωτικής κάρτας, τύπου ID-1, να περιλαμβάνουν ειδικό κωδικό, αναγνώσιμο από ειδικά μηχανήματα σάρωσης που θα βρίσκονται τοποθετημένα σε αεροδρόμια, λιμάνια και ενδεχομένως σε σιδηροδρομικούς σταθμούς, και να τηρούν τα ελάχιστα πρότυπα ασφαλείας. Θα πρέπει επίσης να συμπεριλάβουν μια φωτογραφία και δύο δακτυλικά αποτυπώματα του κατόχου της κάρτας, αποθηκευμένα σε ψηφιακή μορφή, σε ένα τσιπ χωρίς επαφή.

Σύμφωνα με το εσωτερικό έγγραφο του Συμβουλίου της Ε.Ε., τα υφιστάμενα δελτία ταυτότητας που δεν πληρούν τα καθορισμένα πρότυπα ασφαλείας θα αντικατασταθούν το αργότερο εντός 24 μηνών, αντί του αρχικού σχεδιασμού που προέβλεπε εντός του 2019, λόγω της αδυναμίας ορισμένων κρατών-μελών να εγγυηθούν την ταχεία αντικατάσταση εκατομμυρίων ταυτοτήτων σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.

Τι θα γίνει με τα ήδη υπάρχοντα δελτία

Οσον αφορά στα δελτία ταυτότητας που έχουν ήδη στην κατοχή τους οι Ευρωπαίοι πολίτες, αυτά θα συνεχίσουν να ισχύουν για πέντε έτη μετά την εφαρμογή του ευρωπαϊκού κανονισμού και στη συνέχεια θα είναι απαραίτητη η έκδοση νέου, κοινού, δελτίου με τα ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά ασφαλείας. Οσα κράτη-μέλη της Ε.Ε. εκδίδουν ήδη δελτία αστυνομικής ταυτότητας τα οποία ενώ πληρούν τα ελάχιστα πρότυπα ασφαλείας -περιέχουν δηλαδή βιομετρικά χαρακτηριστικά σε ένα μικροσκοπικό τσιπ προκειμένου να πιστοποιηθεί η ταυτότητα των κατόχων-, δεν διαθέτουν τον κατάλληλο κωδικό ασφαλείας ώστε να αναγνωρίζονται από τις Αρχές άλλου κράτους-μέλους, οφείλουν, σύμφωνα με το έγγραφο της Προεδρίας, να τα αντικαταστήσουν το αργότερο εντός δέκα ετών, έχοντας όμως ενημερώσει εκ των προτέρων την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Μετά την εφαρμογή του νέου κανονισμού οι αρχές ασφαλείας των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα είναι υποχρεωμένες να συνεργάζονται ακόμα στενότερα και να ανταλλάσσουν πληροφορίες για τους κατόχους δελτίων ταυτοτήτων, όταν και εφόσον αυτό κριθεί απαραίτητο για λόγους ασφαλείας. Η Προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε. υπογραμμίζει ότι από τις βάσεις δεδομένων συλλογής βιομετρικών στοιχείων (δακτυλικά αποτυπώματα) εξαιρούνται μόνο τα παιδιά κάτω των 12 ετών.

Τα παιδιά κάτω των 12

Ειδικές διατάξεις προβλέπονται για τα παιδιά κάτω των 12 ετών και τους πολίτες άνω των 70 που θα εκδώσουν είτε για πρώτη φορά, είτε θα ανανεώσουν το δελτίο αστυνομικής τους ταυτότητας. Η πλειονότητα των κρατών-μελών της Ε.Ε. ζητούσε η διάρκεια ισχύος των υφιστάμενων ταυτοτήτων για τους πολίτες άνω των 65 ετών και των παιδιών κάτω των 12 να είναι τα δέκα έτη. Ωστόσο το Συμβούλιο της Ε.Ε. υποστήριξε ότι λόγω της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, αλλά και για την αξιοπιστία των βιομετρικών στοιχείων, η διάρκεια της ισχύος των νέων ταυτοτήτων δεν θα ξεπερνά τα πέντε έτη για πολίτες άνω των 70 και για τα ανήλικα κάτω των 12 ετών.

Ενα από τα βασικότερα ζητήματα που απασχόλησαν το Συμβούλιο της Ε.Ε. αφορούσε το ιδιαίτερο «ιρλανδικό παράδειγμα». Στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας οι πολίτες δεν είναι υποχρεωμένοι να εκδώσουν δελτίο αστυνομικής ταυτότητας παρά μόνο διαβατήριο εφόσον επιθυμούν να ταξιδέψουν στα κράτη-μέλη της Ε.Ε., του χώρου Σένγκεν και την Ελβετία. Επίσης, ενώ τα διαβατήρια της Ιρλανδίας εκδίδονται ήδη στην προτεινόμενη μορφή πιστωτικής κάρτας (ID-1), η νομοθεσία της χώρας δεν προβλέπει τη συλλογή δακτυλικών αποτυπωμάτων των πολιτών της.

Για να αποφευχθεί το κενό ασφαλείας στα εσωτερικά σύνορα της Ε.Ε., η Ιρλανδία ζήτησε τα διαβατήριά της να μην αναγνωριστούν ως ταυτότητες και να μην εμπίπτουν στους περιορισμούς του εν λόγω κανονισμού.