Οι «κόκκινες γραμμές» των δανειστών για το νέο ασφαλιστικό

Στα αδύνατα σημεία του νέου ασφαλιστικού συστήματος εστιάζεται η προσοχή των τεχνοκρατών που παρακολουθούν τις εξελίξεις στην Ελλάδα τόσο από το εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό. 

Παρότι η ενοποίηση του συστήματος απονομής των συντάξεων με ίδια κριτήρια για όλους θεωρείται βήμα στη σωστή κατεύθυνση, διατυπώνονται προβληματισμοί για το γεγονός ότι μειώνεται η αναλογικότητα εισφορών και συντάξεων, η οποία βρίσκεται στον πυρήνα κάθε ασφαλιστικού συστήματος. 

Το ζήτημα προκύπτει από το γεγονός ότι δίνονται πιο «εύκολα» οι χαμηλές συντάξεις και οι μεσαίες, αφού με μόνο 15 έτη ασφάλισης χορηγείται η «εθνική σύνταξη» των 384, ίδια για όλους, ανεξάρτητα από εισφορές και μισθό. Σε αυτήν προστίθεται η «αναλογική» σύνταξη, η οποία χορηγείται ανάλογα με τα έτη ασφάλισης και τις συντάξιμες αποδοχές οι οποίες προσδιορίζονται με βάση το μέσο όρο των μισθών σε όλη τη διάρκεια του ασφαλιστικού βίου. 

Αυτή σημαίνει ότι η συσσώρευση εισφορών με περισσότερα έτη εργασίας από ένα σημείο και πέρα συνεπάγεται αναλογικά μικρότερη αύξηση της σύνταξης, οπότε είναι μικρότερο το κίνητρο για τον εργαζόμενο να συνεχίσει να απασχολείται πληρώνοντας εισφορές. Το δεδομένο αυτό οδηγεί εντέλει σε μειωμένα κίνητρα παραμονής στην εργασία και  δημιουργεί προϋποθέσεις για αύξηση της εισφοροδιαφυγής αλλά και της φοροδιαφυγής, αφού οι ασφαλισμένοι από ένα σημείο και πέρα δεν θα έχουν λόγο να συσσωρεύουν εισφορές ή να δηλώνουν υψηλά εισοδήματα. 

Εμπειρογνώμονες που έχουν γνώση των θέσεων των τεχνοκρατών οι οποίοι αξιολογούν την ελληνική πρόταση από την πλευρά των δανειστών ανέφεραν ότι είναι δεδομένο πως θα υπάρξουν αντιρρήσεις στο θέμα αυτό, καθώς αφορούν τη συστημική συμπεριφορά του προτεινόμενου συστήματος, κάτι στο οποίο οι εκπρόσωποι των θεσμών δίνουν ιδιαίτερη σημασία.

Και τούτο πέρα από τις ενστάσεις που διατυπώνουν σε σχέση με άλλους παράγοντες όπως το ταμειακό αποτέλεσμα το οποίο συνδέεται με το ύψος των συντάξεων και τις επιπτώσεις στην επιχειρηματικότητα οι οποίες σχετίζονται με την αναγγελθείσα αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών. 

Παρόλο λοιπόν που η γενική λογική του νέου συστήματος αξιολογείται θετικά, διότι συνδέει με ενιαίο τρόπο τα έτη ασφάλισης και το μισθό με τη σύνταξη, τα συγκεκριμένα αριθμητικά κριτήρια που έχουν τεθεί οδηγούν τελικά σε μια «πριμοδότηση» των χαμηλών συντάξεων σε βάρος των υψηλότερων, μεταφέρουν, δηλαδή, πόρους από τα ψηλά προς τα χαμηλά. 

Από την άλλη πλευρά, η λογική αυτή είναι σημαντική για την κυβέρνηση, εκπρόσωποι της οποίας ανοικτά δηλώνουν ότι είναι σκόπιμη η ενίσχυση των χαμηλών και μεσαίων συντάξεων, για λόγους κοινωνικούς και «ταξικούς». 

Με τα δεδομένα αυτά «μαζεύονται» αρκετά σημεία διαφωνίας μεταξύ κυβέρνησης και δανειστών και φαίνεται ότι θα υπάρξουν αρκετές τριβές στη διαπραγμάτευση, οι οποίες θα αφορούν αφενός το θέμα των εργοδοτικών εισφορών και το εάν γίνονται επαρκείς περικοπές για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του συστήματος, αλλά και τα κριτήρια με τα οποία θα χορηγούνται οι συντάξεις στο μέλλον.