Ο Βαρουφάκης στη μεγάλη οθόνη: Mα είναι αυτή ταινία του Γαβρά;

Μα είναι δυνατόν; Κι όμως είναι. Ακριβώς πριν από μισό αιώνα με ελληνικό θέμα, δηλαδή με το «Ζ» ο Costa Gavras απογειώθηκε. Και τώρα με ελληνικό θέμα, δηλαδή με Βαρουφακειάδα, καταποντίστηκε. Το λένε «Ενήλικοι στην αίθουσα» (Adults in the Room). Εγώ στο τέλος της πρώτης προβολής το είπα «Ανήλικοι στον Τιτανικό». Σήμερα εξέρχεται στην οθόνη και εσείς θα κρίνετε.

Πολλοί οι λόγοι αυτού του ναυαγίου. Ο πρώτος και ουσιαστικός: το σενάριο και το στόρι βασίστηκαν αποκλειστικά στο ομότιτλο πόνημα του Βαρουφάκη. Αλλά και στη δική του συμμετοχή στη σεναριακή γραφή. Πράγμα ανήκουστο για ένα τόσο σοβαρό, τόσο κορυφαίο θέμα που παραλίγο να ρίξει τη χώρα στα βράχια. Και είναι ανήκουστο επειδή ο Γαβράς όφειλε να ερευνήσει, να σκαλίσει, να ρωτήσει και να συζητήσει με όλους τους εμπλεκομένους και στο τέλος ο ίδιος να καταλήξει. Θα του συνιστούσα μάλιστα να ρίξει μια ματιά στην έρευνα της Ελένης Βαρβιτσιώτη και της Βικτώριας Δενδρινού «Η τελευταία μπλόφα». Αυτό κι αν είναι έτοιμο σενάριο για πολιτικό θρίλερ.

Ο δεύτερος λόγος, και αυτό επειδή ο Γαβράς είναι άκρως πολιτικοποιημένος σκηνοθέτης: όφειλε να γνωρίζει ότι ο σκληρός πυρήνας των δανειστών, κυρίως ο Σόιμπλε, είχαν εκπονήσει Plan B εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Και μάλιστα από το 2012.

Οφειλε επίσης να γνωρίζει ότι η ελληνική οικονομία ήταν και είναι μικρή, σχεδόν ασήμαντη για το ΑΕΠ της Ευρώπης. Οφειλε ακόμα να γνωρίζει ότι το 2015 οι δανειστές είχαν θωρακίσει τις ευρωπαϊκές τράπεζες και είχαν πάρει όλα τα μέτρα ώστε να αποφύγουν τις όποιες επιπτώσεις από ένα Grexit. Οφειλε να γνωρίζει ότι οι δανειστές δεν θα υποχωρούσαν, αντιθέτως θα αξιοποιούσαν την ακαμψία τους προκειμένου να στείλουν μηνύματα παντού, προς παραδειγματισμό και συμμόρφωση όλων των «άτακτων παιδιών».

Και τέλος, όφειλε να είχε πάρει σοβαρά υπόψη του ότι το σχέδιο του Σόιμπλε συνέπιπτε με εκείνο των σκληρών αριστερών κυβερνητικών. Από τη μια, οι άκαμπτοι Συριζαίοι. Μάλιστα ένας εξ αυτών, νομίζω, αυτός που παραπέμπει στον Νίκο Παππά, σε στιγμή μέγιστου οίστρου αμολάει την ατάκα «στ’ αρχ... μου οι γαμ...ευρωπαίοι». Και από την άλλη, ο Σόιμπλε και η παρέα του κατά βάθος επιθυμούσαν το Grexit. Τα ετερόκλητα έλκονται.

Απόδειξη η μόνιμη (απειλητική) επωδός που ακούγεται διαρκώς. Κυρίως από τον Γερμανό Οικονομικών: «Either you sign or Grexit». Είτε υπογράφεις το MoU (Memorandum of Understanding), κοινώς μνημόνιο. Είτε άντε γεια!

ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΝΑ ΕΞΑΦΑΝΙΣΤΕΙ Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ

Ενός κακού μύρια έπονται. Ο Βαρουφάκης αναδεικνύεται αδικημένος, περιφρονημένος και κατασυκοφαντημένος Μεσσίας. Περισσότερο ήρωας και άγιος πεθαίνεις. Ο Βαρουφάκης ανώτερος όλων. Των πάντων. Ευεργετημένος από τη φύση, συγκροτημένος, μελετημένος, οργανωμένος, πειθαρχημένος, συμβιβαστικός, προσιτός και αποφασισμένος. Πάντα με το ευρώ και πάντα με προτάσεις προκειμένου η χώρα να δραπετεύσει από τον θανάσιμο εναγκαλισμό της με τη λιτότητα και τη φτωχοποίηση έτσι ώστε να ανακάμψει και να επανέλθει.
Ο Βαρουφάκης, λοιπόν, ως ισοδύναμη περίπτωση με εκείνη του Γρηγόρη Λαμπράκη στο «Ζ». Πλαγίως αυτό. Και είναι εξωφρενικό. Με αυτή την πλάγια ταύτιση του ανθρώπου που στις συνεδριάσεις και τις ατελείωτες διαπραγματεύσεις είχε το θράσος να παραδίδει μαθήματα οικονομίας και πολιτικής στους δανειστές με έναν αγωνιστή που δολοφονήθηκε από μια συμμορία αποβρασμάτων της ελληνικής κοινωνίας.

Κάποιες ατάκες που εκφέρονται εδώ και εκεί είναι χαρακτηριστικές: «Μερικοί της κυβέρνησης εύχονται να κερδίσει το ΝΑΙ στο δημοψήφισμα ώστε να παραμείνουν στην κυβέρνηση».
Και το κορυφαίο: «Καλύτερα η Αριστερά να παραιτηθεί από την εξουσία και να εξαφανιστεί έτσι ώστε αργότερα να αναγεννηθεί»!

ΚΟΥΡΑΦΕΞΑΛΑ, ΜΙΣΤΕΡ ΒΑΡΟΥΦΑΚΗΣ

Ο Γαβράς καταρρίπτει εντελώς την εικόνα του νάρκισσου, απροετοίμαστου, υπεροπτικού και αδιάβαστου Γιάνη Βαρουφάκη. Αντιθέτως και μονίμως με φακέλους, στοιχεία, αριθμούς και επιχειρήματα. Και από την άλλη, άπαντες οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης χωρίς ίχνος χαρτιού, χωρίς τίποτα. Παρά μόνο με φωνές, με κραυγές και με ασυγκράτητες επιθετικές διαθέσεις.

Να πνίξουν, να στραγγαλίσουν την Ελλάδα. Να την υποτάξουν. Να την καταχρεώσουν. Να την ταπεινώσουν. Πρώτος και χειρότερος ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Πρότυπο ακαμψίας και υπεροψίας. «Το χρέος είναι χρέος», ουρλιάζει. «Η Ελλάδα είτε θα περπατήσει πάνω σε τεντωμένο σχοινί, είτε θα πέσει».
«Καλά», τον ρωτάει ο Βαρουφάκης, «εσείς στη θέση μου θα υπογράφατε αυτό το μνημόνιο;». Επικρατεί σιωπή μερικών κρίσιμων δευτερολέπτων και ο Σόιμπλε με κυνικό ύφος απαντάει: «Ως πατριώτης, όχι, δεν θα το υπέγραφα».
Αλλεπάλληλες οι επιθέσεις εναντίον Yanis. Εκείνος άτρωτος και υπερήφανος. Κάποιος από τους δανειστές προτείνει να πουληθούν τα ελληνικά αεροδρόμια σε γερμανική εταιρεία με τα χρήματα από δάνειο που θα πάρει αυτή η εταιρεία από ελληνικές τράπεζες.
Κάποιος άλλος, άθλιος και αυτός, ρωτάει ειρωνικά αν μπορεί να βγει στο σφυρί ο Παρθενώνας. Από κοντά και ο Γερούν Ντάισελμπλουμ. Απαντες ούτε να ακούσουν περί «ανθρωπιστικής κρίσης». Οσες φορές ο Βαρουφάκης προτείνει «έντιμο συμβιβασμό», ο Σόιμπλε απαντά «κουραφέξαλα» και εφορμά με το δίλημμα «μνημόνιο ή Grexit».


ΠΡΩΤΑ YAXIT KAI META GREXIT


Αυτή η μονότονη μονομαχία μοιάζει με γουέστερν «Εγώ και όλοι σας». Mε υπότιτλο «Μόνος εναντίον όλων». Και τελικά όλη αυτή η διαπραγματευτική οδύσσεια καταλήγει σε μια οργανωμένη συμφωνία των δανειστών. Πρώτα απ’ όλα και πριν απ’ όλα «Γιάξιτ». Yaxit. Κατά το Grexit. Ο Βαρουφάκης πρέπει να φύγει πάση θυσία. Ορος απαράβατος και αδιαπραγμάτευτος. Με Βαρουφάκη καμία συμφωνία. Varoufakis, go home!

Κάπως έτσι κλιμακώνεται η ταινία. Προφανώς για τον Κώστα Γαβρά το πρόβλημα δεν ήταν η οικονομική καταστροφή. Δεν ήταν η ανικανότητα της χώρας να πληρώσει μισθούς και συντάξεις. Δεν ήταν η ανατριχιαστική πιθανότητα να πωλείται μισή φραντζόλα ψωμί αντί ενός χιλιάρικου. Δεν ήταν οι άδειες τράπεζες και τα capital controls. Δεν ήταν το φάντασμα μιας νέας, απείρως χειρότερης Κατοχής.
Τίποτα απ’ όλα αυτά. Ηταν και είναι η μοναδική, η αναντικατάστατη, η ιστορική στάση ενός υπέροχου, συγκροτημένου, μαχητικού και αλύγιστου πατριώτη απέναντι στα σατανικά, στα άθλια, στα ανθελληνικά, στα συνωμοτικά σχέδια όλων των εκπροσώπων της Ευρώπης εναντίον της μικρής, της φτωχής και αγέρωχης πατρίδας. Απίστευτο!

ΠΑΤΕΡ, ΑΦΕΣ ΑΥΤΟΙΣ, ΟΥ ΓΑΡ ΟΙΔΑΣΙ


Και οι Συριζαίοι; Ο Αλέξης, ο Ευκλείδης και οι λοιποί; Ο μεν Αλέξης να διαβεβαιώνει τον υπουργό του με ύφος «προχώρα εσύ, εγώ είμαι εδώ». Μονίμως. Ο Αλέξης αμήχανος, άβουλος, αναποφάσιστος. Ο Τσίπρας καρικατούρα της εικόνας του χαρισματικού και του «γελαστού παιδιού». Πάντα μουτρωμένος, βλοσυρός, αδέξιος, προβληματισμένος. «Θα μας στείλουν στο Γουδί», λέει κάποιος από την παρέα. Αδικο είχε;

Ο Τσίπρας ψιθυρίζει: «Μια μέρα θα απογοητεύσουμε τους ψηφοφόρους μας». Ελα... Κάποια στιγμή ενοχοποιεί πλαγίως τον Βαρουφάκη αποκαλύπτοντας ότι «η ΕΥΠ ισχυρίζεται ότι έχεις συμφωνήσει με τον Σόιμπλε για Grexit». Και κάποια άλλη εκνευρισμένος λέει στον υπουργό του: «Αρχίζει να μου τη δίνει η εμμονή σου με τον Γιώργο» (εννοεί τον Χουλιαράκη, τον άνθρωπο που στην «Τελευταία μπλόφα» περιγράφεται ως ο μοναδικός Συριζαίος υπέρ ενός έντιμου συμβιβασμού). Τελικά, ο Τσίπρας μοιάζει με ξιφία πιασμένο στα δίχτυα.
Οσο για τους υπόλοιπους της παρέας, άσ’ τα να πάνε. Κάποιος αμολάει την ατάκα: «Αν αλλάξουμε, οι σύντροφοι θα μας φάνε ζωντανούς». Κάποιος άλλος προτείνει: «Να φύγουμε από Βρυξέλες και να μην πληρώσουμε τις δόσεις». Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος σαν μπάτλερ του Βαρουφάκη. Ο Γιώργος Χουλιαράκης αμίλητος. Ολα τα μέλη της παρέας και του κλειστού κύκλου ασήμαντοι, κομπάρσοι, ανύπαρκτοι, επιπόλαιοι, απροετοίμαστοι, σχεδόν φαιδροί.

Και τα διεθνή μέσα ενημέρωσης; Ολοι οι δημοσιογράφοι εναντίον Yanis. Οργανωμένα, συντονισμένα. Σταύρωσον αυτόν! Σαν ταινία για τα Πάθη του Ιησού. Και εκείνος περίπου να λέει: «Πάτερ, άφες αυτοίς, ου γαρ οίδασι τι ποιούσι».

ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ΔΙΑΣΩΘΕΙΣ Η ΤΑΛΕΝΤΑΡΑ ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΟΥΛΗΣ

Το τελικό ναυάγιο των «Ανηλίκων στον Τιτανικό» ολοκληρώνεται με το «φτιάξιμο», το filmmaking. Αν ο Κώστας Γαβράς δεν είχε επιλέξει ως πρωταγωνιστή τον Χρήστο Λούλη, τότε η ταινία θα είχε μετατραπεί σε χαλκομανία.

Στη θέση του Βαρουφάκη, θα αισθανόμουν απέραντη ευγνωμοσύνη προς τον Χρήστο Λούλη. Ολο το βάρος πάνω του. Να το σηκώνει σαν να πρόκειται για φτερό. Λαμπερός. Ευέλικτος. Με εξαιρετικά αγγλικά. Μεγάλη ταλεντάρα. Ουδείς άλλος τέτοιος στο ελληνικό σινεμά. Κατά τη γνώμη μου, ισοδύναμος ενός Μάικλ Φασμπέντερ. Υποκλίνομαι.

Από εδώ και κάτω αρχίζουν μύρια προβλήματα. Η παραγωγή στο πόδι. Προχειράτζα. Δεν είναι δυνατόν μια τόσο φιλόδοξη ταινία να ολοκληρώνεται και να πακετάρεται μέσα σε τέσσερις μήνες. Αυτή η βιασύνη και αυτή η πρωτοφανής, για έναν Κώστα Γαβρά, προχειρότητα είναι αποτυπωμένες σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας. Το ίδιο ισχύει και για το σενάριο.
Αφού o Βαρουφάκης, κατά τον Γαβρά, είναι ήρωας, άγιος, περίπου σύγχρονος Λαμπράκης, λογικό ήταν όλοι οι άλλοι να μοιάζουν με κομπάρσους, καρικατούρες, περιφερόμενα ερείπια. Τρομερή μονοδιάστατη και μονόχορδη προσέγγιση ενός τόσου πολύπλοκου και πολυσύνθετου θέματος. Σαν ασήμαντη καουμπόικη ταινία.
Παράδειγμα προχειρότητας οι φωτισμοί στους εσωτερικούς χώρους. Απορώ πώς έκανε τέτοιο έγκλημα ο Γιώργος Αρβανίτης!

Παράδειγμα η διαρκής μουσική «μουρμούρα» με συρτάκι. Couleur locale. Με την υπογραφή του Αλεξάντρ Ντεσπλά. Και αυτό απίστευτο. Οσο για τις ερμηνείες όλες σχεδόν, πλην Ούλριχ Τούκουρ (ως Σόιμπλε) κάνουν παρέα στον βυθό. Ανάμεσα στους χειρότερους ο Αλέξανδρος Μπουρδούμης που υποδύεται Αλέξη Τσίπρα. Δεν έφταιγε ο ίδιος. Ετσι τον ήθελε ο ρόλος του. Ετσι βολεύει τον Βαρουφάκη. Αμ, πώς ο Yanis θα φανεί και θα κυριαρχήσει; Ανάμεσα σε ισοδύναμους; Πριτς!

Στην ίδια κατηγορία της Γ’ Εθνικής ο Δημήτρης Τάρλοου που υποδύεται τον Ευκλείδη Τσακαλώτο. Και αυτός θύμα του Βαρουφάκη. Ας πρόσεχε τις παρέες του. Ο Ευκλείδης εννοώ. Μοιάζει με φιλιππινέζα του υπουργού του. Να κουβαλάει τις βαλίτσες του. Να αναφέρω τους υπόλοιπους; Αλέξανδρο Λογοθέτη, Θέμη Πάνου και λοιπούς; Ασε καλύτερα...
Τέλος, το σύνολο της ταινίας. Πόρτες ανοίγουν, πόρτες κλείνουν. Παντού αίθουσες, δωμάτια, συνεδριάσεις, συσκέψεις. Αφθονη φλυαρία. Με το ίδιο μοτίβο. Και όλοι χωρίς επίθετο. Απλώς Γιάνης, Ευκλείδης, Αλέξης. Τι κάνει νιάου-νιάου στα κεραμίδια; Προφανώς, τα ονόματα κόπηκαν για νομικούς λόγους. Ποιος ξέρει... Κοντολογίς, μετά το πρώτο ημίχρονο ξέρεις ποια θα είναι η συνέχεια. Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος ναυαγίου. Τα ίδια και τα ίδια. Ποιος ξένος θεατής θα πληρώσει, θα κόψει εισιτήριο για να πέσει πάνω σε μια τόσο βαρετή ιστορία;
Η κατάληξη μία: όλα θυσιάστηκαν στον βωμό του Γιάνη Βαρουφάκη. Απίστευτο! Αν έχεις Γαβρά διάβαινε και Χρήστο Λούλη περιπάτει. Ο πλήρης ορισμός της κωλ@@@ρδίας!