Γρ. Νικολόπουλος

Οι οικονομικές θεωρίες παρουσιάζονται και οι πολιτικοί αποφασίζουν ποια θα ακολουθήσουν για να εφαρμόσουν την οικονομική τους πολιτική. Ετσι τουλάχιστον ήταν τα πράγματα μέχρι σήμερα. Ο Τραμπ ανατρέπει αυτή τη λογική. Πρώτα ενεργεί και μετά μετριούνται οι επιπτώσεις των ενεργειών του ή των προειδοποιήσεων για τις ενέργειές του.

Οι οικονομολόγοι θεωρούν ότι η οικονομική πολιτική του Τραμπ θα είναι πάρα πολύ επιβλαβής για την παγκόσμια οικονομία, συμπεριλαμβανομένης της αμερικανικής. Ομως, στην πραγματικότητα δεν ξέρουμε ποιο θα είναι το αποτέλεσμα των αποφάσεων Τραμπ. Ακόμη καλά-καλά δεν ξέρουμε αν οι σημερινές αποφάσεις του Τραμπ, αυτές που ανακοινώνει ο ίδιος μέσω των social media, θα ισχύουν αύριο ή αν θα τις αλλάξει.

Μέχρι στιγμής ο Τραμπ έχει αποδειχθεί ότι είναι η προσωποποίηση του «είπα - ξείπα». Ανακοινώνει δασμούς, τους παίρνει πίσω, ανακοινώνει νέους, τους παίρνει ξανά πίσω, τελικά επινοεί καινούριους, τους ανακοινώνει, περιμένουμε να δούμε αν θα τους ξαναπάρει πίσω ή αν θα πει κάτι άλλο.
Τώρα ανακοίνωσε δασμούς 50% στις εισαγωγές χαλκού στις ΗΠΑ.

Οι ΗΠΑ παράγουν τον μισό χαλκό από αυτόν που χρησιμοποιεί η βιομηχανία τους για κατασκευές, ηλεκτρονικά, βιομηχανικό εξοπλισμό και χιλιάδες καταναλωτικά προϊόντα. Το 70% των εισαγωγών τους προέρχεται από τη Χιλή, το 20% από τον Καναδά και τα υπόλοιπα από Περού, Μεξικό και Χονγκ Κονγκ (που ουσιαστικά είναι κινέζικος).

Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να καλύψουν με δική τους παραγωγή τις ανάγκες τους σε χαλκό, συνεπώς είτε θα μειώσουν την κατανάλωση χαλκού είτε θα συνεχίσουν να εισάγουν πληρώνοντας πολύ ακριβότερα τον χαλκό.

Μην ξεχνάμε ότι τον δασμό που βάζει ο Τραμπ στους Κινέζους, στους Ευρωπαίους κ.λπ., ο Αμερικανός τον πληρώνει.

Με την επιβολή του δασμού θα πρέπει ο Αμερικανός αγοραστής του εισαγόμενου προϊόντος να το πληρώσει ακριβότερα, ενώ το Αμερικανικό Δημόσιο εισπράττει τον δασμό. Αν οι ΗΠΑ παράγουν το προϊόν επί του οποίου μπαίνει ο δασμός, μειώνεται η εισαγωγή και καλύπτεται η ζήτηση από το αμερικανικό. Αν όμως δεν το παράγει, όπως στην περίπτωση του χαλκού, είναι υποχρεωμένοι να εισάγουν και να πληρώνουν πολύ ακριβότερα τα εισαγόμενα λόγω δασμού.

Το ερώτημα είναι αν το δημοσιονομικό όφελος που θα έχουν οι ΗΠΑ από την είσπραξη των δασμών θα είναι μεγαλύτερο από το κόστος για την οικονομία τους που θα προέλθει από την αύξηση του κόστους παραγωγής, από τον πληθωρισμό που αναγκαστικά δημιουργείται, από τη μείωση της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων τους. Σημειωτέον δε ότι η αύξηση του πληθωρισμού που προέρχεται από τους δασμούς εμποδίζει και τη μείωση των επιτοκίων που ζητάει ο Τραμπ. Σε αυτή την περίπτωση, τόσο οι αμερικανικές επιχειρήσεις όσο και οι Αμερικανοί καταναλωτές πλήττονται από τη δασμολογική πολιτική.

Ο Τραμπ ποντάρει στο γεγονός ότι η αμερικανική οικονομία είναι η μεγαλύτερη του κόσμου και θεωρεί ότι μπορεί να εκβιάσει τους πάντες. Είδαμε όμως ότι αυτή η τακτική δεν αποδίδει. Οι άλλες χώρες δεν είναι πολύ πρόθυμες να υποκύψουν στις απαιτήσεις του Τραμπ, όπως φάνηκε εξάλλου και στους υπόλοιπους τομείς της πολιτικής του, π.χ. με τη Ρωσία, όπου τώρα ξαφνικά ο Τραμπ αποφάσισε να δίνει όπλα στην Ουκρανία και να κατηγορεί τον πρώην φίλο του, Πούτιν. Ο Πούτιν στο μεταξύ έχει σφίξει τις σχέσεις του με την Κίνα και ο άξονας Μόσχα - Πεκίνο έχει ενισχυθεί, κάτι που είναι πολύ κακό και για τις ΗΠΑ και για την Ευρώπη.

Υπό μια οπτική, αυτό που λέγεται «εμπορική πολιτική Τραμπ» δεν είναι εμπορική πολιτική - είναι πολιτική, σκέτο. Χρησιμοποιεί τους δασμούς ως απειλή για να πετύχει άλλους στόχους. Για παράδειγμα, όταν ο Ισπανός Σάντσεθ είπε ότι εμείς δεν θα υιοθετήσουμε τον στόχο αύξησης των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ αλλά θα μείνουμε στο 2%, ο Τραμπ αμέσως απείλησε την Ισπανία με πολύ αυξημένους δασμούς. Αυτό δεν είναι εμπορική πολιτική, είναι σκληρή εξωτερική πολιτική εξαναγκασμού. Που όμως είναι αμφίβολο αν πιάνει.

Τελικά, λοιπόν, ο Τραμπ προσπαθεί μέσω των απειλών για δασμούς να κάνει διεθνή πολιτική και ενώ όλοι οι οικονομολόγοι δήλωναν την αντίθεσή τους στην επιβολή δασμών, παρόλο που στο πρώτο έτος κάθε οικονομικής σχολής διδάσκεται η αρνητική επίπτωση των δασμών και σε αυτόν που τους βάζει και στην παγκόσμια οικονομία, ο Τραμπ επιμένει να πειραματίζεται.

Μετατρέπει έτσι μια θεωρητική επιστήμη σε πειραματική και μάλλον αυτό που θα αποδειχθεί από το πείραμα Τραμπ είναι ότι το πείραμα απέτυχε και η θεωρία, την οποία ποτέ δεν διάβασε, δικαιώθηκε.

Οι δασμοί βλάπτουν τους πάντες και πρώτα αυτόν που τους επιβάλλει.