Γ. Χ. Παπαγεωργίου

Ο πρόεδρος Τραμπ ανήγγειλε την απόσυρση των ΗΠΑ από την αμυντική στήριξη της Ευρώπης και ζήτησε από τις ευρωπαϊκές χώρες να ξοδέψουν περισσότερα για την άμυνά τους.  Αποκαλύφθηκε, επίσης, ότι ο ίδιος είχε ξεκινήσει μυστικές επαφές με τη Ρωσία για το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία, προφανώς και για πολλά άλλα, αρκετούς μήνες πριν.

Και όχι μόνο αυτό, αλλά έγινε γνωστό ότι διεξάγονται μυστικές διαπραγματεύσεις από αμερικανικά κεφάλαια προκειμένου να εξαγοράσουν μερίδια στoν «παγωμένο» αγωγό Nord Stream 2, ο οποίος ολοκληρώθηκε λίγους μήνες πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά δεν πρόλαβε να λειτουργήσει λόγω των κυρώσεων.

Εάν η συμφωνία υλοποιηθεί, οι ροές ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη θα μπορούν να επανεκκινήσουν, αλλά αυτή τη φορά οι ΗΠΑ θα έχουν τον στρατηγικό έλεγχο, μαζί με τη Ρωσία, ενώ τα «κλειδιά» για τη διανομή του αερίου στην υπόλοιπη Ευρώπη θα έχει η Γερμανία, όπου καταλήγει ο αγωγός που ξεκινά από τη Ρωσία.

Πριν τον πόλεμο, ο στρατηγικός κόμβος διανομής αερίου στην Ευρώπη ήταν η Ουκρανία. Σύμπτωση;

Είναι ηλίου φαεινότερον ότι ο Τραμπ δεν θεωρεί τη Ρωσία πλέον ως απειλή, αλλά ως αξιόπιστο συνομιλητή και πιθανό εταίρο με τον οποίο μπορεί να συνεννοηθεί και να κάνει δουλειές.

Το ερώτημα σήμερα, το οποίο ουδείς θέτει, είναι το εξής: Εάν ο Τραμπ θεωρεί ότι η Ρωσία δεν είναι απειλή, γιατί σπεύδει ταυτόχρονα να αποσύρει τη στήριξή του στην Ευρώπη και ζητά από τη Γηραιά Ήπειρο να εξοπλιστεί μαζικά; 

Μια πιθανή απάντηση στο ερώτημα είναι ότι η ευρωπαϊκή ανασφάλεια ευνοεί τις αμερικανικές πωλήσεις αμυντικού υλικού, διότι το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών τα τελευταία χρόνια διοχετεύτηκε σε εισαγωγές από τις ΗΠΑ. Άλλωστε, όσο γρήγορα και να χτίσουν οι Ευρωπαίοι δική τους άμυνα, θα χρειαστεί πολύς χρόνος και οι εισαγωγές από τις ΗΠΑ θα συνεχιστούν. 

Στην πραγματικότητα, ακόμα κι αν η Ε.Ε. ή μια συμμαχία πρόθυμων ευρωπαϊκών χωρών αναλάβει στρατιωτικό ρόλο στην Ουκρανία ή αλλού, θα είναι για πολύ καιρό εξαρτημένη από τις ΗΠΑ για προμήθειες, πληροφόρηση, ακόμα και για επιτελικό συντονισμό και δράση. 

Ταυτόχρονα, εάν οι ΗΠΑ μπουν και στον αγωγό φυσικού αερίου, τα αμερικανικά συμφέροντα θα ελέγχουν και τις ροές ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, προς την οποία ήδη πουλάνε μαζικά και το δικό τους αμερικανικό, υγροποιημένο, φυσικό αέριο (LNG) που έχει κερδίσει μεγάλα μερίδια αγοράς μετά τις κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας. Οι ΗΠΑ, δηλαδή, θα ελέγχουν και ένα σημαντικό κομμάτι της ευρωπαϊκής άμυνας, αλλά και της αγοράς ενέργειας.

Κι όλα αυτά με «μπαμπούλα» τη Ρωσία. 

Είναι πλέον φανερό ότι η Ε.Ε. θα έπρεπε να έχει φροντίσει να έχει θέση προνομιακού συνομιλητή με τη Ρωσία, η οποία είναι γεωγραφικά δίπλα της και μέρος της ευρύτερης Ευρασίας, ενώ διαθέτει και σημαντικούς πόρους, οι οποίοι, επί δεκαετίες, ακόμα και επί Σοβιετικής Ένωσης, ήταν αντικείμενο επωφελών συναλλαγών με την Ευρώπη.

Όπως δείχνουν τα πράγματα, όμως, οι ευρωπαϊκές ηγεσίες έπεσαν σε μια μεγάλη παγίδα, από την οποία δεν ξέρουν πώς να ξεφύγουν.

Τεράστια είναι η ευθύνη των πολιτικών ηγεσιών, και ειδικά της Κομισιόν και της προέδρου της, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, που δεν είδαν το παραμικρό από όσα έρχονταν, υπερθεμάτισαν στην πορεία προς το αδιέξοδο και σπεύδουν τώρα άρον άρον να ανατρέψουν την κατάσταση και όλα τα στρατηγικά δόγματα τα οποία επικαλούνταν επί δεκαετίες. 

Τώρα, οι ευρωπαϊκές ηγεσίες προαναγγέλλουν μεγάλη αύξηση των δαπανών για την άμυνα, η Γερμανία εγκαταλείπει τις κόκκινες γραμμές για το δημόσιο χρέος και αρχίζει να δανείζεται μαζικά, ενώ η Γαλλία επιχειρεί να αναλάβει ηγετική θέση στη διαμόρφωση κοινής ευρωπαϊκής άμυνας βάζοντας στο τραπέζι ακόμα και τα πυρηνικά της.

Το μπόνους για τις Η.Π.Α. από τις συμφωνίες με τη Ρωσία είναι ότι αυξάνονται οι πιθανότητες η Μόσχα να «τραβηχτεί» από την Κίνα, στην αγκαλιά της οποίας οδηγήθηκε ύστερα από την εισβολή στην Ουκρανία και τις κυρώσεις της Δύσης. 

Για την Ευρώπη, όμως, είναι προφανές ότι η αύξηση των αμυντικών δαπανών θα έχει τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό κόστος - ήδη προαναγγέλλεται συρρίκνωση του ευρωπαϊκού κράτους πρόνοιας ανάμεσα σε άλλα. 

Μένει δε ακόμα να δούμε τι άλλες συμφωνίες έχουν γίνει ή προετοιμαστεί ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία για τη Νέα Γιάλτα που βρίσκεται σε εξέλιξη. 

Για την Ευρώπη, επιβεβαιώνεται το ρητό που χρησιμοποιούν οι Αμερικανοί διπλωμάτες: «Εάν δεν είσαι καλεσμένος στο τραπέζι, πιθανότατα είσαι στο μενού».