Βασίλης Στεφανακίδης

Από την εποχή των ανθρώπων των σπηλαίων υπήρχαν οι μετακινήσεις πληθυσμών σε άλλες περιοχές του πλανήτη μας, όπου υπήρχαν περισσότερες ευκαιρίες για τροφή και βελτίωση της ζωής. Επομένως, και στις μέρες μας, ό,τι και να λέμε, ό,τι και να κάνουμε, όσα μέτρα κι αν πάρουμε, το φαινόμενο δεν θα εκλείψει. Πόσο μάλλον όταν η Ευρώπη στα μάτια των δύστυχων Αφρικανών και Ασιατών μοιάζει με επίγειο παράδεισο που προσφέρει ευκαιρίες για ένα καλύτερο μέλλον. Αλλωστε, μην ξεχνάμε πως ο παγκόσμιος πληθυσμός τα τελευταία 100 χρόνια από 2 δισεκατομμύρια έφτασε πάνω από 8 δισεκατομμύρια σήμερα. Και οι χώρες δεν είναι περίκλειστα κάστρα, ούτε τα σύνορά τους είναι προφυλαγμένα με απροσπέλαστα τείχη.

Γεωγραφικά η χώρα μας είναι στο σταυροδρόμι μεταξύ Ασίας, Αφρικής και Ευρώπης. Μοιραία λοιπόν το πρόβλημα θα είναι διαρκές και δεν αρκούν από μόνες τους οι εθνικές προσπάθειες αποτροπής της παράνομης μετανάστευσης. Χρειάζεται μια πανευρωπαϊκή προσπάθεια και αλληλεγγύη όλων των χωρών σε αυτές που δέχονται καθημερινά τα μεταναστευτικά κύματα από πολυπληθείς και φτωχές χώρες της ευρύτερης γειτονιάς. Ενα συνολικό σχέδιο και όχι αποσπασματικά μέτρα που παίρνουν ορισμένες χώρες να κλείσουν τα σύνορά τους, όπως η Ουγγαρία, επειδή βρίσκονται μακριά από την πρώτη γραμμή, αδιαφορώντας για τους εταίρους τους που γεωγραφικά αποτελούν τον πρώτο στόχο.

Ολοι θυμόμαστε τη δεκαετία του ’90, όταν κατέρρευσαν τα κομμουνιστικά καθεστώτα της Ευρώπης, τις ορδές από τις πρώην κουμμουνιστικές χώρες που κατέκλυσαν την υπόλοιπη Ευρώπη. Εμείς υποδεχθήκαμε σχεδόν 1,5 εκατομμύριο παράνομους μετανάστες από τη γειτονική Αλβανία, οι περισσότεροι των οποίων μέχρι σήμερα ζουν και εργάζονται στη χώρα μας. Εκείνα τα χρόνια είχαμε επίσης εκατοντάδες χιλιάδες Πολωνούς, Ρουμάνους, Βούλγαρους, Γεωργιανούς, Μολδαβούς κ.ά. που δούλεψαν, πρόσφεραν και πρόκοψαν. Οταν οι χώρες τους ανέκαμψαν οικονομικά και υπήρχαν ευκαιρίες για δουλειές, επέστρεψαν πίσω. Σήμερα δεν υπάρχουν πια μετανάστες από Πολωνία, Ρουμανία, Βουλγαρία, που είναι πλέον και μέλη της Ε.Ε. Μας έμειναν οι Αλβανοί, οι Γεωργιανοί, γιατί στις πατρίδες τους υπάρχει ακόμα φτώχεια και χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο σε σχέση με την Ελλάδα.

Τώρα έχουμε να αντιμετωπίσουμε τους μετανάστες από Συρία, Αφγανιστάν, Μπαγκλαντές, Αίγυπτο, Σουδάν, Νιγηρία κ.λπ. Χώρες που, πέραν της φτώχειας, μαστίζονται από εμφύλιους πολέμους και αυταρχικά καθεστώτα, φυλετικές διαφορές. Μουσουλμάνοι στην πλειονότητά τους και με εντελώς αντίθετα πολιτιστικά, μορφωτικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά από τις ευρωπαϊκές χώρες, με εμφανείς τις δυσκολίες ενσωμάτωσης αλλά και υπαρκτό τον κίνδυνο αλλοίωσης της ταυτότητας και των κοινών αξιών της Ευρώπης. Από την άλλη, η Ευρώπη είναι μια ήπειρος που γερνά και αντιμετωπίζει έντονο δημογραφικό πρόβλημα. Είναι μια ήπειρος από την οποία λείπουν εργατικά χέρια σε κρίσιμους τομείς - κυρίως στον πρωτογενή, βιομηχανικό, τουριστικό και κατασκευαστικό τομέα.

Κι όμως, αντί να καθίσουν στην Ε.Ε. και να καταστρώσουν ένα συνολικό σχέδιο και να συνάψουν διακρατικές συμφωνίες για νόμιμη μετανάστευση ανθρώπων που διαθέτουν στοιχειώδη προσόντα και δεξιότητες και με απαράβατο όρο αποδοχής από τους υποψήφιους των νόμων, των κανόνων και τον σεβασμό των πολιτιστικών, θρησκευτικών και ηθικών αξιών που ισχύουν στην κάθε χώρα, υποτίμησαν το θέμα εδώ και δεκαετίες. Και ποιο είναι το αποτέλεσμα σήμερα; Εκατομμύρια εγκατεστημένοι σε όλη την Ευρώπη με όπλο στα χέρια τους το χορηγηθέν άσυλο που τους δόθηκε επειδή στην πατρίδα τους κινδύνευαν. Εν τοιαύτη περιπτώσει, όμως, ο μισός πληθυσμός της Γης ζει υπό αυταρχικά και αντιδημοκρατικά καθεστώτα. Τι σημαίνει αυτό; Πως η Ευρώπη, επειδή διακατέχεται από τα ανθρώπινα ιδεώδη, θα πρέπει να υποταχθεί στα εκατομμύρια των δύστυχων και να τους αναλάβει υπό την προστασία της;

Εύκολες λύσεις προφανώς δεν υπάρχουν. Ούτε μαύρο άσπρο. Αλλά ούτε και με χρήμα των Ευρωπαίων φορολογουμένων στους φύλαρχους των χωρών αναχώρησης λύνεται το πρόβλημα, αφού ούτε αυτοί τους θέλουν. Και να τους κρατήσουν, για παράδειγμα, στη Λιβύη, που είναι και το θέμα της επικαιρότητας, και να τους ταΐζουν με λεφτά της Ε.Ε. δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι οι συνθήκες διαβίωσης θα είναι τρισχειρότερες ακόμα και από τα κλειστά κέντρα κράτησης της χώρας μας και θα τα προτιμήσουν.

Οχι βεβαίως πως πρέπει να μάθουμε να ζούμε με το πρόβλημα, αλλά να καταλάβουμε ότι καμιά ελληνική ή ιταλική κυβέρνηση δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα μόνη της. Στις Βρυξέλλες πρέπει να δοθεί η μάχη για ριζικές αποφάσεις, προτού αναλάβουν οι ακροδεξιοί πολιτικοί να το «λύσουν» με τον δικό τους τρόπο που, ως γνωστόν, δεν τους ενδιαφέρουν ιδιαίτερα οι ανθρωπιστικές προσεγγίσεις και ευαισθησίες και τότε θα είναι πολύ αργά για δάκρυα.