Η άνοια (α στερητικό + νους) αποτελεί πλέον μία σύγχρονη επιδημία στον αναπτυγμένο κόσμο. Μία επιδημία με πιο συχνή μορφή τη νόσο Alzheimer, που ήρθε στο προσκήνιο με την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης.
Δεν πρόκειται μόνο για ένα μείζον ιατρικό πρόβλημα αλλά έχει αναδειχθεί πλέον και σε ένα άκρως κοινωνικό και οικονομικό ζήτημα.
Τα στατιστικά στοιχεία μιλούν από μόνα τους ως προ την οικονομική διάσταση: Στην Ευρώπη τα άτομα με άνοια είναι σήμερα 10 εκατομμύρια, στην Ελλάδα 200.000 και παγκοσμίως 44 εκατομμύρια και αναμένεται να φτάσουν τα 135 εκατομμύρια μέχρι το 2050. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση η νόσος Alzheimer απορροφά αυτή τη στιγμή το 25% του συνόλου των δαπανών για την υγεία. Το ετήσιο κόστος της Άνοιας στην Ελλάδα υπολογίζεται σε 3 έως 6 δις.ευρώ.
Τα στοιχεία αυτά καθιστούν από μόνα τους επιβεβλημένη περισσότερο από ποτέ τόσο την αλλαγή του τρόπου ζωής ως μέτρο πρόληψης. Οι σημαντικότερες αιτίες της νόσου είναι η γενετική προδιάθεση και η αύξηση της ηλικίας, παράγοντες μη τροποποιήσιμοι.
Οι τροποποιήσιμοι ωστόσο παράγοντες είναι αγγειακοί (διαβήτης, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία), το κάπνισμα, οι κακώσεις της κεφαλής, η κατάθλιψη και διατροφικοί παράγοντες (η Μεσογειακή Δίαιτα βοηθά στην πρόληψη). Αντιθέτως άνθρωποι με πολλά χρόνια εκπαίδευσης, απαιτητικά επαγγέλματα και περισσότερες δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου (συμπεριλαμβανομένων πνευματικών, κοινωνικών, αλλά και φυσικών-σωματικών δραστηριοτήτων) έχουν μικρότερες πιθανότητες ανάπτυξης νόσου Alzheimer. Γι’ αυτό όλοι καλούμαστε να τροποποιήσουμε τον τρόπο ζωής μας για να μειώσουμε τις πιθανότητες εκδήλωσης της νόσου.
Υπάρχει όμως και το «αόρατο» κόστος της νόσου Alzheimer που αφορά στην ψυχολογική επιβάρυνση των φροντιστών που συχνά μεταφράζεται σε σωματικά
συμπτώματα και αυξημένη χρήση υπηρεσιών υγείας, αυξημένη χρήση φαρμάκων και απώλεια της παραγωγικότητας.
Η αναγνώριση και η ανακούφιση του φορτίου των φροντιστών αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της αποτελεσματικής αντιμετώπισης της νόσου. Στην Ελλάδα, είναι τραγικές οι ελλείψεις σε υπηρεσίες και δομές τόσο για τα άτομα με άνοια, όσο και για τις οικογένειές τους. Αυτό καθιστά επιτακτική την ανάγκη υλοποίησης του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την άνοια και τη νόσο Alzheimer.
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την άνοια έχει ήδη εγκριθεί από την Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής. Το σημερινό Υπουργείο Υγείας έχει τη βούληση να προχωρήσει στην εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης,το οποίο μεταξύ άλλων προβλέπει την αναγνώριση της άνοιας ως αναπηρία και τη θεσμοθέτηση οικονομικών βοηθημάτων για τα άτομα με άνοια και τους φροντιστές τους.
Γράφει η Παρασκευή Σακκά, Νευρολόγος – Ψυχίατρος,
Πρόεδρος Εταιρείας Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών,
Πρόεδρος του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Άνοια και τη νόσο Alzheimer
