Εργατική Πρωτομαγιά: Από τον «Ματωμένο Μάη» του Σικάγο, στον Ιωάννη Μεταξά και το σήμερα

Η Εργατική Πρωτομαγιά (International Workers’ Day) είναι η παγκόσμια ημέρα των εργατών, που τιμά τους αγώνες και τα επιτεύγματα του εργατικού κινήματος. Γιορτάζεται κάθε χρόνο την 1η Μαΐου (ή την πρώτη Δευτέρα του Μαΐου σε ορισμένες χώρες) ως αργία ή απεργία, με εκδηλώσεις, πορείες και συγκεντρώσεις εργαζομένων σε όλο τον κόσμο.

Η ημέρα αυτή καθιερώθηκε ως σύμβολο της πάλης των εργατών για δικαιώματα όπως το οκτάωρο, αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και κοινωνική δικαιοσύνη. Η Πρωτομαγιά συμβολίζει την ενότητα και αλληλεγγύη των εργαζομένων διεθνώς και αποτελεί ευκαιρία να θυμόμαστε τις θυσίες όσων αγωνίστηκαν για καλύτερες εργασιακές συνθήκες. Στην Ελλάδα συχνά λέγεται ότι «η Πρωτομαγιά δεν είναι αργία, είναι απεργία», υπογραμμίζοντας τον αγωνιστικό της χαρακτήρα. Παράλληλα, η 1η Μαΐου έχει και παραδοσιακές ρίζες (γιορτές της άνοιξης), όμως στη σύγχρονη εποχή έχει ταυτιστεί κυρίως με το εργατικό κίνημα.

Ιστορική προέλευση – Το Σικάγο του 1886

Η επιλογή της 1ης Μαΐου ως ημέρας των εργατών έχει τις ρίζες της στα γεγονότα του Σικάγου το 1886. Εκείνη την εποχή, τα εργατικά συνδικάτα στις ΗΠΑ διεκδικούσαν την εφαρμογή του 8ώρου εργασίας, καθώς πολλοί εργάτες δούλευαν 10-12 ώρες την ημέρα υπό σκληρές συνθήκες.

Τα αμερικανικά συνδικάτα, μετά από σχετική απόφαση το 1884, όρισαν την 1η Μαΐου 1886 ως ημέρα γενικής απεργίας για το οκτάωρο. Πράγματι, την Πρωτομαγιά του 1886 ξέσπασε μαζική πανεθνική απεργία στις ΗΠΑ με τη συμμετοχή περίπου 350.000 εργατών σε 1.200 εργοστάσια. Στο Σικάγο, περίπου 90.000 εργάτες διαδήλωσαν μαχητικά στους δρόμους, σε μία από τις μεγαλύτερες πορείες εκείνης της ημέρας.

Τα γεγονότα πήραν δραματική τροπή στις 3 Μαΐου όταν έξω από το εργοστάσιο μηχανημάτων McCormick στο Σικάγο, απεργοσπάστες προσπάθησαν να σπάσουν τον απεργιακό κλοιό, οδηγώντας σε σύγκρουση. Η αστυνομία, μαζί με οπλισμένους της εργοδοσίας, επενέβη βίαια, ανοίγοντας πυρ κατά των συγκεντρωμένων.

Τέσσερις απεργοί σκοτώθηκαν και πολλοί τραυματίστηκαν. Ως απάντηση, την επόμενη μέρα (4 Μαΐου 1886) οργανώθηκε μεγάλη συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην πλατεία Haymarket του Σικάγου, με τη συμμετοχή πλήθους εργατών και κυρίως αναρχικών ηγετών. Η διαδήλωση ξεκίνησε ειρηνικά, αλλά προς το τέλος της, όταν η αστυνομία κινήθηκε να τη διαλύσει βίαια, κάποιος άγνωστος πέταξε μία βόμβα προς τις αστυνομικές δυνάμεις. Η έκρηξη σκότωσε έναν αστυνομικό και τραυμάτισε δεκάδες. Ακολούθησε χάος: η αστυνομία πυροβόλησε αδιακρίτως στο πλήθος, σκοτώνοντας τουλάχιστον τέσσερις εργάτες (άλλες πηγές αναφέρουν περισσότερους), ενώ από τα πυρά –είτε των αστυνομικών είτε από αδέσποτες σφαίρες– σκοτώθηκαν και έξι αστυνομικοί (επτά συνολικά μαζί με τον νεκρό της βόμβας).

Μετά την «σφαγή του Haymarket», οι αρχές του Σικάγου αντέδρασαν με συλλήψεις ηγετών του απεργιακού κινήματος. Οκτώ εξέχοντες αναρχοσυνδικαλιστές κατηγορήθηκαν ως υποκινητές της βομβιστικής επίθεσης, παρότι δεν υπήρχαν αποδείξεις ότι αυτοί πέταξαν τη βόμβα.

Ανάμεσά τους ήταν οι Άλμπερτ Πάρσονς, Αυγκούστους Σπάις, Άντολφ Φίσερ, Γκέοργκ Ένγκελ, Λούι Λινγκ, Μάικλ Σβαμπ, Σάμουελ Φήλντεν και Όσκαρ Νίμπε. Η δίκη τους τον Ιούνιο του 1886 θεωρήθηκε στημένη· όλοι κρίθηκαν ένοχοι συνωμοσίας και καταδικάστηκαν σε θάνατο (ο Νίμπε σε 15ετή κάθειρξη). Παρά τις διεθνείς αντιδράσεις, στις 11 Νοεμβρίου 1887 τέσσερις από αυτούς –οι Πάρσονς, Σπάις, Φίσερ και Ένγκελ– απαγχονίστηκαν, ψάλλοντας τη «Μασσαλιώτιδα» λίγο πριν την εκτέλεσή τους.

Οι υπόλοιποι γλίτωσαν την εκτέλεση (ο Λινγκ αυτοκτόνησε στο κελί του, ενώ δύο είχαν ποινές ισόβιας). Αργότερα (1893), ο κυβερνήτης του Ιλινόις τους αμνήστευσε επίσημα, αναγνωρίζοντας ότι ήταν αθώοι και ότι είχε γίνει δικαστική πλάνη. Οι «μάρτυρες του Σικάγου» κατέστησαν σύμβολα του εργατικού αγώνα, και η θυσία τους ήταν αυτή που οδήγησε στη διεθνή καθιέρωση της Πρωτομαγιάς.

Η Εργατική Πρωτομαγιά στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, η πρώτη οργανωμένη εκδήλωση για την Εργατική Πρωτομαγιά έγινε το 1893. Εκείνη την εποχή, το εργατικό κίνημα στη χώρα βρισκόταν στα σπάργανα, υπό την επιρροή και των σοσιαλιστικών ιδεών που έφταναν από την Ευρώπη.

Πρωτοπόρος ήταν ο Σταύρος Καλλέργης, τυπογράφος και σοσιαλιστής, ο οποίος είχε ιδρύσει τον Κεντρικό Σοσιαλιστικό Σύλλογο το 1890 και εξέδιδε την εφημερίδα «Σοσιαλιστής». Με πρωτοβουλία του Καλλέργη, οργανώθηκε η πρώτη Πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στην Αθήνα την Κυριακή 2 Μαΐου 1893 (επειδή η 1η Μαΐου ήταν Σάββατο, εργάσιμη μέρα). Το απόγευμα εκείνης της ημέρας, γύρω στους 2.000 εργάτες και σοσιαλιστές συγκεντρώθηκαν στο Παναθηναϊκό Στάδιο – αριθμός εντυπωσιακός για την εποχή. Οι περισσότεροι φορούσαν κόκκινες κονκάρδες και ήταν “ήσυχοι άνθρωποι”, όπως ανέφεραν εφημερίδες, διαψεύδοντας τους φόβους περί ταραχών.

Στη συγκέντρωση εκείνη εγκρίθηκε ένα ψήφισμα-αίτημα προς την κυβέρνηση, με βασικά σημεία:

(A) την καθιέρωση της Κυριακής ως ημέρας αργίας (κλείσιμο καταστημάτων και ανάπαυση των εργατών),

(Β) την εφαρμογή της 8ωρης εργάσιμης ημέρας αντί των 10-12 ωρών που δούλευαν τότε,

(Γ) τη χορήγηση σύνταξης στους τραυματισμένους ή ανίκανους εργάτες λόγω εργασίας. Το ψήφισμα αυτό παραδόθηκε από τον ίδιο τον Καλλέργη στον Πρόεδρο της Βουλής την 1η Δεκεμβρίου 1893.

Όταν όμως ο Πρόεδρος καθυστέρησε σκόπιμα να το αναγνώσει στη συνεδρίαση, ο Καλλέργης αντέδρασε εντόνως από το θεωρείο, με αποτέλεσμα να συλληφθεί επί τόπου. Ξυλοκοπήθηκε από τη φρουρά και κρατήθηκε δύο μέρες, ενώ στη συνέχεια καταδικάστηκε σε φυλάκιση 10 ημερών για διατάραξη της τάξης στη Βουλή.

Έτσι έκλεισε επεισοδιακά ο πρώτος εορτασμός της Πρωτομαγιάς στην Ελλάδα – ωστόσο είχε τεθεί ο θεμέλιος λίθος για το εργατικό κίνημα. Τα επόμενα χρόνια, ο εορτασμός της Πρωτομαγιάς στην Ελλάδα δεν καθιερώθηκε αμέσως σε ετήσια βάση.

Χρειάστηκε να περάσουν 17 χρόνια από το 1893 μέχρι να ξαναγίνει μεγάλη πρωτομαγιάτικη εκδήλωση. Στο διάστημα αυτό (1893-1911) σημειώθηκαν πολυάριθμες απεργίες σε διάφορες πόλεις (π.χ. των τυπογράφων, των καπνεργατών κ.ά.) και δημιουργήθηκαν πολλά εργατικά σωματεία και ενώσεις όμως η Πρωτομαγιά ως συγκέντρωση δεν είχε θεσμοθετηθεί.

Ο «Ματωμένος Μάης» του 1936 και η δικτατορία Μεταξά

Καθώς πλησίαζε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, οι κοινωνικές εντάσεις στην Ελλάδα κορυφώθηκαν. Σημείο αναφοράς αποτελεί η Πρωτομαγιά του 1936 στη Θεσσαλονίκη, γνωστή ως «Ματωμένος Μάης».

Εκείνη την περίοδο, η Ελλάδα βίωνε βαθειά οικονομική κρίση και κοινωνικές αναταραχές: η παγκόσμια ύφεση του 1929 είχε πλήξει τις εξαγωγές καπνού και σταφίδας, και η ανεργία στους καπνεργάτες είχε εκτοξευθεί. Από τις αρχές του 1936, οι καπνεργάτες ξεκίνησαν απεργιακές κινητοποιήσεις σε πολλές πόλεις (Καλαμάτα, Δράμα, Βόλος κ.α.), με κύριο επίκεντρο τη Θεσσαλονίκη, όπου υπήρχε ισχυρό εργατικό κέντρο.

Στις 29 Απριλίου 1936, περίπου 6.000 καπνεργάτες στη Θεσσαλονίκη κατέβηκαν σε απεργία ζητώντας αυξήσεις μισθών και επαναπρόσληψη ανέργων. Οι κινητοποιήσεις κλιμακώθηκαν και την Πρωτομαγιά (1η Μαΐου) του 1936 απεργίες και διαδηλώσεις ξέσπασαν σε όλη την πόλη, ενώ επεκτάθηκαν και στις γύρω περιοχές τις επόμενες μέρες.

Οι εργοδότες αντέδρασαν με λοκ-άουτ (κλείσιμο των επιχειρήσεων), και η ένταση μεγάλωνε. Τα γεγονότα κορυφώθηκαν στις 9 Μαΐου 1936, όταν χιλιάδες απεργοί συγκρούστηκαν με τη Χωροφυλακή στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Η αστυνομία άνοιξε πυρ για να διαλύσει τους διαδηλωτές. Δώδεκα εργάτες έπεσαν νεκροί από τα πυρά των αρχών και εκατοντάδες τραυματίστηκαν, ενώ έγιναν και μαζικές συλλήψεις.

Τα γεγονότα αυτά είχαν και πολιτικές συνέπειες: η κυβέρνηση εκείνων των ημερών υπό τον Ιωάννη Μεταξά, θορυβημένη από τις απεργίες, αρχικά υποσχέθηκε την ικανοποίηση ορισμένων αιτημάτων των εργατών (π.χ. αυξήσεις μισθών, καθιέρωση 8ώρου). Όμως, στην πραγματικότητα ο Μεταξάς εκμεταλλεύτηκε την κατάσταση για να ενισχύσει το κύρος του ως “προστάτης” της κοινωνικής ειρήνης, ενώ ταυτόχρονα προετοίμαζε τη δικτατορία του.

Στις 4 Αυγούστου 1936, ο Μεταξάς εγκαθίδρυσε δικτατορικό καθεστώς (“Καθεστώς της 4ης Αυγούστου”). Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας Μεταξά (1936-1941), η Εργατική Πρωτομαγιά τέθηκε υπό τον έλεγχο του καθεστώτος. Ο Μεταξάς επιδίωξε να αποπολιτικοποιήσει και να μετασχηματίσει την Πρωτομαγιά σε μια εορτή του “Εθνικού Κράτους” του. Έτσι, ενώ κατέστειλε βίαια το ανεξάρτητο εργατικό κίνημα, παράλληλα καθιέρωσε επίσημα την 1η Μαΐου ως αργία.

Συγκεκριμένα, λίγους μήνες μετά την ανάληψη της εξουσίας, με αναγκαστικό νόμο στις 7 Απριλίου 1937 (ήδη από τις 2 Απριλίου ανακοινώθηκε) το καθεστώς όρισε την Πρωτομαγιά ως «Εορτή της Εργασίας» και ημέρα υποχρεωτικής αργίας. Για πρώτη φορά η Πρωτομαγιά έγινε επίσημη αργία στην Ελλάδα – ωστόσο, είχε πλέον αποστερηθεί του αγωνιστικού της περιεχομένου. Οι εκδηλώσεις περιορίστηκαν σε ελεγχόμενες φιέστες του καθεστώτος, με λόγους περί “εθνικής ενότητας εργοδοτών-εργατών” από τον ίδιο τον Μεταξά. Ουσιαστικά, η δικτατορία προσπάθησε να οικειοποιηθεί τη μέρα, παρουσιάζοντας τον εαυτό της ως προστάτη των εργατών (είναι η εποχή που ιδρύεται το ΙΚΑ και θεσμοθετείται το 8ωρο από το καθεστώς). Φυσικά, κάθε ανεξάρτητη συνδικαλιστική δράση και απεργιακή κινητοποίηση ήταν απαγορευμένη – η “γιορτή” τελούσε υπό αστυνομική επίβλεψη.

Το σύγχρονο νόημα και οι τρόποι εορτασμού σήμερα

Σήμερα, η Εργατική Πρωτομαγιά εξακολουθεί να έχει διττό χαρακτήρα: αφενός είναι επίσημη αργία (οι εργαζόμενοι δεν δουλεύουν και πολλά καταστήματα παραμένουν κλειστά) και αφετέρου είναι ημέρα απεργιακής κινητοποίησης και μνήμης.

Στις περισσότερες χώρες –συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας– η 1η Μαΐου είναι θεσμοθετημένη αργία, όμως τα εργατικά συνδικάτα τη χαρακτηρίζουν απεργία, καλώντας σε συγκεντρώσεις υπέρ των δικαιωμάτων των εργατών. Στην Ελλάδα, κάθε Πρωτομαγιά οι μεγάλες συνδικαλιστικές οργανώσεις (ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ, ΠΑΜΕ κ.ά.) διοργανώνουν απεργιακές συγκεντρώσεις στην πλατεία Κλαυθμώνος ή στο Σύνταγμα στην Αθήνα και σε κεντρικές πλατείες άλλων πόλεων.

Χιλιάδες εργαζόμενοι, συχνά με πανό και συνθήματα, συμμετέχουν για να τιμήσουν τους ιστορικούς αγώνες και να διαδηλώσουν για σύγχρονα αιτήματα (π.χ. καλύτεροι μισθοί, προστασία εργασιακών δικαιωμάτων). Κυρίαρχα συνθήματα είναι «Δεν είναι αργία – είναι απεργία» και άλλα μηνύματα ενάντια στην εκμετάλλευση.

Συχνά γίνονται αναφορές στους μάρτυρες του εργατικού κινήματος – τόσο στους του Σικάγου 1886 όσο και στους «δικούς μας» του 1936 και του 1944. Καταθέτονται στεφάνια στο μνημείο των 200 της Καισαριανής και σε άλλα μνημεία εργατών. Παράλληλα, όμως, η Πρωτομαγιά διατηρεί και έναν χαρακτήρα γιορτής της άνοιξης για πολλούς. Είναι παράδοση σε όλη την Ελλάδα (και σε άλλα μέρη του κόσμου) την Πρωτομαγιά οι οικογένειες να βγαίνουν στην εξοχή, να μαζεύουν αγριολούλουδα και να πλέκουν το περίφημο «Πρωτομαγιάτικο στεφάνι» που κρεμούν στις πόρτες των σπιτιών.

Αυτό το έθιμο προέρχεται από αρχαίες παγανιστικές γιορτές της άνοιξης και συνδέεται με την αναγέννηση της φύσης τον Μάιο. Έτσι, πολλοί εκμεταλλεύονται την αργία για εκδρομές, πικνίκ και εξορμήσεις στη φύση. Στην ύπαιθρο γίνονται πανηγύρια και ανθοκομικές εκθέσεις (π.χ. η Ανθοκομική Έκθεση Κηφισιάς ανοίγει παραδοσιακά την Πρωτομαγιά).

Σε διεθνές επίπεδο, ο εορτασμός της 1ης Μαΐου ποικίλλει: σε ορισμένες χώρες παίρνει τη μορφή μαζικών διαδηλώσεων με πολιτικό τόνο, σε άλλες είναι πιο εορταστικός/οικογενειακός, ενώ αλλού (π.χ. ΗΠΑ) περνά σχετικά απαρατήρητος επειδή η ημέρα των εργατών τιμάται διαφορετική ημερομηνία. Στην Ευρώπη, πόλεις όπως το Παρίσι, η Μόσχα, η Μαδρίτη, το Βερολίνο κ.ά. βλέπουν κάθε Πρωτομαγιά μεγάλες συγκεντρώσεις εργατών και φοιτητών. Σε μερικές περιπτώσεις δεν λείπουν και επεισόδια (ιδίως όπου συγκρούονται ομάδες διαδηλωτών με την αστυνομία, π.χ. πρωτομαγιές στο Βερολίνο ή στο Παρίσι τα πρόσφατα χρόνια).

Ωστόσο, ο γενικός τόνος παραμένει ο εορτασμός των εργατικών κατακτήσεων: πολλοί ομιλητές υπενθυμίζουν ότι δικαιώματα όπως το 8ωρο, η πληρωμένη άδεια, η κοινωνική ασφάλιση κτλ. κερδήθηκαν μέσω αγώνων.

Η Πρωτομαγιά προσφέρει έτσι την ευκαιρία κάθε χρόνο να ανανεώνεται το μήνυμα ότι οι εργαζόμενοι, ενωμένοι, μπορούν να διεκδικούν ένα καλύτερο μέλλον.

Σημαντικά γεγονότα της Πρωτομαγιάς διεθνώς

Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, η Εργατική Πρωτομαγιά συνέχισε να συνδέεται με σημαντικούς εργατικούς αγώνες και ιστορικά γεγονότα σε όλο τον κόσμο. Σε πολλές χώρες, ιδιαίτερα εκεί όπου το εργατικό κίνημα ήταν ισχυρό ή υπήρχαν σοσιαλιστικά/κομμουνιστικά καθεστώτα, η 1η Μαΐου απέκτησε πανηγυρικό αλλά και πολιτικό χαρακτήρα.

Ευρώπη: Στην Ευρώπη, η Πρωτομαγιά έγινε κεντρική εκδήλωση της εργατικής τάξης. Ήδη από το 1890, σε πόλεις όπως το Λονδίνο, το Παρίσι, οι Βρυξέλλες και η Βιέννη οργανώθηκαν μεγαλειώδεις εργατικές συγκεντρώσεις. Το σύνθημα του οκταώρου (“8 hours labour, 8 hours recreation, 8 hours rest”) κυριάρχησε στα πανό. Σε πολλές χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία κ.ά.) οι κυβερνήσεις κήρυξαν αργία την 1η Μαΐου μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στις κομμουνιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης (ΕΣΣΔ, Λαϊκές Δημοκρατίες) η Πρωτομαγιά εορταζόταν με μεγαλειώδεις παρελάσεις, όπου χιλιάδες εργάτες παρήλαυναν μπροστά στην ηγεσία επιδεικνύοντας την εργατική ισχύ. Αντίστοιχα, στη Δυτική Ευρώπη, παρότι αργία, η ημέρα διατηρούσε συχνά τον χαρακτήρα μαχητικής διαδήλωσης από τα αριστερά κόμματα και τα συνδικάτα. Ένα χαρακτηριστικό γεγονός ήταν οι ταραχές της Πρωτομαγιάς του 1894 στις ΗΠΑ και τη Γαλλία: στο Κλήβελαντ (Οχάιο) ξέσπασαν βίαιες διαδηλώσεις ανέργων στις 1/5/1894, ενώ στο Παρίσι την ίδια μέρα σημειώθηκαν συγκρούσεις διαδηλωτών με την αστυνομία. Αυτά τα επεισόδια έδειχναν ότι η Πρωτομαγιά είχε καθιερωθεί ως ημέρα διεκδίκησης, συχνά συνοδευόμενη από ένταση.

Λατινική Αμερική: Η Πρωτομαγιά βρήκε γόνιμο έδαφος και στη Λατινική Αμερική. Μάλιστα, η Αργεντινή ήταν από τις πρώτες χώρες που τίμησαν την Πρωτομαγιά: ήδη το 1890, εργατικά σωματεία στο Μπουένος Άιρες οργάνωσαν εκδηλώσεις την 1η Μαΐου, παράλληλα με την Ευρώπη. Στα χρόνια που ακολούθησαν, σε χώρες όπως η Κούβα, η Χιλή, το Μεξικό και η Βραζιλία, η 1η Μαΐου καθιερώθηκε ως ημέρα απεργίας και εργατικών συγκεντρώσεων. Ιδιαίτερα στην Κούβα, μετά την επανάσταση, οι πρωτομαγιάτικες παρελάσεις στην Πλατεία της Επανάστασης απέκτησαν διεθνή προβολή, με τη συμμετοχή εκατοντάδων χιλιάδων εργατών. Στη Χιλή και το Μεξικό, οι εργατικές οργανώσεις αξιοποίησαν την ημέρα για να πιέσουν για κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Γενικά, η Λατινική Αμερική ανέδειξε δυναμικούς πρωτομαγιάτικους εορτασμούς, συχνά με έντονο αντικαθεστωτικό χαρακτήρα στις περιόδους δικτατοριών ή αυταρχικών καθεστώτων.

Ασία και Αφρική: Με την άνοδο εθνικοαπελευθερωτικών και εργατικών κινημάτων στις αποικίες, η Πρωτομαγιά εξαπλώθηκε και πέρα από τη Δύση. Στην Κίνα η 1η Μαΐου αναγνωρίστηκε ως επίσημη αργία μετά την επικράτηση της κομμουνιστικής επανάστασης (1949). Στην Ινδία, η πρώτη Πρωτομαγιά γιορτάστηκε το 1923 στη Μαδράς, και αργότερα (μετά την ανεξαρτησία) θεσμοθετήθηκε ως “Labour Day” σε αρκετές πολιτείες. Σε πολλές αφρικανικές χώρες, η Πρωτομαγιά αναγνωρίστηκε επίσημα μετά την ανεξαρτησία τους από την ευρωπαϊκή αποικιοκρατία, ως μέρος της υιοθέτησης διεθνών εργασιακών συμβόλων. Για παράδειγμα, στην Γκάνα και τη Νιγηρία η 1η Μαΐου είναι δημόσια αργία από τη δεκαετία του 1960. Στη Νότια Αφρική, η Πρωτομαγιά δεν ήταν επίσημη αργία μέχρι το 1994 (μετά το τέλος του απαρτχάιντ), όταν η νέα δημοκρατία την καθιέρωσε ως Ημέρα των Εργατών σε αναγνώριση και του ρόλου των συνδικάτων στον αγώνα κατά του ρατσιστικού καθεστώτος.