Η κλιματική κρίση, η άνοδος της θερμοκρασίας και η ξηρασία θα μετατρέψουν τον Αμαζόνιο σε άγονη θαμνώδη έκταση

Διανύοντας τον πέμπτο μήνα ξηρασίας, ο μεγαλύτερος υδροβιότοπος του πλανήτη, ο Αμαζόνιος «πάσχει» από μεγάλες πυρκαγιές, χαμηλά επίπεδα στάθμης των παραποτάμων του και απειλούμενα είδη, όλα προπομποί ενός δυσοίωνου μέλλοντος για όλους μας.

Τι προοικονομεί η τεράστια καταστροφή που συντελείται σε ένα από τα μεγαλύτερα οικοσυστήματα της Γης; Τι θα γινόταν αν ο «πνεύμονας της γης» σταματούσε να αναπνέει; Εδώ και χρόνια ο Αμαζόνιος - ηλικίας 10 εκατομμυρίων ετών - βρίσκεται υπό την συνεχή απειλή της κλιματικής κρίσης και της καταστροφής από ανθρώπινο χέρι, με τον αριθμό των πυρκαγιών να έχει αυξηθεί κατά 111% το διάστημα της διακυβέρνησης του κ. Μπολσονάρο, σύμφωνα με την Greenpeace.
Από ότι φαίνεται το φράγμα αντίστασής του έχει αρχίσει να σπάει, καθώς η περιοχή διανύει τον πέμπτο μήνα ξηρασίας, με τις βόρειες περιοχές του να πλήττονται ιδιαίτερα από αυτή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Ρίο Νέγκρο, ο βόρειος παραπόταμος του Αμαζονίου, ο οποίος έπεσε στα χαμηλότερα επίπεδα στην καταγεγραμμένη ιστορία του, τον περασμένο μήνα.

Οι επιπτώσεις είναι πασιφανείς και σοβαρές. Από την επιβράδυνση του εμπορίου και των ταξιδιών που λάμβαναν χώρα κατά μήκος του ποταμού, έως την περιορισμένη διανομή νερού στις παραποτάμιες πόλεις και το κλείσιμο υδροηλεκτρικών σταθμών. Ακόμα και με την επιστροφή της περιόδου των βροχοπτώσεων, οι πιθανότητες δεν είναι με το μέρος μας, μετά τις δυσοίωνες επιστημονικές προβλέψεις για μη πιθανή ανάκαμψη. Σημαντικά είδη απειλούνται, τα αποθέματα τροφίμων μειώνονται και τα ροζ δελφίνια boto, που έχουν κηρυχθεί ως ευάλωτο είδος από την Παγκόσμια Ένωση για την Προστασία της Φύσης (IUCN), ξεβράζονται νεκρά στις όχθες του ποταμού.

Τα αρνητικά ρεκόρ του Αμαζονίου

Ο Αμαζόνιος είναι μάλλον συνηθισμένος τα τελευταία χρόνια στα αρνητικά ρεκόρ. Οι πυρκαγιές κάθε χρόνο καίνε όλο και μεγαλύτερες εκτάσεις, με 2,562 εστίες πυρκαγιάς να καταγράφονται μόνο τον Ιούνιου του 2022. Η αποψίλωση ακολουθεί το μοτίβο αυτό, με κάθε μήνα του έτους του 2022 να αποτελεί το διάστημα με τις περισσότερες αποψιλώσεις σε σχέση με το προηγούμενο. Χαρακτηριστικά σύμφωνα με στοιχεία της Greenpeace, τουλάχιστον 3.988 τετραγωνικά χιλιόμετρα δέντρων ξεριζώθηκαν από τον Ιανουάριο ως τον Ιούνιο του 22, μία έκταση δηλαδή ίση με 5 φορές το μέγεθος της Νέας Υόρκης.

Τα τελευταία χρόνια οι αποψιλώσεις έχουν εκτοξευθεί, με την περιοχή του Manicoré - την οποία διασχίζει ο Madeira, ο μεγαλύτερος παραπόταμος του Αμαζονίου - να αποτελεί την πέμπτη πιο αποψιλωμένη περιοχή, της οποίας χάθηκαν 134,67 τετραγωνικά χιλιόμετρα δάσους το 2021. Πέρα όμως από τα δάση που εξαφανίζονται σταδιακά, καταστροφική μοίρα έχουν και πολλοί αυτόχθονες πληθυσμοί που έχουν τον Αμαζόνιο ως το σπίτι τους, όπως η φυλή Karipuna και άλλες πριν από αυτή, που ζούσαν ανάμεσα στους παραποτάμους του Madeira εδώ και 13,000 χρόνια. Κάποτε έως και 10 εκατομμύρια άνθρωποι διαφόρων φυλών ζούσαν σε οχυρωμένους οικισμούς, δημιουργώντας τελετουργικά χωματουργικά έργα και καλλιεργώντας χωράφια και οπωρώνες. Οι δολοφονίες αυτόχθονων έχουν πλέον αυξηθεί κατά 61%, ενώ το 2020 καταγράφηκαν 182 τέτοιες περιπτώσεις, σύμφωνα με την έκθεση για τη "Βία κατά των ιθαγενών λαών στη Βραζιλία - 2020", που δημοσιεύεται κάθε χρόνο από το Συμβούλιο Ιεραποστολών Ιθαγενών (Cimi).

Ο Αμαζόνιος είναι, εκτός από το σπίτι πολλών πληθυσμών και το καταφύγιο πολλών ζώων, εντόμων και διάφορων ειδών. Με 390 δισεκατομμύρια δέντρα, η απέραντη λεκάνη του ποταμού κυριαρχεί στη Νότια Αμερική και αποτελεί μια απαράμιλλη φωλιά βιοποικιλότητας. Φιλοξενεί περισσότερα από 40.000 φυτά και πάνω από 4.000 είδη ζώων, συμπεριλαμβανομένων 3.000 ψαριών γλυκού νερού, χιλιάδων πουλιών και πεταλούδων και θηλαστικών - αυτά είναι μόνο αυτά που έχουν ανακαλύψει οι άνθρωποι. Από τις μπλε πεταλούδες morpho μέχρι τα αυτοκρατορικά ταμαρίν και τα ροζ ποταμοδέλφινα, οι βιολόγοι βρίσκουν ένα νέο είδος κάθε δεύτερη μέρα. Σήμερα τα δελφίνια ξεβράζονται νεκρά στις όχθες του ποταμού και πάνω από 10,000 είδη βρίσκονται σε κίνδυνο σύμφωνα με την έκθεση της Επιστημονικής Ομάδας για τον Αμαζόνιο (SPA).

Τι σημαίνει η καταστροφή του Αμαζονίου για εμάς;

Αν και είμαστε μίλια μακριά, η υποχώρηση του Αμαζονίου και του τροπικού του δάσους θα αποτελέσει μια τεράστια πληγή για τον πλανήτη μας. Πέρα από περισσότερα από 8.000 ενδημικά φυτά και 2.300 ζώα που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης, η ανεξέλεγκτη αποψίλωση των δασών και οι αυξανόμενες πυρκαγιές θα επηρεάσουν το κλίμα του πλανήτη μας.

Με το 17% των δασών του να έχει ήδη χαθεί, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι το σημείο καμπής θα επιτευχθεί στο 20% έως 25% της αποψίλωσης των φυτών του, ακόμη και αν η κλιματική αλλαγή τιθασευτεί. Εάν, όπως προβλέπεται, η παγκόσμια θερμοκρασία αυξηθεί κατά 4°C, μεγάλο μέρος του κεντρικού, ανατολικού και νότιου Αμαζονίου θα μετατραπεί σίγουρα σε άγονη θαμνώδη έκταση. Με δεκάδες δισεκατομμύρια δέντρα να έχουν ήδη εξαφανιστεί, η περιοχή θερμαίνεται γρήγορα, καθώς αυτά παίζουν καθοριστικό ρόλο στην επαναφορά του νερού στην ατμόσφαιρα και η απουσία τους σημαίνει λιγότερες βροχοπτώσεις και υψηλότερες θερμοκρασίες.

Οι ξηρασίες και οι πλημμύρες λοιπόν πλέον είναι πιο συχνές και η περίοδος ξηρασίας έχει αυξηθεί κατά έξι ημέρες ανά δεκαετία από το 1980. Αν λάβουμε υπόψιν μας ότι ο Αμαζόνιος είναι το μεγαλύτερο τροπικό δάσος στον κόσμο, διαδραματίζοντας έτσι κρίσιμο ρόλο στη συμβολή στην απορρόφηση και την αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα, η καταστροφή των δασών του θα επιταχύνει την αύξηση των παγκόσμιων εκπομπών.

Αν φτάσουμε σε αυτό το σημείο, οι επιπτώσεις θα είναι αλυσιδωτές. Η μείωση της στάθμης του ποταμού θα έχει αντίκτυπο στην αλιευτική βιομηχανία και στην παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας, με αποτέλεσμα η οικονομία του Αμαζονίου να καταστραφεί, όπως και οι χώρες και οι πληθυσμοί που εξαρτώνται από αυτήν. Τα αποθέματα των τροφών θα τελειώσουν και οι άνθρωποι θα πεινάσουν.

Αν και το καταστροφικό καθεστώς του Μπολσονάρο που εξυπηρετούσε τα συμφέροντα μεγάλων εταιρειών τροφίμων και προωθούσε μια αντι-περιβαλλοντική ατζέντα, τελείωσε μετά την εκλογή του Luiz Inácio Lula da Silva στη θέση του, πολλά ακόμα πρέπει να γίνουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι πρακτικές εταιρειών fast food, οι οποίες χρησιμοποιούν τεράστιες ποσότητες μοσχαρίσιου κρέατος και σόγιας (ζωοτροφή), προϊόντων που αποτελούν βασικές αιτίες καταστροφής των δασών του Αμαζονίου. Σύμφωνα με την Greenpeace, oι εταιρείες McDonald’s, Burger King και KFC (όπως και άλλες εταιρείες έτοιμου βιομηχανικού φαγητού) δεν εφαρμόζουν την πολιτική μηδενικής αποψίλωσης δασών για την οποία έχουν ήδη δεσμευτεί, ενώ πολλοί ειδικοί επιμένουν ότι πρέπει να θεσπιστούν πιο αυστηροί κανονισμοί και να υπάρξει επιτέλους μια συλλογική δράση από όλα τα κράτη για να σωθεί ο Αμαζόνιος.

Η Greenpeace καλεί πολιτικούς και εταιρείες να αναλάβουν επείγουσα δράση για το κλίμα και τονίζει πως όλοι μπορούμε να περιορίσουμε την καθημερινή κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών προκειμένου να μειώσουμε την πίεση που δέχεται ο Αμαζόνιος και τα υπόλοιπα απειλούμενα οικοσυστήματα.

Διαβάστε σήμερα:

Γουίλ Σμιθ: «Τον έπιασα να κάνει σεξ με τον Ντουέιν Μάρτιν» λέει πρώην βοηθός του

ΕΛΑΣ: Έρευνα για Ρομά που απειλεί στα social media - «Θα σκοτώσω αστυνομικούς και Έλληνες»

Θεσσαλονίκη: Από θύμα βιασμού, κατηγορούμενη για ηθική αυτουργία σε αρπαγή η Γεωργία Μπίκα