«Ναι, θα μπορούσε να υπάρξει τζαμί στην Αθήνα» λέει ο Βενιζέλος πριν την επίσκεψη στην Τουρκία

Κύριε Υπουργέ, επιτρέψτε μου να αρχίσω με την πρόσφατη κατάσταση στην Κύπρο. Έχετε υπογραμμίσει επανειλημμένως την ανάγκη επίλυσης του κυπριακού ζητήματος. Πριν από δύο μήνες, σχεδόν δύο μήνες, η ελληνοκυπριακή πλευρά αποφάσισε μονομερώς να διακόψει τις διακοινοτικές συνομιλίες που διεξάγονται υπό την αιγίδα των ΗΕ για την εξεύρεση λύσης στο κυπριακό ζήτημα. Πώς αξιολογείτε την τρέχουσα κατάσταση; Έχετε μήπως μιλήσει για αυτό το ζήτημα με τον κ. Αναστασιάδη και με ποιον τρόπο τον ενθαρρύνετε σχετικά με τη στάση που πρέπει να επιδείξει;

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Όπως γνωρίζετε, είμαι ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας και όχι ο επίσημος εκπρόσωπος της Κυπριακής Δημοκρατίας, και πρωταρχικό καθήκον μου, πρωταρχική νομική και θεσμική υποχρέωσή μου είναι ο σεβασμός της κυριαρχίας και της ανεξαρτησίας της Κυπριακής Δημοκρατίας και φυσικά του Προέδρου κ. Αναστασιάδη ως ηγέτη της Κύπρου. Πρέπει επίσης να σέβομαι τη δημοκρατική ηγεσία της ελληνοκυπριακής κοινότητας. Η διακοπή των διαπραγματεύσεων ήταν το αποτέλεσμα της βάναυσης παραβίασης του διεθνούς δικαίου και κυρίως του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας λόγω της παρουσίας του τουρκικού πλοίου, του περίφημου Barbaros, στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας, χωρίς άδεια, χωρίς κανενός είδους δικαίωμα. Από αυτή την άποψη, έχουμε μπροστά μας μια πολύ εύκολη λύση προκειμένου να ξαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις  και να ξαναρχίσει η διαπραγματευτική διαδικασία.  Η λύση είναι να σταματήσει η παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, πρέπει να πω ότι το τουρκικό πλοίο Barbaros, το ερευνητικό πλοίο, είχε κληθεί από την τουρκοκυπριακή πλευρά προκειμένου να πραγματοποιήσει έρευνες στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη…

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Γνωρίζω την επίσημη επιχειρηματολογία της Τουρκίας.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: … για αυτό το λόγο το έστειλε η Τουρκία.

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Εντάξει, αυτό είναι το επιχείρημα που επικαλείται η Τουρκία, η νομική βάση. Όπως καταλαβαίνετε, αυτός ο τίτλος,"Συμφωνία μεταξύ της επονομαζόμενης «Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου»…", δεν είναι κάτι έγκυρο και αποδεκτό από τη διεθνή κοινότητα. Όπως καταλαβαίνω, η Τουρκία επικαλείται πάνω από όλα την ιδιότητα του εγγυητή. Σε δεύτερο επίπεδο, αυτή η εμπορική συμφωνία με τις επονομαζόμενες αρχές στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, της επονομαζόμενης «Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου», που δεν αναγνωρίζεται από τη διεθνή κοινότητα, μεταξύ του επονομαζόμενου «Κράτους της Βόρειας Κύπρου» και της τουρκικής πετρελαϊκής εταιρείας.
Αυτό είναι κάτι ανύπαρκτο στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας καθώς και στο πλαίσιο της διεθνούς έννομης τάξης.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σύμφωνα με την τουρκική θέση, πρέπει να πω ότι υφίσταται ένα ανεξάρτητο κράτος από το 1983. Επίσης, η Τουρκία δεν έχει επικυρώσει τη Σύμβαση των ΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας.

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Γνωρίζω πολύ καλά αυτό το είδος επιχειρηματολογίας, καθώς και τη λογική της Τουρκικής Δημοκρατίας. Όπως γνωρίζετε, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας αποτελεί την κωδικοποίηση του υπάρχοντος εθιμικού Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Εάν είμαστε έτοιμοι να αποδεχτούμε την υπάρχουσα νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου ή άλλων οργάνων, είμαστε έτοιμοι να αποδεχτούμε τουλάχιστον το εθιμικό Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Αλλά για την περιοχή, για μια ειρηνική Μεσόγειο Θάλασσα, για την ευημερία των λαών μας και των εθνών μας, πρέπει να αποδεχτούμε την κοινή νομική αναφορά, όχι μόνο μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, όχι μόνο μεταξύ της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Κύπρου, αλλά μεταξύ όλων των χωρών της περιοχής. Και η μοναδική ισχυρή και κοινά αποδεκτή νομική βάση είναι η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, και, σε κάθε περίπτωση, το εθιμικό δίκαιο. Αλλά το προοίμιο για όλα, η προϋπόθεση για όλα είναι η αποφυγή οποιασδήποτε κλιμάκωσης, η οργάνωση με παραγωγικό τρόπο της αποκλιμάκωσης και η επανέναρξη των διακοινοτικών διαπραγματεύσεων στην Κύπρο, καθώς το κυπριακό ζήτημα είναι, όπως καταλαβαίνω, το κλειδί για οτιδήποτε αφορά τις σχέσεις μας, τις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, καθώς και για την εξεύρεση λύσης στην ευρύτερη περιοχή. Έχουμε την κοινή ιστορική, νομική αλλά πρωτίστως την ιστορική και πολιτική υποχρέωση να γυρίσουμε μια νέα σελίδα στις διμερείς μας σχέσεις.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ελπίζω. Η Αίγυπτος, η «ελληνοκυπριακή πλευρά» και η Ελλάδα έλαβαν λοιπόν πρόσφατα την απόφαση να επιταχύνουν τις διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στη Μεσόγειο.

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Δεν είναι ακριβώς έτσι. Υπάρχει, μεταξύ της Κύπρου και της Αιγύπτου, μια συμφωνία για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, κάτι που δεν υφίσταται ακόμη μεταξύ της Ελλάδας και της Αιγύπτου, διενεργούμε επαφές, συνομιλίες, διαβουλεύσεις, όπως συμβαίνει μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Η αρχή μας και η συμπεριφορά μας είναι πολύ ξεκάθαρες. Σεβόμαστε αναντίρρητα τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και, από αυτή την άποψη, έχουμε το δικαίωμα να δηλώνουμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα μέσω διαβούλευσης με τους γείτονές μας. Έχουμε αυτή την ανοικτή διαβούλευση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας τα τελευταία δώδεκα χρόνια, ίσως τα τελευταία σαράντα χρόνια.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Δηλώσατε επίσης πρόσφατα ότι θα μπορούσατε να προβείτε σε νομικές ενέργειες κατά της Τουρκίας εάν η τελευταία δεν σεβαστεί τα κυριαρχικά δικαιώματα…

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Αυτή είναι μια πολύ καλή ερώτηση για τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, για την Κυπριακή Δημοκρατία, όχι για την Ελλάδα. Αυτό δεν είναι ένα πρόβλημα μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας σε αυτή την κρίσιμη περίοδο. Αλλά ως Ελλάδα, ως μητέρα πατρίδα, όπως η Τουρκία, καθώς και ως εγγυητής – και πρωτίστως ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και βέβαια ως μέλος της οικογένειας των Ηνωμένων Εθνών – έχουμε το νόμιμο δικαίωμα να υπογραμμίζουμε την ανάγκη σεβασμού του Δικαίου της Θάλασσας και, επίσης, πρέπει να επαναλάβουμε ακόμη μια φορά ότι είναι καλύτερα να αποφεύγεται η κλιμάκωση παρά να δημιουργείται ένταση στην περιοχή.

Είναι πάρα πολύ σημαντικό να αποφευχθεί οποιαδήποτε ένταση και, πάνω από όλα, να αποφευχθεί η εξαγωγή των εσωτερικών προβλημάτων, των εγχώριων προβλημάτων σε διεθνές αλλά και σε περιφερειακό επίπεδο. Αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό, ειδικά σε αυτή την πολύ δύσκολη περίοδο, καθώς τώρα πρωταρχικό πρόβλημα, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την Τουρκία και για όλη τη διεθνή κοινότητα, είναι η οργάνωση μιας ισχυρής, ικανής και λειτουργικής συμμαχίας κατά της πρωτεύουσας απειλής. Και η πρωτεύουσα απειλή είναι το επονομαζόμενο Ισλαμικό Κράτος, το ISIS.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ναι, το ISIS. Προσφάτως επίσης συνάψατε, η Ελλάδα, η Αίγυπτος και το Ισραήλ, μια συμφωνία σχετικά με ενεργειακά ζητήματα ή υπάρχουν επίσης και άλλες συμφωνίες που υπεγράφησαν…

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Είμαστε ανοικτοί σε κάθε είδος διμερούς, τριμερούς ή πολυμερούς συνεργασίας. Έχουμε ορισμένα τριμερή σχήματα στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Έχουμε αυτό το τρίγωνο μεταξύ Ελλάδας, Αιγύπτου και Κύπρου. Έχουμε επίσης και μια άλλη τριμερή συνεργασία μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, που δεν είναι καθόλου επιθετική προς την Τουρκία. Πρόκειται για μια ειρηνική συνεργασία για την ευημερία των εθνών μας, καθώς και για τη σταθερότητα στην περιοχή μας. Και η πρόσκλησή μας προς την Τουρκία προκειμένου η τελευταία να συμμετάσχει σε αυτό το είδος τριμερούς ή πολυμερούς συνεργασίας είναι πάντα ανοικτή, ειλικρινής – και, από αυτή την άποψη, η επίσκεψή μου στην Άγκυρα καθώς και η σύγκληση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας μεταξύ των δύο κυβερνήσεων στην Αθήνα σε μερικές ημέρες, αποτελούν δύο εξαιρετικές ευκαιρίες προκειμένου να συζητήσουμε άλλες ιδέες με βάση την ίδια αρχή, δηλαδή τη συνεργασία, την αποκλιμάκωση, την ειρηνική συζήτηση επί όλων των θεμάτων.

Αλλά, όπως καταλαβαίνετε, όπως γνωρίζετε από την επαγγελματική σας εμπειρία, η Ελλάδα αναγνωρίζει μόνο μία νομική διαφορά μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας: την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, της υφαλοκρηπίδας  και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.

Έχουμε μια πολύ πλούσια ατζέντα διμερών ζητημάτων και είμαστε πάντα ανοικτοί σε συζητήσεις, στην εξεύρεση λύσεων, στην οργάνωση νέων βημάτων προς μια πολύ καλή γειτονία και μια πολύ ειρηνική και ισχυρή συνεργασία, όχι μόνο προς όφελος των δύο λαών μας, αλλά και προς όφελος της περιοχής μας. Αλλά, από νομικής άποψης, είμαστε έτοιμοι να συνεχίσουμε τις διαβουλεύσεις μας για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών. Αλλά, επαναλαμβάνω πάλι: το κλειδί για όλα είναι μια βιώσιμη λύση στην Κύπρο, και, πρωτίστως, ο τερματισμός της έντασης και η αποχώρηση του περίφημου πλοίου Barbaros από την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Υπήρξε λοιπόν πρόταση εκ μέρους της κυβέρνησής σας προς την Τουρκία, εάν κατάλαβα καλά, προκειμένου η τελευταία να συμμετάσχει σε κάποιο είδος ενεργειακής συμφωνίας με την Αίγυπτο, το Ισραήλ και την Ελλάδα; Ή θα κάνετε αυτή την πρόταση κατά την επίσκεψή σας στην Άγκυρα;

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Η διευκρίνισή μου είναι πολύ απλή. Η τριμερής συνεργασία μας με την Αίγυπτο καθώς και με το Ισραήλ είναι μια ειρηνική, ανοικτή σε όλους συνεργασία, και όχι επιθετική προς την Τουρκία, και, πράγματι, η πρόσκληση προς την Τουρκία είναι πάντα ανοικτή. Η προϋπόθεση, προφανώς, είναι η αποδοχή του νομικού πλαισίου, ο σεβασμός της διεθνούς έννομης τάξης, η αποδοχή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών ή των ίδιων κανόνων με τη μορφή του εθιμικού Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, καθώς είμαστε πάντα ανοικτοί σε ουσιαστικές συζητήσεις. Από αυτή την άποψη αναμένουμε από την τουρκική πλευρά μια παραγωγική ανταπόκριση.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Οι Τουρκοκύπριοι υπερασπίζονται το δικαίωμά τους επί των ενεργειακών πόρων στην Αποκλειστική Ζώνη. Προσφάτως, ο Αμερικανός Υπουργός Ενέργειας κατά τη Σύνοδο Κορυφής του Ατλαντικού Συμβουλίου στην Κωνσταντινούπολη δήλωσε ότι τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Κύπρου, της νήσου, πρέπει να μοιραστούν δίκαια μεταξύ των δύο πλευρών. Συμφωνείτε με αυτή τη δήλωση;

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Οι φυσικοί πόροι της Κύπρου ανήκουν στο κράτος της Κύπρου. Πρόκειται για μια πολύ κρίσιμη διάσταση. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να γίνει κατανοητή η νομική κατάσταση στην Κύπρο.

Υπάρχει ένα κράτος, κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΟΗΕ, αλλά και της Ευρωζώνης, η Κυπριακή Δημοκρατία, ένα κυρίαρχο ανεξάρτητο κράτος με όλα τα κυριαρχικά δικαιώματα επί της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και της υφαλοκρηπίδας.

Από αυτή την άποψη, οι φυσικοί πόροι ανήκουν στο κράτος, αλλά προς όφελος όλων των πολιτών, ανεξαιρέτως και χωρίς κανένα είδος διάκρισης, και προς όφελος των δύο κοινοτήτων – της ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής κοινότητας – σε ισότιμη βάση, σε αναλογική βάση. Από αυτή την άποψη είναι πολύ εύκολο να βρεθεί μια μέθοδος προκειμένου να δοθούν οι απαραίτητες νομικές και θεσμικές εγγυήσεις για τις μελλοντικές γενιές, όχι μόνο για τους Ελληνοκύπριους αλλά και για τους Τουρκοκύπριους.  

Αλλά είναι πάρα πολύ σημαντικό να κάνουμε αυτή τη διάκριση: Μιλάμε για ένα κράτος και για δύο άλλες οντότητες, σύμφωνα με την κυπριακή έννομη τάξη: την ελληνοκυπριακή και την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Αποδεχόμαστε το σχήμα των επονομαζόμενων δικοινοτικών διαπραγματεύσεων για μια βιώσιμη λύση, στο πλαίσιο πάντα των αποφάσεων του ΟΗΕ και του Κοινού Ανακοινωθέντος του Φεβρουάριου 2014, και, από αυτή την άποψη, το Κοινό Ανακοινωθέν είναι μια εξαιρετική και κοινά αποδεκτή, βέβαια, θεσμική και πολιτική βάση για αυτές τις διαπραγματεύσεις. Αλλά, εάν η κοινή βούληση είναι να ξαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις, πρέπει να σεβαστούμε την κυριαρχία, την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Αυτό είναι επίσης και το βασικό εμπόδιο για την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας. Η Τουρκία είναι ένα υποψήφιο προς ένταξη κράτος στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά, όπως γνωρίζετε, η Ευρωπαϊκή Ένωση ως κοινότητα, η Ευρωπαϊκή Ένωση ως οικογένεια, αριθμεί 28 μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Κυπριακής Δημοκρατίας ως κράτους. Αυτό είναι το πρόβλημα. Εάν η ερώτησή σας είναι κατά πόσο οι Τουρκοκύπριοι πολίτες μπορούν να αξιοποιήσουν τα έσοδα από τους φυσικούς πόρους, η απάντησή μου είναι βέβαια καταφατική, ναι, όντως υπάρχει αυτή η δυνατότητα. Τα έσοδα παραμένουν πάντα στη διάθεση των Κυπρίων πολιτών και στη διάθεση των δύο κοινοτήτων. Αλλά τα κυριαρχικά δικαιώματα ανήκουν στο κράτος, στην Κυπριακή Δημοκρατία.  

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, ποια είναι η άποψή σας για την πρόταση ορισμένων αξιωματούχων; Ακούσαμε ότι υπήρξε μια πρόταση από την τουρκική πλευρά σχετικά με τη σύσταση μιας κοινής επιχείρησης – κοινοπραξίας – από τις δύο πλευρές της νήσου με σκοπό την από κοινού παραγωγή φυσικού αερίου και την εξαγωγή του στην Ευρώπη. Σας έγινε μια τέτοια πρόταση;

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Μετά την επίλυση του κυπριακού ζητήματος, το κράτος της Κύπρου, ένα δικοινοτικό ομόσπονδο κράτος, έχει τη δυνατότητα να οργανώνει οτιδήποτε σχετίζεται με την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και με την κατανομή των εσόδων, προς όφελος πάντα του λαού και προς όφελος βέβαια των μελλοντικών γενεών.

Αλλά τώρα δεν είναι δυνατό να συζητάμε χωρίς να υπάρχει μια λύση στο τραπέζι, χωρίς ένα νέο νομικό πλαίσιο για τη συνέχεια του κράτους της Κύπρου. Γιατί ένα νέο κράτος, ένα ομόσπονδο κράτος με δύο συνιστώσες, δύο ομόσπονδα κράτη, δύο συνιστώντα κράτη, σύμφωνα με την ορολογία του Κοινού Ανακοινωθέντος του Φεβρουαρίου 2014, θα είναι η συνέχεια της υφιστάμενης Κυπριακής Δημοκρατίας ως νομικής οντότητας. Από αυτή την άποψη, πρέπει να σεβαστούμε το υφιστάμενο κράτος, καθώς και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας προκειμένου να προστατευθεί μελλοντικά αυτή η κοινή παρακαταθήκη για τους πολίτες της Κύπρου, για τις δύο κοινότητες, για τους Ελληνοκύπριους αλλά και για τους Τουρκοκύπριους.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Είναι απαραίτητο η ελληνική πλευρά να επανέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων προκειμένου αυτές να αρχίσουν σύντομα.

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Η άποψή μου είναι ότι είναι πολύ εύκολο να ξαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις. Είναι πολύ εύκολο να σταματήσει η παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας, είναι πολύ εύκολο να σταματήσει η επονομαζόμενη αποστολή του πλοίου Barbaros στην περιοχή και, επίσης, είναι πολύ εύκολο να καθοριστούν οι απαραίτητες νομικές εγγυήσεις στο επίπεδο της κυπριακής έννομης τάξης για το μέλλον των φυσικών πόρων της νήσου.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Αυτές είναι λοιπόν οι προσδοκίες της Ελλάδας και των Ελληνοκυπρίων από την τουρκοκυπριακή πλευρά, οι οποίες θα συζητηθούν πιθανότατα κατά τη συνάντηση στην Αθήνα;

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Ναι, αλλά επαναλαμβάνω ότι καθήκον και υποχρέωσή μου είναι ο σεβασμός της ανεξαρτησίας και της κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς και του ειδικού ρόλου του Προέδρου Αναστασιάδη, όχι μόνο ως αρχηγού κράτους στην Κύπρο, αλλά και ως δημοκρατικά εκλεγμένου ηγέτη της ελληνοκυπριακής κοινότητας. Γιατί ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είναι ο διαπραγματευτής και όχι η ελληνική κυβέρνηση, αλλά είμαστε πάντα έτοιμοι να προσφέρουμε τη στήριξή μας και να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και για τη δημιουργία καλού κλίματος μεταξύ των δύο κοινοτήτων, και, βέβαια, μεταξύ των δύο μητέρων πατρίδων.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Προσφάτως, ο Πρόεδρος Ερντογάν κατά την τελευταία του επίσκεψη στη βόρεια Κύπρο είχε δηλώσει ότι «για να επαναλειτουργήσει η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, η Ελλάδα πρέπει να νομιμοποιήσει τους «εκλεγμένους μουφτήδες» της τουρκικής μειονότητας της Ελλάδας, καθώς και να ανοίξει το τζαμί στην Αθήνα». Πώς αξιολογείτε την έκκληση του Ερντογάν και, επίσης, θα ανοίξετε το τζαμί στην Αθήνα, που είναι η μοναδική πρωτεύουσα της Ευρώπης που δεν έχει τζαμί;

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Όπως γνωρίζετε, στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στο πεδίο των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, κάθε κράτος έχει τη συνταγματική και θεσμική υποχρέωση να εφαρμόζει τους υφιστάμενους κανονισμούς καθώς και να σέβεται τα δικαιώματα χωρίς αμοιβαιότητα. Δεν πρόκειται για αμοιβαιότητα, αλλά για μονομερή υποχρέωση της Τουρκίας αλλά και της Ελλάδας και κάθε χώρας να σέβεται το διεθνές δίκαιο, τα ανθρώπινα δικαιώματα και ειδικά τα δικαιώματα των μειονοτήτων. Η Ελλάδα έχει ταυτοχρόνως την υποχρέωση να σέβεται τα δικαιώματα των μειονοτήτων, στο πλαίσιο πάντα της περίφημης ιστορικής Συνθήκης της Λωζάννης, στο πλαίσιο του ελληνικού Συντάγματος, που είναι ένα πολύ σύγχρονο ευρωπαϊκό Σύνταγμα, καθώς και στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου ως οργανωμένης έννομης τάξης με τον απαραίτητο δικαστικό έλεγχο.

Ειδικότερα για τους μουφτήδες στη Θράκη, όπως γνωρίζετε, ο μουφτής είναι ένα διττό όργανο, δεν είναι μόνο θρησκευτικός λειτουργός, αλλά πρωτίστως δικαστής, κρατικό όργανο, γιατί στην Ελλάδα, και στο πλαίσιο της Συνθήκης της Λωζάννης, ο μουφτής είναι πάνω από όλα υπεύθυνος για την εφαρμογή του νόμου της Σαρία, του παραδοσιακού ισλαμικού νόμου. Αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό, γιατί από αυτή την άποψη ο μουφτής αποτελεί μέρος του νομικού αλλά κυρίως του δικαστικού μας συστήματος. Γνωρίζω κάποιες προτάσεις και ιδέες αναφορικά ίσως με τη διάκριση των δύο αρμοδιοτήτων. Είμαστε πάντα έτοιμοι να συζητήσουμε επί διαφόρων ιδεών, αλλά όχι στη βάση της αμοιβαιότητας, γιατί αυτό είναι κάτι που δεν είναι αποδεκτό από ευρωπαϊκής απόψεως.

Δεν πρόκειται για ένα ζήτημα ανταλλαγής, διαπραγμάτευσης μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας. Έχουμε, μονομερώς, ως οντότητα της διεθνούς κοινότητας, ως χώρα, ως κράτος, την υποχρέωση να σεβόμαστε τα δικαιώματα των μειονοτήτων – και η δική μας πολιτική είναι η πλήρης συμμετοχή, η πλήρης ενσωμάτωση της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη στην ελληνική οικονομική, κοινωνική, πολιτική ζωή και στο εκπαιδευτικό σύστημα, στην επαγγελματική μας ζωή. Αυτό είναι κάτι πάρα πολύ σημαντικό όχι μόνο για τη μουσουλμανική μειονότητα αλλά και για την ελληνική κοινωνία ως μια ευρωπαϊκή κοινωνία με δυτική νοοτροπία, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, η «τουρκική μειονότητα» στη δυτική Θράκη..

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Δεν πρόκειται για «τουρκική μειονότητα». Σύμφωνα με την ορολογία της Συνθήκης της Λωζάννης, πρόκειται για μια θρησκευτική μουσουλμανική μειονότητα, αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό γιατί δεν είναι μια εθνική μειονότητα.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να ρωτήσω το εξής: υπάρχουν πολλές αντιδράσεις από τους Έλληνες πολίτες, τουρκικής καταγωγής, που ανήκουν στη μουσουλμανική μειονότητα. Η κυβέρνηση θα έκανε ένα βήμα και θα χαρακτήριζε τη μειονότητα «τουρκική»;

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Εάν μιλάτε για συλλογικές και νομικές οντότητες, πρέπει να σεβαστούμε το διεθνές δίκαιο. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, και ειδικότερα σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάννης, πρέπει να μιλάμε για θρησκευτική, μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη. Εάν η παρατήρησή σας είναι μια παρατήρηση που γίνεται στο επίπεδο του επονομαζόμενου αυτοπροσδιορισμού,  ο αυτοπροσδιορισμός είναι ένα ατομικό δικαίωμα, σύμφωνα πάντα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που εδρεύει στο Στρασβούργο.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Και όσον αφορά το τζαμί, κύριε Υπουργέ…

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Για εμάς, όχι μόνο ένα τζαμί, αλλά και η μουσουλμανική, η οθωμανική κληρονομιά στην Ελλάδα είναι μέρος της εθνικής μας κληρονομιάς και ως πρώην Υπουργός Πολιτισμού είμαι σε θέση να επαναλάβω πως η αναστήλωση και η προβολή των οθωμανικών και μουσουλμανικών μνημείων στην ελληνική επικράτεια είναι μεγάλο πλεονέκτημα, όχι μόνο για την πολιτιστική πολιτική μας και την πολιτιστική κληρονομιά μας, αλλά και για την τουριστική βιομηχανία μας.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Άρα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι στο μέλλον θα υπάρξει τζαμί στην Αθήνα.

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Ναι, σαφέστατα. Ένα τζαμί ως δημόσιο έργο, ως δωρεά του κράτους προς τη μουσουλμανική κοινότητα στην Αθήνα. Διότι μιλάμε για μια δημόσια οντότητα, όχι για μια ιδιωτική πρωτοβουλία. Μιλάμε για μια δημόσια νομική οντότητα και για τις σχετικές υποδομές για την εξυπηρέτηση των θρησκευτικών αναγκών της μουσουλμανικής κοινότητας στην Αθήνα. Αυτό είναι κάτι προφανές και απαραίτητο για κάθε ευρωπαϊκή, σύγχρονη και χωρίς προκαταλήψεις κοινωνία.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ας μιλήσουμε τώρα για την επίσκεψή σας, διότι δεν έχουμε πολύ χρόνο. Υπάρχουν τόσα πολλά θέματα προς συζήτηση…

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Όπως ξέρετε, η κατ’ ιδίαν συνάντησή μου με τον ομόλογό μου, τον Υπουργό Τσαβούσογλου – έναν εξαιρετικό πολιτικό και φίλο μου – είναι ένα σημαντικό κομμάτι της επίσκεψής μου στην Άγκυρα, όπου θα έχω και τη μοναδική ευκαιρία να συζητήσω απευθείας με τον Πρόεδρο Ερντογάν.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Έχετε εργαστεί πραγματικά για τη βελτίωση, γνωρίζετε και γνωρίζουμε ότι…

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Πράγματι. Αυτή είναι η κοινή μας βούληση. Η πολιτική επιλογή μας. Και η ιστορική και γεωγραφική μας υποχρέωση. Διότι για την Τουρκία η Ελλάδα είναι ο καλύτερος γείτονας, διότι η Ελλάδα είναι ένα ευρωπαϊκό κράτος με δυτικό τρόπο σκέψης που έχει την καλή θέληση να συνεργαστεί σε διάφορους τομείς. Και σε αυτή την τεταμένη περίοδο, σε αυτή την περίοδο της κρίσης και των απειλών, η διμερής συνεργασία μας στη Βαλκανική Χερσόνησο και την Ανατολική Μεσόγειο είναι προϋπόθεση για τη σταθεροποίηση και την ευημερία της περιοχής.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Θέλετε να ενταχθεί σύντομα η Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Ένωση;

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Όπως ξέρετε, η επίσημη και ειλικρινής μας θέση είναι πάντα πολύ θετική όσον αφορά την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Όμως, ο παράγοντας κλειδί είναι πάντα το Κυπριακό. Εάν μπορέσουμε να επιλύσουμε αυτό το πρόβλημα, να επιτύχουμε μια κοινά αποδεκτή και βιώσιμη λύση, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού κεκτημένου, στο πλαίσιο των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, στο πλαίσιο του κοινού ανακοινωθέντος του Φεβρουαρίου 2014, η επιτάχυνση της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας είναι κάτι που μπορεί να γίνει πολύ εύκολα.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, μετά την Άγκυρα, θα πάτε στην Κωνσταντινούπολη όπου θα συναντήσετε τον Βαρθολομαίο και τον Πάπα που επισκέπτεται την Τουρκία. Ως ορθόδοξος, τι συμβολίζει για εσάς, για την Ορθόδοξη Εκκλησία, η επίσκεψη του Πάπα;

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Η επίσκεψη του Πάπα αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία για τη διεθνή κοινότητα προκειμένου η τελευταία να κατανοήσει τον ιδιαίτερο, θεσμικό και δογματικό ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, διότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι ο άλλος πυλώνας του Χριστιανισμού, του Ανατολικού Χριστιανισμού, η πρώτη Εκκλησία του Ανατολικού Χριστιανισμού. Και από αυτή την άποψη, οι νέες συναντήσεις μεταξύ των δυο επισκόπων, του Επισκόπου της Ρώμης και του Επισκόπου της Κωνσταντινούπολης, της Νέας Ρώμης, προσφέρουν πάντα μια εξαιρετική ευκαιρία όχι μόνο για την επανέναρξη και την ανανέωση του θεολογικού διαλόγου, αλλά και για έναν ευρύ δημόσιο διάλογο σχετικά με το καθεστώς του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Για την Τουρκία, η ύπαρξη του Πατριαρχείου στη χώρα σας αποτελεί εξαιρετικό πλεονέκτημα, όχι μόνο για τουριστικούς λόγους, αλλά και επειδή το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι ο αρχαιότερος θεσμός στην ευρύτερη περιοχή, ένα σημείο αναφοράς για την παγκόσμια κοινότητα, για τη χριστιανική κοινότητα σε όλο τον κόσμο. Και από αυτή την άποψη η υπόσταση και η νομική προσωπικότητα – η διεθνής και εσωτερική νομική προσωπικότητα – του Οικουμενικού Πατριαρχείου μπορεί να αποτελέσει επίσης και ένα εξαιρετικό επιχείρημα υπέρ της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Και, τέλος, ο τουρισμός. Όπως ξέρετε, μέχρι το τέλος του 2014 ο αριθμός των Τούρκων τουριστών στην Ελλάδα θα φθάσει στο ένα εκατομμύριο και, αντιστρόφως, περίπου 800.000 Έλληνες θα έχουν επισκεφθεί την Κωνσταντινούπολη…

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Είναι μια εξαιρετική κοινή βιομηχανία.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ναι, και ελπίζουμε ότι και αυτός ο τομέας θα βελτιωθεί. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες διαμαρτυρίες σχετικά με τις υψηλές τιμές των θεωρήσεων εισόδου από την πλευρά…

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Έχουμε κάποιες δυσκολίες διότι, όπως ξέρετε, η Ελλάδα, ως μέλος της Σύμβασης Σένγκεν και της ΕΕ, οφείλει να σεβαστεί κάποιους κανόνες. Αλλά έχουμε πάντα τη βούληση να διευκολύνουμε αυτές τις διαδικασίες. Η φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος θεωρήσεων εισόδου για την Τουρκία αποτελεί πάντα προτεραιότητά μας.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Και θα υπάρξει ενδεχομένως απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης εισόδου το προσεχές…

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Είμαστε διατεθειμένοι να εφαρμόσουμε οποιοδήποτε είδος φιλελευθεροποίησης, και απαλλαγής, στο πλαίσιο των νομικών υποχρεώσεων που έχουμε ως κράτη μέλη της ΕΕ και της Σύμβασης Σένγκεν, κυρίως αυτή την περίοδο που δεχόμαστε απειλές από τη λεγόμενη παγκόσμια τρομοκρατία, από το λεγόμενο Ισλαμικό Κράτος. Η απειλή, το κύριο πρόβλημα των ξένων μαχητών, αποτελεί εμπόδιο για την επιτάχυνση της διαδικασίας αυτής. Όμως η πολιτική μας βούληση και οι προσπάθειές μας κινούνται πάντα προς την κατεύθυνση της φιλελευθεροποίησης του καθεστώτος θεωρήσεων εισόδου μεταξύ των δυο χωρών.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Αυτό σημαίνει ότι ενδέχεται να υπάρξει απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης εισόδου μεταξύ των δύο χωρών; Και η κυβέρνησή σας εργάζεται ενδεχομένως τώρα προς αυτή την κατεύθυνση…

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Όπως ξέρετε, για την τουριστική βιομηχανία μας και για τη διμερή συνεργασία, επικοινωνία και προοπτική μας, το υπάρχον καθεστώς είναι πάντα ένα μικρό εμπόδιο. Βούληση και πρόθεσή μας είναι να ξεπεράσουμε αυτού του είδους τα εμπόδια προκειμένου να διευκολύνουμε την αύξηση της επισκεψιμότητας και τη δημιουργία ενός νέου τουριστικού κύματος από την Τουρκία προς την Ελλάδα και αντιστρόφως. 
Και αυτό είναι ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα για το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας που θα λάβει χώρα στην Αθήνα σε δύο εβδομάδες.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Αντιπρόεδρε της Κυβέρνησης και Υπουργέ Εξωτερικών της Ελλάδος, σας ευχαριστώ πολύ για αυτήν τη συνέντευξη.

ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Ευχαριστώ πολύ για την πρόσκλησή σας και για την εξαιρετική ευκαιρία που μου δώσατε να παρουσιάσω τις θέσεις μου και να στείλω ένα σαφές και θερμό μήνυμα υπέρ της φιλίας, της συνεργασίας και της γειτονίας μεταξύ των δύο χωρών μας.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σας ευχαριστώ πολύ.